Хальмг келн (Тодо бичиг:ᠬᠠᠯᠢᠮᠠᠭ ᡘᡄᠯᠨ), болдыман. Эн келәр кезәнк ДөрвнХальмг олн әмтын дуһарла, ода цагатХальмг Таңһчед,Китдин Улус ОрндШинҗәнд,Көкнуурт,Алшаад,Көлнбүүрт,Монһлмудин Орнд Хальмгдә әмтын дуһарҗана. 1924 җилин хөөн Хальмг ТаңһчидТодо бичиг бичәр эдллә. Ода Тодо бичигәр һанцаханШинҗәнин Хальмгдә әмтын бичиҗәд бәәнә. Дөрвн Хальмыгин улусин бичиг бәәсмин Тодо бичиги Зая-Пандитар үвлуд, 1648 җилд моңһл бичигә сүүрәс бүтәлв. ЭндырОрсин Ниицәнд Хальмг келн кирилл үзүгәр бичидман.Монһлмудин Орн Хальмг келн гөрделҗәнә. Ховд, Увс, Баян өлгә, Көвсегел әмгүдд албан бишәр күүндҗана.
Тодо бичиг (ᡐᡆᡑᡆ ᡋᡅᡔᡅᡎ тодо бичиг) —Дөрвн Хальмг улусин бичиг байсмин. Эн бичигЗая-Пандитар үвлуд, 1648 җилдмоңһл бичигә сүүрәс бүтәлв. Энүнә цаһан толһад 29 үзгүд байна:А,Э,И,О,У,Ө,Ү,Н,Ң,Х,Һ,Б,П,Ф,С,Ш,Т,Д,Л,М,Ц,Ч,З,Җ,Й,К,Г,Р,В, болын узүгүд төвдин болын Индия келәр бичих — галигуд гидиг үзүгүд нерәдсман.
Тодо-бичигХальмг Таңһчад 1924 җилә хөөн элзелелә. Ода тодо бичигигХальмг Таңһчин школад мектеп, ик сурһульд сурҗе сурна. |
