Een kaart met Turkstalige landen en landen waar veel Turkstaligen wonen.

Turks is de officiële taal vanTurkije en één van de officiële talen vanCyprus. Tevens is het Turks officieel in deTurkse Republiek Noord-Cyprus en in delen vanNoord-Macedonië,Kosovo enRoemenië. Het Turks zelf heeft 81 miljoen moedertaalsprekers. Daarnaast zijn er nog vele immigranten, voornamelijk in westerse landen, die Turks als tweede of derde taal hebben geleerd. Onder de bevolking van Turkije zelf spreekt driekwart Turks. Het andere kwart spreekt een andere taal, zoals hetKoerdisch.

De grootste Turkssprekende gemeenschappen buiten Turkije wonen inGriekenland,Azerbeidzjan,Moldavië,Bulgarije,Bosnië en Herzegovina,Irak,Syrië,Duitsland,Oostenrijk,Nederland,België,Frankrijk,Zwitserland,Oezbekistan en deVerenigde Staten. Afhankelijk van de manier van rekenen is het Turks de 15e of 16e meest gesproken taal ter wereld. Het Turks valt onder deTurkse talen en is hierdoor verwant aan onder meer hetTurkmeens,Azerbeidzjaans,Oezbeeks enKrim-Tataars.

Herkomst

Een bladzijde met Turks schrift in het Arabische alfabet

Dat het Turks een Turkse taal is, daar is weinig discussie over. Toch is er in de taalwetenschap een discussie over waar deze taalgroep weer van afstamt. Taalwetenschappers proberen alle talen naar familie in te delen. Zo is hetNederlands eenGermaanse taal en dat is weer eenIndo-Europese taal. In theorie behoren de Turkse talen tot deAltaïsche talen. Dit is een theorie over een taalgroep waar verschillende talen in Noordoost-Azië toe behoren. Dit is niet gek, aangezien de Turken oorspronkelijk uit deze regio komen. Het Turks zou hierdoor ver verwant zijn van hetKoreaans,Japans enMongools. Deze theorie wordt versterkt door het feit dat de meeste Turkstaligen sneller Japans leren dan personen die een andere Europese taal spreken. Een theorie zegt weer dat het Turks afstamt van deOeraalse talen. In dat geval is het Turks familie van hetHongaars,Fins enEsts.

Het Turks lijkt het meest op hetOsmaans. Het grootste verschil zit hem in het schrift. Het Osmaans wordt geschreven in het Arabische schrift en het Turks in het Latijnse schrift. Ook is het Osmaans meer beïnvloedt door leenwoorden vanuit hetArabisch enPerzisch. Oorspronkelijk was het Osmaans de taal van de elite, tijdens hetOttomaanse Rijk, en het Turks de taal van de boeren en arbeiders. Het gat tussen het Osmaans en het Turks was zo groot dat de arme bevolking de rijke bevolking niet kon verstaan. Dit was erg onhandig, aangezien ook de Turkse geestelijken gebruik maakte van het Osmaans. Na de stichting van het huidige Turkije in 1923 is het moderne Turks ontstaan, dat het Osmaans verving. Het moderne Turks wordt sinds 1928 in het Latijnse schrift geschreven, aangezien men zich meer naar het westen wilde oriënteren. Ook zijn er heel veel hervormingen doorgevoerd en dat ging vaak met geweld gepaard. Uiteindelijk is daardoor wel een schrijftaal ontstaan die aansloot bij de spreektaal.

De taal

Alfabet

Voor elkeklank is er éénletter. In totaal bestaat het alfabet uit 29 letters.Het Turkse alfabet lijkt totaal niet op het Nederlandse alfabet:

De Q, de W en de X komen niet voor in het Turks. De W wordt wel gebruikt in webadressen (zoals www.wikikids.nl).

• Turkse talen
• Taal in Turkije