Vingerhelmbloem

Corydalis solida(L.) Clairv.

Planten Papaveraceae Corydalis

Corydalis solidaToon gerelateerde soort

Variëteit
Vingerhelmbloem (cultivar) -Corydalis solida (cultivar)

Soort

Rotterdam - Kralingsche Bos (ZH)
2020-04-04 Tineke. van Rijn

Ik heb deze soort gezien!

Beschrijving

Bij VingerhelmbloemCorydalis solida komen uit de knolvormige, niet holle wortel 1 of meer niet vertakte, onbehaarde, tere, rechtopstaande, fijn gestreepte stengels, die vrij laag een schubvormig blad en hoger 2-4 gewone bladen dragen. De wortel is kleiner dan bij HolwortelCorydalis cava. De wortelvezels zijn aan de onderzijde van de wortel aangehecht. Bij Holwortel begint dit aan de zijkanten. De bladen zijn als bij Holwortel, maar de bladslippen lopen meestal spits toe.

Vingerhelmbloem is vooral goed herkenbaar aan de dunne bloemstelen, die ten slotte even lang als de vruchten worden, aan de handvormig ingesneden, wigvormige schutbladen, die slechts zelden alleen getand of gaafrandig zijn (Corydalis solida var. integra) en aan de lange, vrij rechte, iets opstijgende spoor. Overigens is de tros vrij rijkbloemig, de bloemen zijn iets kleiner dan bij Holwortel en purperkleurig, soms wit. Het vruchtbeginsel is geknikt en niet recht als bij Holwortel.

Levensvorm:Geofyt. Hoogte: 12-25 cm. Bloeitijd: Maart, april.

Gelijkende taxa

Zoals uit bovenstaande blijkt is HolwortelCorydalis cava de te verwarren soort. Holwortel heeft doorgaans donkerder bloemen, maar het makkelijkste onderscheid is het enkelvoudige, niet vingervormig ingesneden schutblad. Het schutblad is vaak zelf ook donkerder van kleur. Een vorm (beschreven alsCorydalis solida var. integra) van Vingerhelmbloem heeft ovale, niet ingesneden schutbladen en zou dus makkelijk voor Holwortel kunnen worden gehouden. Lees daarom vooral ook de onderscheidende kenmerken genoemd in de beschrijving. Ook zouden uit andere delen van de wereld (met name Noord-Amerika) geïntroduceerde en gelijkende soorten kunnen opduiken. Zie voor de mogelijkheden deze referentie:Efloras.org en de Sleutel bij HelmbloemCorydalis.

Bijzonderheden

De spoor is bij de bloem van Vingerhelmbloem iets korter, maar er geldt hetzelfde voor de bestuiving als het bij HolwortelCorydalis cava gezegde. Vingerhelmbloem heeft een heel aantal beschreven ondersoorten, waarvan er slechts twee een meer officiële status hebben gekregen. Ze komen beide niet in Nederland en België voor.

Aan de zaadjes van Vingerhelmbloem zitten kleine wittige voedselrijke aanhangsels (mierenbroodjes) die door mieren worden verzameld. Bij het afbijten van het broodje verslepen ze het zaadje een stuk, zodat het zaadje over enige afstand wordt verplaatst. Als het zaad ontkiemt vormt er zich al snel een klein lichtbruin knolletje ondergronds. Pas na 4 jaar vormen zich de eerste bloeistengels.

Verspreiding

Vingerhelmbloem komt in bossen, kreupelhout en op beschaduwde plaatsen in Europa voor. Vingerhelmbloem is ook inheems in aangrenzend Azië. In Noorwegen, Denemarken en Groot-Brittanië is Vingerhelmbloem een geïntroduceerde soort, net als in de staten New York en Vermont in de Verenigde Staten.

In Nederland is Vingerhelmbloem in tuinen, vroeger met name op buitenplaatsen, gekweekt en van daaruit verwilderd. In Limburg en Gelderland zijn vele vindplaatsen als inheems te beschouwen, zeker in Zuid-Limburg. In België is Vingerhelmbloem vrij algemeen in Wallonië en zeldzaam in Vlaanderen. Vingerhelmbloem komt in Vlaanderen van oudsher in de rijkere bossen van Vlaams-Brabant en Limburg voor.

In Nederland en België lijkt Vingerhelmbloem in de jongste decennia vanuit tuinen steeds meer te worden verspreid, maar ook de natuurlijke verspreiding langs rivieren (met name Maas en IJssel) lijkt toe te nemen.

Naamgeving

Als volksnamen gebruikt men in Groningen Duifjes, op Walcheren en in de duinstreek Haantjes en Kippetjes (Hoentjes), op Goeree Puutenbloemen, in Friesland en de Achterhoek Vogeltje op de kruk.

Corydalis = van het Griekse korydalis: kuifleeuwerik, naar de overeenkomst van de gehele eindelingse bloeiwijze met de kuif van dit dier.Solida = vast, naar de vaste knol.

Referenties

Biodiversite.wallonie.be

Plantsoftheworldonline.org

Verspreidingsatlas.nl

Tekst

CC-BY-SA 3.0 Blz. 238, deel 2 van de Flora van Nederland 1909-1911 (3 delen) door H. Heukels. Rutger Barendse 2020-2025 (Gelijkende taxa, Verspreiding, Referenties. Overige items aangevuld).