Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipedia
Zoek

Nederland

Uut Wikipedia
Nederland


Vlagge


Waepen

Baosisgegevens
Officiële landstaele:Nederlands,Fries
Oôdstad:Amsterdam, mae de regerienge zit inD'n Aegt
Regeriengsvurm:parlementaireconstitutionele monarchie
Staetsoôd:Wullem-Alexander der Nederlan'n
Regeriengsleider:Dick Schoof
Religie:2015:
katholicisme (24%)
protestantisme (20%)
-calvinisme (16%)
islam (5%)
Oppervlakte:41.543[1] km²
(18,41% waeter)
Inweuners:18.044.000 (jannewari 2025)[2]
(434 inw. / km²)
Aore gegevens
Volkslied:Wilhelmus van Nassouwe
Munte:euro (EUR)
UTC:UTC+1
(zeumertied: jaet)
Nationaole feêstdag:27 april
Web |Code |Tel..nl | NL/NLD | +31

Nederland (Fries:Nederlân) is 'nland inEuropa, en wè 't in Europa leiende deêl van 'tKonienkriek der Nederlan'n. 't Grenst anBelgië enDuutsland en leit in 't westen en noorden an deNoordzeê. Oôdstad isAmsterdam, aore steêën bin o.a.Rotterdam,D'n Aegt,Utrecht,Eind'oven enGreunienge. 't Land is lid van deEU en stae bekend om zien riekdom anwaeter. Populair oort 't land ok wèOlland genoemd. Mie 18 miljoen inweuners (sins auhustus 2024) is Nederland 't dichtstbevolkte land van Europa (heêl kleine lan'n butengelaeten; zie oklieste van lan'n in Europa).

Geografie

[bewerk |brontekst bewerken]

Nederland eit 18,04 miljoen inweuners begin 2025[2] en 'n totaele oppervlakte van 41.543 km², daervan is 33.647 km² land (81,6%) en 7.896 km² waeter (18,4%).[1] De bevolkiengsdichteid is 434 inweuners per km² totael en 536 inweuners per km² land.

Nederland is grô'ndeels vlak mee as hoôgste punt deVaelserbaereg van 321 meter bovenzeêniveau, immae in't zuudoôstelijkste puntje vanLimburg. Grôte stikken van 't wess'n ligge zelfs onger zeêniveau weer buutelanders dan weer vreemd van opkieke. 't Laegste punt lig in de provincieZuud-'Olland, in de gemeênteZuudplas: - 6,76 meter.

Klimaot

[bewerk |brontekst bewerken]

Nederland eit 'n gemaetigd zeêklimaot, in de klimaotindeêlienge van Köppen 'n Cfb-klimaot (maetig regenklimaot).

Zie ok:


Inweunerantal

[bewerk |brontekst bewerken]

D' ontwikkelieng van 't inweunerantal:

Per alve eêuw[3]
JaerInweunersVerschilProcentenVerschil opgeteldProcentenMaelDichteid ¹
18503.084.00095
19005.107.000+ 2.023.000+ 66%+ 2.023.000+ 66%1,7157
195010.027.000+ 4.920.000+ 96%+ 6.943.000+ 225%3,3301
200015.864.000+ 5.837.000+ 58%+ 12.780.000+ 414%5,1468
202518.044.000+ 2.180.000+ 14%+ 14.960.000+ 485%5,9536
Gemiddeld+ 85.000+ 2,8%

¹ per landoppervlakte

Per tien jaeren[4]
JaerInweunersVerschilProcentenVerschil opgeteldProcenten
195010.027.000
196011.417.000+ 1.390.000+ 13,9%+ 1.390.000+ 13,9%
197012.958.000+ 1.541.000+ 13,5%+ 2.931.000+ 29,2%
198014.091.000+ 1.133.000+ 8,7%+ 4.064.000+ 40,5%
199014.893.000+ 802.000+ 5,7%+ 4.866.000+ 48,5%
200015.864.000+ 971.000+ 6,5%+ 5.837.000+ 58,2%
201016.575.000+ 711.000+ 4,5%+ 6.548.000+ 65,3%
202017.408.000+ 833.000+ 5,0%+ 7.381.000+ 73,6%
202518.044.000+ 636.000+ 3,7%+ 8.017.000+ 80,0%
Gemiddeld+ 107.000+ 1,1%
Per jaer[5]
JaerInweunersVerschilProcenten
201516.901.000
201616.979.000+ 78.000+ 0,5%
201717.082.000+ 103.000+ 0,6%
201817.181.000+ 99.000+ 0,6%
201917.282.000+ 101.000+ 0,6%
202017.408.000+ 126.000+ 0,7%
202117.475.000+ 67.000+ 0,4%
202217.591.000+ 116.000+ 0,7%
202317.811.000+ 220.000+ 1,3%
202417.943.000+ 132.000+ 0,7%
202518.044.000+ 101.000+ 0,6%
Totael+ 1.143.000+ 6,8%
Gemiddeld+ 114.000+ 0,7%

