უნგრეთი (უნგრ.Magyarországⓘ) —ზუღაშ კარშა გიშალიშ უღვენისახენწჷფოცენტრალურ ევროპას.[5] ქიანაშ ტერიოტრიაშ იკათუანსშქა დუნაიშ რზენიშ უმენტაშობას, ოორუეშე უხურგანსსლოვაკეთი, ოორუე-ბჟაეიოლშე —უკრაინა, ბჟაეიოლშე დო ობჟათე-ბჟაეიოლშე —რუმინეთი, ობჟათეშე —სერბეთი, ბჟადალშე —ავსტრია, ობჟათე-ბჟადალშე —ხორვატია დოსლოვენია. უნგრეთი იდვალუაფუ წყარმალუდუნაიშ გოყორს დო თიშ ტერიტორიას უმენტაშო რე თოლუჭირინაფუ რზენეფი. ქიანაშ მხორობა 9.6 მილიონ ადამიერს აკმადგინანს, ნამუეფიშ უმენტაშობა ეთნიკუროუნგრალეფი (მადიარეფი) რენა, თაშნეშე ოხორანს შანულამიჩაჩანი უჭიჭაშობა.უნგრული რე ოფიციალური ნინა დო ართ-ართი რე ევროპას, ნამუთ ვა რეინდოევროპული ფანიაშ ნორთი.[6]ბუდაპეშტი — ქიანაშ ნანანოღა დოუკაბეტაში ნოღა, შანულამი კულტურული დო ეკონომიკური ცენტრი.[7][8]
უნგრეთიშ რუკა
უნგრეთიშ სახენწფოშ გჷმოქიმინუაშახ თეხანური უნგრეთიშ ტერიტორიას შხვადოშხვა კათა ოხორანდჷ, თინეფს შქასკელტეფი,რომაალეფი,ჰუნეფი,გერმანალი კათეფი,ავარეფი დოსლავეფი. უნგრეთიშ სახენწჷფობურობას გაჭყაფური უღჷუნგრეთიშ სათაროშე, ნამუქჷთ დარსხუესIX ოშწანურაშ დალიასალმოშიქ დო თიში ქომოლსქუაარპადიქ შქა დუნიაშ რზენიშ დოჸუნაფათ.[9][10]1000 წანას ხვისტა დეკჷ მაფაიშტვან I-ქ დო მუში ომაფექირსიანული ომაფეთ გჷნართინუ. შქაოშწანურეფიშუნგრეთიშ ომაფე რდჷ ევროპული სახენწჷფო, ნამუქჷთმუში კონკას მიოჭირინჷ გვიან შქაოშწანურეფს.[11]
განწეხანიშოსმალეთიშ ლჷმეფიშ უკული,1526 წანას უნგრეთიშ ჯარქ დემარცხჷმოჰაჩიშ ბურჯაფის დო1541 წანას ნანანოღაბუდაგეჭოფეს ოსმალეფქ, ნამუშით დიჭყჷ 150 წანაშე უმოსი ხანიშ განწეობაქ, მუჟანსჷთ ქიანა დორთილი რდჷ სუმი ნორთო:უნგრეთიშ ომაფე (ჰაბსბურგეფიშ ართგური),ოსმალეთიშ უნგრეთი დო გვერდო დუდიშულიტრანსილვანიაშ სათარო. ოსმალეფქ აღიარეს ოსმალთიშ უნგრეთიშ დინაფა1699 წანაშკარლოვიციშ ზეთ. უნგრეთიშ უმენტაში ნორთიქ აკიდგინჷ დოXVIII ოშწანურაშ დაჭყაფუს ჰაბსბურგეფიშ გამაგალაშა გეგნორთჷ.
