An nasod nagkuha han ngaran tikang kanMarino, usá nga herrero (stonemason) nga tikang han Romano nga kolonya ha purô hanRab, nga nahamutang han yanâ-nga-adlaw ngaCroatia. Han A.D. 257, binmulig hi Marino han pagtukod hin utro han mga muralya o bungbong han syudad hanRimini katapos han paggub'a hini han mgaLiburniano ngamga pirata. Nagpadayon hi Marino pagtukod han naglulugaríng nga monastiko nga komunidad haBukid Titano han A.D. 301; amo nga, an San Marino mayda pag-angkon nga amo an gima-iha-i nga soberano nga estado ngan amo gihapon an gima-iha-i nga konstitusyonal ngarepublika.[7]
Gindudumara an San Marino hanBatakan-Balaod han San Marino (Leges Statutae Republicae Sancti Marini), usá nga serye hin unom nga libro nga ginsurat ha Linatin han urhe nga ika-16 nga gatostuig, nga nagtutugon han sistema politika han nasod, ha iba nga mga butang. An nasod ginkikitâ nga amo an mayda gisayohi nga sinurat nga mga dokumento hin pan-gobyernohan, o batakan-balaod, nga ginagamit pa yanâ.[8]
Natapos an ekonomiya han nasod ha pananalapî, industriya, mga serbisyo ngan turismo. Usá iní han mga girikohi nga nasod ha kalibutan kun sukdon anGDP (per capita), nga mayda ihap nga maikukumpara han pinakamadukwag nga mga Europeo nga mga rehiyon. Ginkikita an San Marino nga mayda hataas in kamadig-on nga ekonomiya, upod hin usá nga gihamubo-i nga mga ihap hinpagkadesempleado o pagkawaray-trabaho ha Europa, waraynasodnon nga utang ngan in surplus ha budget.[1] Amo ini annag-uusá nga nasod nga darudamo hin mga sarakyan kaysa hin katawhan. Ha ilarom hin paglantaw nga diplomátiko, sunod han pag-uná han Italya, usá ini han mga namumutnga nga api han grupo ngaUniting for Consensus[9].
Usá nga ritrato niSan Marino, an nagtukod han Repúblika han San Marino, ngan usá nga nangunguna nga personahe ha kultura
Binmiya hiSan Marino han purô hanArba nga nahamutang ha yanâ-nga-adlaw ngaCroatia upod han iya sangkay ha iya kinabuhi nga hi Leo, ngan kinmadto han syudad hanRimini ngaherrero ostonemason. Katapos hanDiocletianohanon nga Persekusyon nga sinmunod han iya mga Cristohanon nga mga pagwali, kinmalagiw hiyá ngadto han harani ngaBukid Titano, nga diín nagtukod hiyá hin guti-ay nga singbahan ngan tungod hiní nagtukod han yanâ nga syudad ngan estado han San Marino, nga agsob tinatawag pa gihapon nga "Titánico nga Repúblika".[10] An opisyal nga pitsa han pagtukod han yanâ nga Republika ginhahatag nga 3 Septyembre 301.
Ginkilala hanPapado an paglugaríng han nasod han tuig 1631.
An pag-abante han ehersito niNapoleon han 1797 nagdara hin madalî nga kataragman han paglugaríng han San Marino, kundi natalwas an nasod tikang hin kawara hin kagawasan tungod han usa nga mga Rehente hini, hiAntonio Onofri, nga ginkarespeto ngan ginkasangkay kan Napoleon. Tungod han iya pag-intervenir, hi Napoleon dida hin surat nga ginpadara kanGaspard Monge, usá nga siyetista ngan komisaryo han Kagamhanan Franses para hin Siyensya ngan Arte, nagsaad nga igagarantiya ngan dadapigon an independensya han Repúblika. Hi Napoleon nag-offer pa ngani nga pahaluagon an teritoryo han repúblika sumala han mga panginahanglanon hiní. Waray iní nga kataposan nga offer karawti han mga Rehente, tungod hin kahadlok hin pagbulos ha urhe tikang hanrevanchismo han iba nga mga estado.[11][12]
An batakan-balaod han San Marino han 1600
Didâ han urhe nga bahin han proseso hinpaghiusá han Italya han ika-19 nga gatostuig, nagsirbe an San Marino nga tagoan ngan sirungan para hin damo nga mga tawo nga ginperseguir tungod han ira pagsuporta han paghiusa han Italya. Ha pagkilala hini nga suporta, ginkaráwat niGiuseppe Garibaldi an hangyo han San Marino nga diri mahilakip han bag-o nga Italyano nga estado.
