Diner on definixha fonetike et nén ortografike !Lison yod umouyeye[1], c' est on son k' on pout ôre inte deus voyales (liyon), après ene cossoune (spepieus), u al fén do mot (vey).
Pus rålmint, il egzistêye eto al tiesse di sacwants mots :yebe,Yåle.
Li yod do walon provént sovint di des cossounes latenes palåtreces C, G, Ks. Ces-ciales soeye-ti: divnèt cråndimint Y, soeye-t i dimornut la, et sont shuvowes d' on Y.
E walon, li son yod si scrît å pus sovint avou l'lete Y. C' est todi l' cas cwand il est inte deus voyales:
C' est ossu l' cas cwand il est å coron do mot, come lete…
… ou come son (gn a des ôtes letes padrî, mins c' est des halcrossès letes ou des letes croejhetreces.
On eployrè eto on Y dirî ene cossoune et divant on I:
Al fén, on eploye Y a l' atake d' on mot, mins end a waire di sfwaits:
Dirî ene cossoune, et dvant ene voyale ki n' est nén I, li mouyeye si scrît avou l'lete I.
Dins l' prononçaedje zero-cnoxheu, eyet li prononçaedje classike des payis d' Nameur et d' Tchålerwè, libetchfessî ea si prononçrè avou ene mouyeye (/ja/)
Li son yod, c' est eto li mwaisse prononçaedje des rålesshuvions :
C' estC. Simonon li prumî k' a bén veyou k' i faleut ene åjheye manire di scrire li son yod e walon, ca c' est on son foirt tipike do lingaedje. Il atåvele ene novele lete po li scrire. Tipograficmint, il eploye deus letes metowes cou å dzeur (on impriméve avou des letes di plonk metowes sor on blokea, di ç' tins la): "Y" pol grande lete, eyet "r" pol pitite.
Forir nel shût nén, et eploye li I dobe pont (ï).
C' estJ. Feller k' atåvele li prumî l' eployaedje do Y, et rioister tos les ôtès uzaedjes di cisse lete la (po noter onlong I, metans. Cist atåvla la do sistinme Feller pasrè come ene lete al boesse emey les scrijheus e walon.
Lesrfondeus ont rprind l' sistinme Feller po cåzu tos les notaedjes do son yod. Mins s' n' ont i nén wårdé li lete Y po noter li H prumioûle, ni si uzaedje comelete di bele oyance.
