IBolivia ,[ lower-alpha 1] ngokusemthethweni i-Plurinational State yaseBolivia ,[ lower-alpha 2] [ 1] [ 2] lilizwe elivaliweyo elikwintshona-mbindiyoMzantsi Melika . UmdaweBrazil ukuya emantla nasempuma,iParaguay ukuya emazantsi-mpuma,iArgentina emazantsi,iChile kumazantsi-ntshona, kunyenePeru ngasentshona. Isihlalo sikarhulumente kunye nenkunzi yolawulo yiLa Paz, equlethe i-executive, umthetho, kunye namasebe onyulo karhulumente, ngelixa i-capital-constitutional capital yi-Sucre, isihlalo senkundla. Esona sixeko sikhulu kunye neziko eliphambili lemizi-mveliso yiSanta Cruz de la Sierra, ekwiLlanos Orientales (imimandla ephantsi yetropiki), ubukhulu becala ummandla othe tyaba empuma yelizwe.
Ilizwe laseBolivia lilizwe elimanyeneyo ngokomgaqo-siseko, lahlulwe yangamasebe alithoba. Ijografi yayo iyahluka ukusuka kwiincopho zeAndes eNtshona, ukuya kumazantsi aseMpuma, emi phakathi kweAmazon . Isinye kwisithathu selizwe siphakathi kweentaba ze-Andean. Nge-1,098,581 square kilometres (424,164 sq mi) yendawo, iBolivia lilizwe lesihlanu ngobukhulu eMzantsi Melika, emvakweBrazil ,iArgentina ,iPeru ,neColombia (kwaye ecalenikweParaguay , lelinye lawona mazwe mabini avalelweyo eMelika), elona lizwe likhulu emhlabeni, elona lizwe likhulu emhlabeni. Ilizwe elivaliweyo kuMazantsi eHemisphere, kunye nelizwe lesixhenxe ngobukhulu emhlabeni elivaliweyo, emvakweKazakhstan , Mongolia, Chad, Niger, Mali neEthiopia .
Abemi beli lizwe, baqikelelwa kwi-12 izigidi, ngabantu beentlanga ezahlukahlukeneyo, kuquka amaIndiya aseMerika, amaMestizo, amaYurophu, amaAsia namaAfrika . ISpanish lolona lwimi lusemthethweni nolusetyenziswayo, nangona iilwimi zomthonyama ezingama-36 nazo zisemthethweni, ezona lwimi zithethwa kakhulu sisiGuarani, isiAymara nesiQuechua.
Phambi kobukoloniyali baseSpain, ummandla wase-Andean eBolivia wawuyinxalenye yoBukhosi be-Inca, ngelixa iindawo ezisemantla nasempuma zazihlala zizizwe ezizimeleyo.Abathiyisi baseSpeyin abafika bevela eCusco naseAsunción bawulawula lo mmandla ngenkulungwane ye-16. Ngexesha lobukoloniyali baseSpain iBolivia yayilawulwa yi- Real Audiencia yaseCharcas . ISpeyin yakha ubukhosi bayo ubukhulu becala phezu kwesilivere eyayifunyenwe kwimigodi yaseBolivia . Emva kwekhwelo lokuqala lokuzimela kwi-1809, iminyaka eyi-16 yemfazwe yalandela ngaphambi kokusekwa kweRiphabhlikhi, ebizwa ngokuba nguSimón Bolívar .[ 3] Ebudeni benkulungwane ye-19 kunye nasebutsheni benkulungwane yama-20 iBolivia yaphulukana nolawulo lwemimandla emininzi esecaleni kumazwe angabamelwane kubandakanya ukuthinjwa konxweme lwayo yiChile ngo-1879 kunye nommandla waseAcre ukuya eBrazil.
IBolivia yafumana uthotho lomkhosi kunye noorhulumente basemkhosini de kwangowe-1971, xa uHugo Banzer wayekhokela ubhukuqo-mbuso olwaluxhaswa yiCIA olwathatha indawo yorhulumente wobusoshiyali kaJuan José Torres ngolawulo lobuzwilakhe lomkhosi . Ulawulo luka-Banzer lwabetha i-left-wing kunye ne-socialist inkcaso kunye nezinye iindlela zokuchasana, ezikhokelela ekuthuthunjisweni nasekufeni kwenani labemi baseBolivia. UBanzer wagxothwa ngo-1978 kwaye kamva wabuya njengomongameli onyulwe ngedemokhrasi waseBolivia ukusuka kwi-1997 ukuya kwi-2001. Phantsi komongameli we -Evo Morales ka-2006-2019 ilizwe labona ukukhula koqoqosho olubalulekileyo kunye nozinzo lwezopolitiko.
IBolivia yanamhlanje lilungu le-charter ye-UN , IMF, NAM,[ 4] OAS, ACTO, Bank of the South, ALBA, kunye ne-USAN. IBolivia isasele ililizwe lesibini elihlwempuzekileyo eMzantsi Melika, nangona iwathobile amazinga entlupheko kwaye inoqoqosho olukhula ngokukhawuleza eMzantsi Melika (ngokweGDP). Lilizwe elisakhasayo . Eyona misebenzi iphambili yezoqoqosho ibandakanya ezolimo, amahlathi, ukuloba, imigodi, kunye nokuvelisa iimpahla ezinje ngamalaphu, iimpahla, iintsimbi ezisulungekileyo, kunye nepetroleum esulungekileyo . IBolivia ityebile kakhulu kwiiminerali, kubandakanya i-tin, isilivere, i-lithium kunye nobhedu. IBolivia yaziwa nangokuvelisa amagqabi ecoca kunye necocaine esulungekileyo.
↑ Script error: No such module" IPAc-en" . ;Script error: No such module" IPA" . ;iThemplethi:Lang-gn Script error: No such module" IPA" . ;iThemplethi:Lang-ay Script error: No such module" IPA" . ;Quechua :Puliwya Script error: No such module" IPA" . ↑ Spanish:Estado Plurinacional de Bolivia Script error: No such module" IPA" . Cite error:<ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding<references group="lower-alpha"/> tag was found ↑ "Bolivia (Plurinational State of)" World Health Organization 11 May 2010 archived fromthe original on 6 October 2010 retrieved 30 August 2010 Unknown parameter| url-status= ignored (help ) ↑ "Bolivia (Plurinational State of)" UNdata archived fromthe original on 2 July 2010 retrieved 30 August 2010 Unknown parameter| url-status= ignored (help ) ↑ "Salem Press" 25 August 2013 archived fromthe original on 2013-08-25 retrieved 2020-11-23 Unknown parameter| url-status= ignored (help ) ↑ "Non-Aligned Movement (NAM) – The Nuclear Threat Initiative" The Nuclear Threat Initiative archived fromthe original on 19 October 2021 retrieved 19 October 2021 Unknown parameter| url-status= ignored (help )