ზოხორინალაშ ლჷმეფქ ჰაბსბურგეფიშ მეხჷ,1703–1711 დო1848–1849 წანეფს, გჷმიჭანუკომპრომისი, ნამუშით1867 წანას დირსხჷავსტრია-უნგრეთიშ იმპერიაქ, ნამუქჷთXX ოშწანურაშ დაჭყაფუს ჸონიერ ჟისახენწჷფოთ გჷნირთუ.[12]პირველი მოსოფელიშ ლჷმაშ უკული ავსტრია-უნგრეთიქ აკოციუ დო გემაჸვენჯი1920 წანაშ ტრიანონიშ ზეთ დიდგინჷ უნგრეთიშ ასეიანი ხურგეფქ, ნამუშ შედეგო მედინჷ ისტორიული ტერიტორიეფიშ 71%-ქ, ეკონომიკაშ უმენტაშობაქ, მახორობაშ 58%-ქ დოეთნიკურო უნგრალეფიშ 32%-ქ.[13][14][15]
ლჷმაშ შედეგეფშე გიშულაშის, უნგრეთიქ გჷნიღჷ ბიჭიკეფი ლჷმეფიშ ორდოიან განწეხანს, ნამუეფიშ საბოლა რდჷრეგენტი გამაგემიკლოშ ჰორტიშნაციონალ-კონსერვატიული რეჟიმი.მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშის უნგრეთიქ ქაკათჷფაშისტური სახენწჷფოეფიშ ალიანსის, ნამუქჷთ შანულამი ღამაკი დო გავალი მიორინუ.[16][17] ქიანა ოკუპირებული რდჷსხუნუეფიშ რსხუშით, ნამუქჷთ გაჭყჷუნგრეთიშ ოკათე რესპუბლიკა მუჭოთსატელიტური სახენწჷფო.1956 წანაშუმწუძინუ რევოლუციაშ შედეგო უნგრეთიქ ელაზჷმაფათ დუდიშულო გჷნირთუ, მარა ქუდოსქიდჷსოციალისტური კარეშ რეპრესირებულ მაკათურო.1989 წანაშ რევოლუციეფიშ შედეგო უნგრეთიქ თინჩალას გეგნორთჷ დემოკრატიულისაპარლამენტო რესპუბლიკაშა.[18]2004 წანას,ევროპაშ რსხუშ მაკათურო გჷნრითუ,2007 წანაშე —შენგენიშ ზონას.
უნგრეთი რე მაღალმიშნაველამი ქიანა, საარძო ჭყანთხილუათ დო უფასე შქაფონი გონათუათ.[19][20] უნგრეთის ქვერსემი განწეობაშ ისტორია უღჷხელუანობაშა,მუსიკაშა,ლიტერატურაშა,სპორტიშა, მენცარობაშა დო ტექნიკაშა მიშნაღელი თიაშჸურე.[21][22][23][24] ქიანა რე პოპულარული ტურისტული მეკონჭაფუ ევროპას, ნამუსჷთ2019 წანას 24,5 მილიონი შხვაშ თური ტურისტიქ ესურჷნ.[25] უნგრეთი ანდა ერეფოშქაშე ორგანიზაციაშ მაკათური რე, თინეფს შქას:ევროპაშ სხუნუ,ევროპაშ რსხუ,ნატო,გოერო,მოსოფელიშ ჭყანთხილუაშ ორგანიზაცია,მოსოფელიშ ვაჭრუაშ ორგანიზაცია,მოსოფელიშ ბანკი,აზიაშ ინფრასტრუქტურაშ საინვესტიციო ბანკი დოვიშეგრადიშ ბუნა.[26]
- ოფიციალური: უნგრეთიშ რესპუბლიკა.
- ოდაბადური: Magyarország; Magyar Köztársaság.
ქიანა იდვალუაფუ ბჟაეიოლევროპას. ომძღჷ ქიანეფი:ავსტრია,სლოვაკეთი,უკრაინა,რუმინეთი,სერბეთი,ხორვატია,სლოვენია.
- ფართობი - 93.030 კვ.კმ.
- ორთა: უდიდაში ტობა —ბალატონი, უდიდაში წყარმალუეფი —დუნაი დოტისა. უმაღალაში კონკა — კეკეში (1,015 მ).
- სახენწჷფოშ მადუდური: პრეზიდენტი ლასლო შოლიომი.
- თარობაშ დუდმახვენჯი: პრემიერ-მინისტრი.
- კანონიშდუმადვალუ ორგანო: ართპალატამი პარლამენტი — სახენწჷფო კათუა (386 მაკათური).
- ადმინისტრაციული დორთუალა: 19 ოლქი, 20 ონოღე ტერიტორია დო ნანანოღა, ნანანოღას გჷშაკერძაფილი სტატუსი უღჷ.
- მახორობა: 9,803,837 (2016), თენეფშე 98.3%უნგრალეფი, 3.2%ჩაჩანეფი, 1.8%გერმანალეფი, 0.4%რუმინალეფი.
- ოფიციალური ნინა:უნგრული
- რელიგია:კათოლიციზმი — 70%,პროტესტანტიზმი — 25%.
- ნანანოღა:ბუდაპეშტი (1,769 ვითოში).
- ნოღეფი: დებრეცენი (210), მიშკოლცი (183), სეგედი (173), პეჩი (164).
- ↑The Story Behind the Hungarian National Anthem. Jules S. Vállay. კითხირიშ თარიღი: 8 May 2017.
- ↑A népesség vallás, felekezet és nemek szerint: népszámlálások 1930, 1949, 2001, 2011, 2022 (XLSX file). Hungarian Central Statistical Office (26 September 2023).
- ↑2022 Hungarian census. Hungarian Central Statistical Office (KSH) (7 December 2023). კითხირიშ თარიღი: 26 October 2024.
