სომხეთი (სომეხ. Հայաստան ), ოფიციალუროსომხეთიშ რესპუბლიკა (სომეხ. Հայաստանի Հանրապետություն ) —ზუღაშ კარშა გიშალიშ უღვენი სახენწჷფო სომხეთიშ ლაკადას ,ობჟათე კავკაციას ,ბჟადალი აზიას .[ 2] [ 3] კავკაციაშ რეგიონიშ ნორთი რე დო ბჟადალშე უხურგანსთურქეთი , ოორუეშე —საქორთუო , ბჟაეიოლშე—აზერბაიჯანი , ობჟათეშე—ირანი დო აზერბაიჯანიშექსკლავი —ნახიჩევანი .[ 4] ერევანი .
სომხეთიშ რუკა
სომხეთი რეუნიტარული , ანდაპარტიული, დემოკრატიულიერუანული სახენწჷფო უჯვეშაში კულტურული მონძალათ. სომხეთიშ ლაკადა რდჷჰაიასა-აზიშ ,შუპრიაშ დონაირიშ კათეფიშ ჸუდე. არძაში უკულაშიჯვ. წ. 600 წანას,ინდოევროპული ნინაშ პროტო-სომეხურ ნინაშ არქაული ფორმაქ მადჷ სომხეთიშ ლაკადას.[ 5] [ 6] ურარტუქ გიჭყჷჯვ. წ. 860 წანას დოჯვ. წ. VI ოშწანურას თინა დოთირჷსომხეთიშ სატრაპიაქ .სომხეთიშ ომაფექ მუში უმაღალაში კონკის მიოჭირინჷჯვ. წ. I ოშწანურას ,ტიგრან კაბეტიშ ბორჯის დო ახ. წ.301 წანას, მოსოფელიშ პირველი სახენწჷფოთ გჷნირთუ ნამუქჷთქირსიანობა მიღჷ მუჭოთოფიციალური რელიგიან .[ 7] [ 8] [ 9] [ კომ. 1] სომხეთიშ ომოშქვაფირე ოხვამეშ აღიარაფას, მუჭოთ ქიანაშ თარი რელიგიური დჷნაწესებუ.[ 10] [ კომ. 2] V ოშწანურაშ დაჭყაფუშო, სომხეთიშ ჯვეში ომაფე დორთილი რდჷბიზანტიაშ დოსასანიანეფიშ იმპერიეფს შქას.IX ოშწანურას ,ბაგრატუნეფიშ დინასტიაშით აკოდგინელქ იჸუსომხეთიშ ბაგრატიდეფიშ ომაფე , მარა1045 წანას ქუდანთხჷ.XI —XIV ოშწანურეფს , სქირონაშქა ზუღაპიჯის იდვალუაფუდჷ სომხეთიშ სათარო დო მოგვიანეთ ომაფე —კილიკიაშ სომხეთი .
XVI -XIX ოშწანურეფს , ტრადიციული სომეხური ოდაბადე, ნამუთ აკმოდირთუდჷბჟაეიოლი დობჟადალი სომხეთიშენ ,ოსმალეთიშ დოსპასეთიშ იმპერიეფიშ დოჸუნალაშ გიმე რდჷ, იმართუდჷ თე ჟირიშე ოშწანურეფიშ გოძვენას.XIX ოშწანურაშო ბჟაეიოლი სომხეთი გეჭოფჷრუსეთიშ იმპერიაქ , მუჟანსჷთ ბჟადალი სომხეთი ოსმალეთიშ იმპერიაშ ნჯღვერალაშ გიმე რდჷნ.პირველი მოსოფელიშ ლჷმაშ გოძვენას, ოსმალთიშ იმპერიას მუნეფიშ საგვარო დიხას მახორუ 1,5 მილიონშახ სომეხი, სისტემატურო გოჭყვიდესსომეხეფიშ გენოციდიშ მალობაშის.1918 წანას,რუსეთიშ რევოლუციაშ უკული, რუსეთიშ იმპერიაშ აკოცჷმაშ შედეგო არძა ვარუსული ქიანაქ გჷმაცხადუ მუნეფიშ ზოხორინალა, ნამუშ ბორჯის გიჭყჷსომხეთიშ პირველი რესპუბლიკაქ .1920 წანაშო, სახენწფოქსხუნუეფიშ რსხუშ აკოდგინალუაშა გენშართჷ მუჭოთსომხეთიშ სსრ .1991 წანას, თეხანური სომხეთიშ რესპუბლიკაქ ზოხორინელო გჷნირთუსხუნუეფიშ რსხუშ აკოცჷმაშ შედეგო.