Geschiedenisse

[bewerk |brontekst bewerken]
Vrede vanMünster (1648)

Nederland onstit as land in1568 tiejes de opstand tegen de Spanjaerden. In de 17e eeuw mikt ut land een bloeiperiode deu, die ok we bekend stit as deGouden Eêuw. Ollandse en Zeeuwse schepen vaere de 'ele weareld over.Amsterdam wor ien van de groôste ste'en ter weareld. Kolonies worre 'esticht inOôst-Indië,Zuud-Afrika en op de westkust van Noord-Amerika. Nae enige tied neme de Iengelse de leidende posisie over en treed er wa verval op. In de 18e eeuw vind er veeslaeven'andel plaes. In1795 breekt de Franse tied an, dit durende toet 1813. Willem I komt an de macht in het land bloeit weer op. Vee kanaolen in spoorlienen worre in de 19e eeuw an'eleid. In de 20e eêuw breke tweê wereldoorlogen uut. In deTwidde Weareldoôrlog wor Nederland duurDuutsland bezet. Nae dezen oorlog raeken me uze kolonies kwiet. Een tied van groôte welvaart breekt an. Iedereen kriegt een auto. Naedeel is we de groôte vervuuling as gevolg iervan. Vee immigranten komme naar Nederland. Laeter bliekt de keerzij iervan de toegenomen criminaliteit in dat de welvaartstaet nie onbeperkt is. Nederland raekt betrokke bie de Europese Unie mee z'n eênwordingsproces. In 2002 wor de gulden an de kant 'ezet ten koste van de Euro.

In de negentiende eêuwe ontstoenge d'r vee plannen om de Zujerzeê, of stikken d'rvan, droôg te maeken. Dit wier zoôwè gedae om sturmvloeden te vokommen as om d'r nieuwe landbouwgrond bie te kriegen. In 1918 wier de Zujerzeêwet angenomme, daerin beslote wier 't plan van Cornelis Lely uut te voeren. De drie polders die-an Flevoland uutmaeke 'oorde daerbie. In 1942 kwam de Noordoôstpolder klaer. Oôstelijk en Zudelijk Flevoland volgde in 1957 resp. 1968. De tweê zujelijke polders, daer-a in 't begin nog vreêd weinig mensen weunde, wiere ondergebrocht in 't Openbaer Lichaem Zujelijke IJsselmeerpolders. De Noordoôstpolder 'oorde agauw bie Overijssel. As de polders meer beweund raekte wiere d'r gemeênten gemaekt vo de belangriekste plekken: Dronten (1972), Lelystad (1980), Almere (1984) en Zeewolde (1984). Uutendelienge wier in 1986 't Openbaer Lichaem opgedoekt en wier de nieuwe provincie Flevoland gesticht uut Urk, de Noordoôstpolder en de Zujelijke IJsselmeerpolders.

In de nacht van 31 jannewari op 1 feberwari 1953 gebeurende De Ramp, daerbie voraol Schouwen-Duveland in Goereê-Overflakkeê zwaer getroffen wier. Ok in de reste van Zeêland, nog 't minste op Walcheren (daer aodde ze de dieken nae 1944 juust opnieuw angeleid), waeren overstroômiengen, mae mee vee minder doôien. In 1953 komme d'r in totaal 1.836 mensen om. 't stroômgat bie Ouwerkaarke wier pas ant ende van '53 'edicht in anwezigheid van Konienginne Juliaona.Nae anleiienge daervan wier 't Deltaplan ontworpe en uutgevoerd: diekveroôginge vo eêl de kuste en allemaele zwaere dammen tussen de eilanden, die 't gevaer uut de zeê-aermen moesten aelen. Op 't lest kwam d'r uut de milieubewegienge wè verzet tege 't Deltaplan; daerom wier in de jaeren tachtentig in plekke van 'n damme de Oôsterschelde afgeschermd mee 'n Sturmvloedkeêrienge. Deur de Deltawerken werd Zeêland viel beter beriekbaer, en nam 't toerisme flink toe.

