Tayon-bodje vî francike « hard » (coxhe, pitit toirtchî fi) ; li rfondaedje avou-e tént conte do djinre femrin do walon; li-d- etimolodjike pout tchaire dins l’ parintêye (hårete) ou esse wårdé (hårdêye); gn a måy ont ki rispite come dins l’ ortografeye dofrancès « hart ».
hårefemrin(vî mot)
- loyén fwait avou ene coxhete toirtcheye al mwin, di sacwantès plantes : côrî, beyôle, håvurna, oizire, så, po loyî les faxhenes ; loyén d’ waessén po loyî les djåbes.
- Alez m’ côper enehåre
- On loyive li botea di schoices avou deshåre di côrî—Lucyin Mahin,Ène bauke su lès bwès d’ l’ Ârdene (fråze rifondowe).
- Gn aveut des faxhenes a enehåre et des cenes a deushåres.
- Li fi do shabotî est evoye côper des håres po-z etchapler les shabots.
- Avou deshåres, on fjheut des tchaplets d’ traze pwaires di shabots—Rodolphe Dedoyard (fråze rifondowe).
- On loyive les bwès del cliyonêye avou des håres di tchårmea.—Motî d’ Bouyon..
- (vî mot)coide ; copurade, coide po pinde ene djin.
- (pusstroetmint) coidletes d' ene tcheyire epayeye.
- El fåt vey souwer a grossès gotes – il est todi e-n aiwe – po rmete li gadot dadroet (c’ est co l’ meube k’ overe li pus el måjhone après lu), ou po rapîçter l’ tåve avou troes foyes di boesse ås cigåres, ou po ristoper leshåres d’ ene trawêye tcheyire.—Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.4 (fråze rifondowe).
- awè li håre e s’ cô :
- esse on calin, on rénnvå, ki dinltins, åreut fini pindou.
- esse presse a s’ maryî.
Après 1900, foû rfondou
(Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
awè li håre e s’ cô
Francès : avoir la corde au cou
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
håre ! [mot-criya] kimande ås tchvås po k’ i tournénxhe a hintche. Loukîz a :hote.
a håre et a hote ouhåre et hote : di tos les costés.F. à droite et à gauche.
F. dia.
AFE :/hɔːʀ/
hårefemrin
- håde (gobeye, vî mousmint)