- ↑4.04.1World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (Hungary). International Monetary Fund (22 October 2024). კითხირიშ თარიღი: 26 October 2024.
- ↑The Fundamental Law of Hungary. Hungarian State. კითხირიშ თარიღი: 8 May 2017.
- ↑Hungary | History, Map, Flag, Population, Currency, & Facts | Britannica (en) (2024-12-22). კითხირიშ თარიღი: 2024-12-24.
- ↑Hungary - Rivers, Plains, Soils | Britannica (en) (2024-12-22). კითხირიშ თარიღი: 2024-12-24.
- ↑Péter, László. Budapest.
- ↑Hungary in the Carpathian Basin. Lajos Gubcsi (6 June 2017). კითხირიშ თარიღი: 6 June 2017.
- ↑ (1982)Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae. Magyar Tudományos Akadémia (Hungarian Academy of Sciences), ხს. 419.
- ↑Kristó Gyula – Barta János – Gergely Jenő: Magyarország története előidőktől 2000-ig (History of Hungary from the prehistory to 2000), Pannonica Kiadó, Budapest, 2002,ISBN963-9252-56-5, p. 687, pp. 37, pp. 113 ("Magyarország a 12. század második felére jelentős európai tényezővé, középhatalommá vált"/"By the 12th century Hungary became an important European constituent, became a middle power", "A Nyugat részévé vált Magyarország ... /Hungary became part of the West"), pp. 616–644
- ↑"Austria-Hungary, HISTORICAL EMPIRE, EUROPE". Encyclopædia Britannica. 6 June 2017.https://www.britannica.com/place/Austria-Hungaryაკითხულია: 6 June 2017.
- ↑Richard C. Frucht (31 December 2004).Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture. ABC-CLIO, ხს. 360.ISBN 978-1-57607-800-6.
- ↑"Trianon, Treaty of". TheColumbia Encyclopedia. 2009.http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-TrianonTr.html.
- ↑Text of the Treaty, Treaty of Peace Between The Allied and Associated Powers and Hungary And Protocol and Declaration, Signed at Trianon June 4, 1920. კითხირიშ თარიღი: 10 June 2009.
- ↑Hungary: The Unwilling SatelliteArchived 16 February 2007 ვებ-ხასჷლასWayback Machine.John F. Montgomery,Hungary: The Unwilling Satellite. Devin-Adair Company, New York, 1947. Reprint: Simon Publications, 2002.
- ↑Thomas,The Royal Hungarian Army in World War II, pg. 11
- ↑ (23 October 1989) „1989. évi XXXI. törvény az Alkotmány módosításáról“ (hu).Magyar Közlöny 44 (74).
- ↑OECD (27 June 2013). „OECD Health Data: Social protection“.OECD Health Statistics (Database).DOI:10.1787/data-00544-en.
- ↑Eurydice. Compulsory Education in Europe 2013/2014. European commission. კითხირიშ თარიღი: 19 May 2014.
- ↑“Hungary's Nobel Prize Winners, 13 Hungarian win Nobel Prize yet“,Hungarian Academy of Sciences. კითხირიშ თარიღი: 2 April 2022.
- ↑“Population per Gold Medal. Hungary has the second highest gold medal per capita in the world. All together it has 175 gold medal until 2016.“,medalspercapita.com. კითხირიშ თარიღი: 18 June 2017.
- ↑Hungarian literature – ”Popular poetry is the only real poetry was the opinion of Sándor Petőfi, one of the greatest Hungarian poets, whose best poems rank among the masterpieces of world literature”.,Encyclopædia Britannica, 2012 edition
- ↑Szalipszki, pg.12
Refers to the country as "widely considered" to be a "home of music". - ↑STADAT – 4.5.3. The number of inbound trips to Hungary and the related expenditures by motivation (2009–). კითხირიშ თარიღი: 2022-06-02.
- ↑International organizations in Hungary. Ministry of Foreign Affairs. კითხირიშ თარიღი: 20 November 2016.
|
|---|
| ევრორსხუშ
მაკათურეფი | |
|---|
| | დოსკილადირი ევროპა | |
|---|
| 1 ედომუშამო აზიას რე, მარა კულტურულ-პოლიტიკური რსხუეფი ევროპაწკჷმა უღუ. 2 ქიანაშ კაბეტი ნორთი აზიას რე. 3 უღჷ დოჸუნელი დო შხვა ტერიტორიეფი ევროპაშ გალე |
|
|
|---|
| მაკათური
ქიანეფი | |
|---|
| | ოფიციალური კანდიდატეფი | |
|---|
| | პოტენციური კანდიდატეფი | |
|---|
| | ჸოფილი მაკათურეფი | |
|---|
|
.svg)
.svg)
.svg)