Politiek en bestier

[bewerk |brontekst bewerken]

Nederland is 'n constitutionelemonarchie mee 'nkonienk an 't oôd. De konienk eit vòraol (mae nie exclusief) 'n symbolische functie. De konienk vurmt saemen mee deministerraed deregerienge (ofkabinet), die-a deuutvoerende macht in anden eit. Dewetgevende macht leit bie deStaeten-Generaol, in 't bezonder bie deTwidde Kaemer. Die oort elke vier jaer direct deuverkieziengen gekoze. D'Eêste Kaemer, die-a nie zovee macht eit, oort gekoze deu de leeën van deProvinciaole Staeten. De Provinciaole Staeten en degemeênteraed ore ok direct gekoze.Burgemeêster enCommissaoris van de Konienk ore deu de regerienge benoemd.

Vanof 2 juli 2024 'tkabinet-Schoof, bestaende uutPVV (toet 3 juni 2025),VVD,NSC (toet 22 oes 2025) enBBB.[6]Dick Schoof is de premier.

Twidde Kaemer sins december 2023[7]
PartijOfkortiengZeêtelsVerschil
mie 2021
Partij vò de Vrie'eidPVV37+20
GroenLienks-Partij van d'n ArbeidGL-PvdA25+8
Volkspartij vò Vrie'eid en DemocraotieVVD24-10
Nieuw Sociaol ContractNSC20+20
Democraoten 66D669-15
BoerBurgerBewegiengBBB7+6
Chrissen-Democraotisch AppèlCDA5-10
Sociaolistische PartijSP5-4
DENKDENK30
Partij vò de DierenPvdD3-3
Forum vò DemocraotieFVD3-5
Staetkundig Grifformeerde PartijSGP30
ChrissenUnieCU3-2
Volt NederlandVolt2-1
Juuste Antwoord 21JA211-2
50PLUS50+0-1
BIE1BIJ10-1
Totael150

Zie ok:

Leger

[bewerk |brontekst bewerken]

't Nederlandse leger bestaet uut vier onderdeêlen: landmacht, luchtmacht, marine en marechaussee (militaire pliesie) plus drie ulpedeêlen.[8]

't Leger ao ruum 41.000 soldaoten plus onheveer 6.500 reserviesten (totael bienae 48.000 militairen in 2023).[9]

De begroôtieng vò 2024 bedraegt 21,4 miljard euro (15,3 miljard in 2023).[10]

Nederland internationaol

[bewerk |brontekst bewerken]

Nederland is onder aore lid van deEuropeêse Unie (EU) en deNAVO.

Bestierlijke indeêlienge

[bewerk |brontekst bewerken]

D'n oôdstad van Nederland isAmsterdam, de reherienge zetel echter inD'n Haeg.

Nederland in Europa is verdeêld inprovincies,waeterschappen engemeênten.

Provincies

[bewerk |brontekst bewerken]

D'r binne twaolf provincies:

Zie ok:

Vier geograofische rehio's

De provincies kunnen geograofisch ezien in vier rehio's worren verdeêld:[11]

  • Noôrd: Drenthe, Friesland en Greunienge
  • Oôst: Flevoland, Gelderland en Overiessel
  • West: Noord-'Olland, Utrecht en Zuud-'Olland
  • Zuud: Limburg, Noord-Braebant en Zeêland

Gemeênten en waeterschappen

[bewerk |brontekst bewerken]

D'r binne 21 waeterschappen en 342 gemeênten (stand: 1 jannewari 2024). De waeterschappen staen bestierlik op dezelfde oôgte as de provincies en ulder grenzen loôpe nie altied gliek.

Zie ok:

De vier hroste gemeênten binneAmsterdam,Rotterdam,D'n Haeg enUtrecht (saemen onheveer 2,5 miljoen inweuners) en leien in deRandstad.