Ginhimo an Mangulo hanEstados Unidos nga hiAbraham Lincoln nga usá nga bungtohanon ha dungog (honorary citizen) han gobyerno han San Marino. Nagsurat hiyá hin pagbaton nga diin nagsiring hiyá nga an repúblika nagpamatuod nga "an gobyerno nga nahitukod ha mga prinsipyo nga repúblikano mahihimo nga maidudumara nga maginmadig-on ngan magmaiha."[13][14]
Didâ hanSyahan nga Gera han Kalibotan, pagdeklara han Italya hin gera haAustria-Hungarya han 23 Mayo 1915, nagpabilin nga neutral o waray-inuugupan an San Marino ngan an Italya nagkaada hin pangontra nga paglantaw han Sammarinese nga pagwaray-pag-ugop, nga diin nagsuspetso hirá nga an San Marino bangin nagpapanimalay hin mga Austriyano nga mga espiya nga matatagaan hin akseso han bag-o nga estasyon hin radiotelegrama hini. Naningkamot an Italya nga pumirit hin pagtukod hin grupo hinCarabinieri didâ han repúblika ngan utdon an mga linea hin telephon han waray ini sumigi. Duha ka grupo hin tagnapulò ka boluntaryo inmapi han mga Italyano nga puwersa ha pag-away didto hanItalyano nga frente, an syahan nga grupo mga na-kombate ngan an ikaduha usá nga medical nga corps nga nagpapadalagan hin Pula nga Krus nga hospital ha kampo. An pagkaada hiní nga hospital nagdangat nga an Austriya-Hungarya nagsuspinde hin mga diplomátiko nga mga relasyon hiní han repúblika.[15]
Mga Britániko nga tropa haBukid Titano han pag-awayan ha San Marino, Septyembre 1944
Didâ hanIkaduha nga Gera han Kalibotan, nagpabilin nga waray-inuugopan an San Marino, bisan pa nga sayop nga ginsumat hin reporte nga barasahon didâ hanThe New York Times nga nagdeklara iní hin gera hanReino Unido han 17 Septyembre 1940.[16] Nagpadará hin mensahe an gobyerno nga Sammarinese ngadto han Britániko nga gobyerno nga diin nagsiring hirá nga waray magdeklara hin gera an San Marino han Reino Unido.[17]
Tuló ka adlaw katapos han kahulog tikang ha poder niBenito Mussolini ha Italy, nahulog an pagdumara han PFS ngan an bag-o nga kagamhanan nagpasamwak hin waray-pag-ugop han pag-awayan. Nahibalik ha poder an mga Fascista han 1 Abril 1944 kundi ginpabilin an neutralidad o an pagwaraypag-ugop. Bisan pa, han 26 Hunyo 1944 ginbombahan an San Marino hanRoyal Air Force, ha pagtuo nga an San Marino ginsakop han mga Aleman nga mga puwersa ngan gin-gamit pag tirok hin mga hinipos ngan mga bala. Nagdeklara hiton ngahaw nga adlaw an Sammarinese nga gobyerno nga waray mga militar nga instalasyon o kagamiton nahamutang ha teritoryo hiní ngan waray nakig-away nga puwersa gintugotan pagsulod.[18] Ginkarawat han San Marino in pira ka yukot nga mga sibilyan nga mga refugee han pagtabok han mga puwersa Alyada hanLinea nga Gothi.[19] Han Septyembre 1944, gin-okupahan ini hin madalî han mga Aleman nga puwersa, nga ginlupig han mga Alyado nga puwersa hanPag-awayan han San Marino.
An San Marino amo an giguti-ayi ngarepublika han kalibotan, bisan pa man kun gintipa ini nga pagkangkon hanNauru han pakakuha hanNauru hin paglugaring han 1968, kay an kanan Naurukatunaan nga masa mga 21 km2 (8.1 sq mi) là. Kundi an yakan-balaod han Nauru nga naglalakip han mga nagpapalibot nga katubigan naglalakip hin 431,000 km2 (166,000 sq mi), usá nga langyab nga pira ka yukot nga darudako kaysa han teritoryo han San Marino.[22]
↑Histoire abrégée des traités de paix entre les puissances de l'Europe depuis la Paix de Westphalie, Christophe-Guillaume Koch, ed., Paris, 1817, vol. V, p. 19.
↑"San Marino".United States Diplomatic History (ha Ininggles). U. S. Department of State. Ginkuhà29 Mayo 2011.CS1 maint: unrecognized language (link)
.jpg)