სომხეთი რეწჷმმაძინე სახენწჷფო დო2024 წანაშადამიერიშ გოვითარაფაშ ინდექსის 76-ა აბანს იკენს.ქიანაშ ეკონომიკა გერსხჷ ოხერეჭე წარმებას დო ორგებელი დინოხურიშეფიშ მოპალუას. თიშ უმკუჯინალო, ნამჷ-და სომხეთი გეროგრაფიულო იდვალუაფუობჟათე კავკაციას ჷნ,გეოპოლიტიკურო ევროპულ ქიანათ იკოროცხუ. ანდანე სომხეთი ანდა თოლწონუათევროპას იდვალუაფჷნ, ქიანა რე ანდა ევროპული ორგანიზაციაშ მაკათური, თინეფს შქას:ევროპაშ უშქურანჯალაშ დო წოროხანდაშ ორგანიზაცია ,ევროპაშ სხუნუ ,ბჟაეიოლი მორსხუალა ,ევროკონტროლი ,ევროპული რეგიონეფიშ ასამბლეა დოევროპაშ რეკონსტრუქციაშ დო წუმოძინაშ ბანკი . სომხეთი თაშნეშე რე ედომუშამიევრაზიაშ კანკალე რეგიონალური ორგანიზაციაშ მაკათური, თინეფს შქას:აზიაშ წუმოძინაშ ბანკი ,კოლექტიური უშქურანჯალაშ აპიჯალაშ ორგანიზაცია ,[ კომ. 3] ევრაზიაშ ეკონომიკური რსხუ დოევრაზიაშ წუმოძნაშ ბანკი . სომხეთი ხუჯის უკინანდჷ ნამდგა ბორჯის რინელიდე ფაქტო ზოხორინელგვალამი ყარაბაღიშ რესპუბლიკას (სომეხ. არცახიშ რესპუბლიკას), ნამუქჷთ1991 წანას ზოხორინალა გჷმაცხადუ ერეფოშქაშეთ აღიარაფილიაზერბაიჯანიშ ტერიტორიაშ ნორთის,2023 წანაშ ეკენიას,დე ფაქტო რესპუბლიკაქ აკოციუ.
სომხეთიშ რესპუბლიკა არაგაწოტნი (სომეხ. Արագածոտնի մարզ ) — ნ.აშტარაკი .არარატი (სომეხ. Արարատի մարզ ) — ნ.არტაშატი .არმავირი (სომეხ. Արմավիրի մարզ ) — ნ.არმავირი .გეღარქუნიქი (სომეხ. Գեղարքունիքի մարզ ) — ნ.გავარი .კოტაიქი (სომეხ. Կոտայքի մարզ ) — ნ.რაზდანი .ლორე (სომეხ. Լոռու մարզ ) — ნ.ვანაძორი .შირაკი (სომეხ. Շիրակի մարզ ) — ნ.გიუმრი .სიუნიქი (სომეხ. Սյունիքի մարզ ) — ნ.კაპანი .ტავუში (სომეხ. Տավուշի մարզ ) — ნ.იჯევანი .ვაიოცძორი (სომეხ. Վայոց Ձորի մարզ ) — ნ.ეღეგნაძორი .ერევანი (სომეხ. Երևան ) — ნ.ერევანი .↑ უმოსი მორჩილი სახენწფოეფი ქირსიანობაშ ორდოიან მეღებაშენ აცხადენა, თინეფს შქასოსროენა ,სილურეფი დოსან-მარინო . ქოძირითქირსიანობაშ ოფიციალურო მეღებაშ ქრონოლოგია . ↑ რესპუბლიკასოხვამე დო სახენწჷფო ართიანშე გიშართილი რე. ↑ 2024 წანაშ 12 მანგის, სომხეთიქ გაცხადჷ, ნამჷ-და გიშურს კოლექტიური უშქურანჯალაშ აპიჯალაშ ორგანიზაციაშე მოგვიანეთ, უგუთანჯუ თარიღის ↑ The Constitution of the Republic of Armenia (with amendments) . Constitutional Court of the Republic of Armenia (5 ივლისი, 1995). კითხირიშ თარიღი: 14 ოქტომბერი, 2012.↑ TheUN classification of world regions Archived 25 June 2002 ვებ-ხასჷლასWayback Machine . places Armenia in West Asia; theCIA World Factbook Armenia . The World Factbook . CIA . კითხირიშ თარიღი: 2 September 2010.Armenia . National Geographic . კითხირიშ თარიღი: 16 April 2009.,"Armenia" . Encyclopædia Britannica .https://www.britannica.com/EBchecked/topic/35178/Armenia აკითხულია: 16 April 2009 . (2015)Calendario Atlante De Agostini , 111 (it), Novara: Istituto Geografico De Agostini, ხს. sub voce.ISBN 978-88-511-2490-8 . andOxford Reference Online "Oxford Reference" . World Encyclopedia . Oxford Reference Online. 2004.doi :10.1093/acref/9780199546091.001.0001 ISBN 978-0-19-954609-1 .https://archive.org/details/worldencyclopedi00oxfo . ↑ General information about Republic of Armenia . Ministry of Foreign Affairs (Armenia) . ციტატა: „The country is situated in western part of Asia, occupies the north-eastern part of Armenian plateau – between Caucasus and Nearest Asia“ კითხირიშ თარიღი: October 2, 2023.↑ (2003)The Oxford Encyclopedia of Economic History 156 .ISBN 978-0-19-510507-0 . ↑ (1997)Encyclopedia of Indo-European culture . London: Fitzroy Dearborn, ხს. 30.ISBN 978-1-884964-98-5 .OCLC 37931209 . „Armenian presence in their historical seats should then be sought at some time before c 600 BC; [...] Armenian phonology, for instance, appears to have been greatly affected by Urartian, which may suggest a long period of bilingualism.“ ↑ Robert Drews (2017).Militarism and the Indo-Europeanizing of Europe . Routledge.ISBN 978-0-367-88600-4 . p. 228: "The vernacular of the Great Kingdom of Biainili was quite certainly Armenian. The Armenian language was obviously the region's vernacular in the fifth century BC, when Persian commanders and Greek writers paired it with Phrygian. That it as brought into the region between the early sixth and the early fifth century BC, and that it immediately obliterated whatever else had been spoken there, can hardly be supposed; [...] Because Proto-Armenian speakers seem to have lived not far from Hurrian speakers our conclusion must be that the Armenian language of Mesrop Mashtots was descended from an Indo-European language that had been spoken in southern Caucasia in the Bronze Age." ↑ (Garsoïan, Nina (1997). რედ. R.G. Hovannisian:Armenian People from Ancient to Modern Times . Palgrave Macmillan , ხს. 81. ) ↑ Stringer, Martin D. (2005).A Sociological History of Christian Worship 92 .ISBN 978-0-521-81955-8 . ↑ Grousset, René (1947).Histoire de l'Arménie , 1984, Payot, ხს. 122. . Estimated dates vary from 284 to 314. Garsoïan (op.cit. p. 82), following the research of Ananian, favours the latter.↑ Constitution of Armenia - Library - The President of Armenia . კითხირიშ თარიღი: 7 March 2020.
ევრორსხუშ მაკათურეფი დოსკილადირი ევროპა 1 ედომუშამო
აზიას რე, მარა კულტურულ-პოლიტიკური რსხუეფი
ევროპაწკ ჷმა უღუ.
2 ქიანაშ კაბეტი ნორთი აზიას რე.
3 უღჷ დოჸუნელი დო შხვა ტერიტორიეფი ევროპაშ გალე
.svg)
%2c_Flag_of_Syria_(1980%25E2%2580%25932024).svg)
.svg)
.svg)
.svg)