Zie ok:

Volk en cultuur

[bewerk |brontekst bewerken]

Godsdienst

[bewerk |brontekst bewerken]

Nederland is verdeeld in eenkatteliek en eenprotestants deel. Dizze grens lopt zelfs dwars deu Zeêland. Tehenwoordig is die grens minder deu de vergaonde seculaorisaotie, mar de verschillen in volksaerd tussen dizze twee delen binne nog aoltied goed merkbaor. De leste jaeren is d'r een kleine minder'eid vanmoslims ontstoô.

Taelen

[bewerk |brontekst bewerken]

De eêrste taele in Nederland is 't Nederlands. Deêze taele is officieel in eêl 't land en eit de meêste sprekers. De term Nederlands ei feitelik tweê beteêkenissen: de Standerdtaele, 'n geformaliseerde vurm van 't Zuud-Ollands, en de noemer vò 'n antal Nederduutse dialecten die-an in Nederland en België gesproken ore.

Daernessens bin d'r toch nog 'n stik of wat aore taelen. Die bin te verdeêlen in tweê groepen: autochtone en allochtone mindereidstaelen. De eêrste ore ok wè streektaelen genoemd (mae let op: 't woôrd streektaele kan ok gliek staen an dialect) en kunne zoôwel 'n glad van 't Nederlands losstaende taele weze (Fries) as 'n groep dialecten van 't Nederlands (bevobbild Braebants). De allochtone mindereidstaelen bin meêstal nie an 't Nederlands verwant en 't groôste deêl is in Nederland nog joenk.

Zie ok:

Kunst

[bewerk |brontekst bewerken]

Nederland eit veural beroemde schilders voort'ebrocht asRembrandt van Rijn,Jan Steen,Vincent van Gogh enPiet Mondriaan

Noôten

[bewerk |brontekst bewerken]
  1. 1,01,1AlleCijfers
  2. 2,02,1StatLine
  3. Bevolkingsatlas van Nederland, bladzie 29
  4. StatLine
  5. AlleCijfers
  6. Rijksoverheid
  7. Kiesraad
  8. Ministerie van Defensie - organisaotie
  9. Ministerie van Defensie - personeel
  10. Ministerie van Defensie - financiën
  11. Andere indeêliengen:

Lienks nae buten

[bewerk |brontekst bewerken]
 
Provincies van Nederland
Drenthe |Flevoland |Friesland |Gelderland |Greunienge |Limburg |
Noord-Braebant |Noord-'Olland |Overiessel |Utrecht |Zeêland |Zuud-'Olland
 
Nederlandse Caraïben

Caribisch Nederland:
BonaireSabaSint Eustatius
Landen:
ArubaCuraçaoSint Maerten

 
Benelux

BelgiëLuxemburgNederland


Europa
Lan'n:Albanië |Andorra |Armenië |Aâzerbeidzjan |België |Bosnië-Hercegovina |Bulharije |Cyprus |Denemarken |Duutsland |Estland |Finland |Frankriek |Georhië |Griek'nland |Honharije |Ierland |Iesland |Itâlië |Kazachstan |Kosovo |Kroaotië |Letland |Liechenstein |Litouwen |Luxemburg |Malta |Moldâvië |Monaco |Montenehro |Nederland |Noôrd-Macedonië |Noorwegen |Oekraïne |Oesteriek |Poôl'n |Portuhal |Roemenië |Rusland |San Marino |Servië |Slovenië |Slowakije |Spanje |Tsjehhië |Turkije |Vaticaânstad |Vereênigd Konienkriek |Wit-Rusland |Zweden |Zwitserland
Afankelijke hebied'n:Adjara |Akrotiri en Dhekelia |Åland |Azoôr'n |Eiland Man |Faeroër |Gagaoezië |Guernsey |Hibraltar |Jan Mayen |Jersey |Krim |Nachitsjevan |Nagorno-Karabach |Spitsberhen
Niet-erkende staeten:Abchazië |Kosovo |Noôrd-Cyprus |Sealand |Transnistrië |Zuud-Ossetië
Waerelddeêlen:Afrika -Amerika -Azië -Europa -Oceanië
Truggeplekt van "https://zea.wikipedia.org/w/index.php?title=Nederland&oldid=167808"
Categorieën:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp