LiRoumaneye est on payis å Sud-Ess di l' Urope.Li no d' Romaneye, c' est paski lesRomins s' î avént ddja astalé, do vî vî tins.Li Roumaneye a des frontires avou l' Oucrinne eyet liRepublike del Moldaveye å Nôr-Ess, liHongreye eyet liSerbeye a l' Ouwess eyet liBulgareye a Nonne.Li Roumaneye a-st avou ene pitite coisse solNoere Mer.
Lesdaces ont stî batous pa l' Impire Romin e106, çou ki cminça ene séreye d' evayixhaedjes del Roumaneye, mins nerén, d' åbutude les mwaisses leyèt ene lådje otonomeye.
ElMoyinådje les Roumins vikèt dins troes principåtés diferinnes: liWalakeye, liMoldaveye eyet l' Zivenbork (ou Transilvaneye, e rouminArdeal).Les deus prumires estént pa côps dizo l' viernance di l' Impire Otoman, mins avou ene divintrinne otonomeye, li troejhinme fijheut pårteye delHongreye, ossu avou ene lådje otonomeye, poy di l' Otriche-Hongreye.
Li Roumaneye modiene a-st askepyî cwand les principåtés di Moldaveye eyet di Walakeye s' ont metou eshonne, e1859, eyet divni èn estat dislaxhî e1877. C' est çou k' on lome eto liVî Rweyåme.Li payis s' agrandixha après liprumire guere daegnrece, cwand li Zivembork, liBoucovine eyet liBessarabeye ont stî radjoutêyes.
Disk' aldeujhinme guere daegnrece, li Roumaneye esteut moennêye pal dinasteye di Hohenzollern-Sigmaringen.Après li deujhinme guere daegnrece, li Roumaneye passa sol mambornance di l' Union Sovietike, et dmorer dizo viernance comunisse disk' al fén di1989, k' on revintaedje tapa djus li prezidintNicolae Ceauşescu k' esteut al tiesse do payis dispoy des dijhinnès d' anêyes.Les ancyins comunisses participèt asteure al veye politike democratike.
Li pouvwer ledjislatif c' est deus tchambes, liSenat, (Senat) avou 143 mimbes, eyet li Tchambe des Deputés (Camera Deputaţilor), avou 343 mimbes. Les mimbes des deus tchambes sont tchoezis dins des eleccions ki s' fijhèt tos les cwatre ans.
Liprezidint, tchîf di l' egzecutif, est ossu tchoezi pa vôtaedje populaire, tos les cénk ans (divant 2004 c' esteut tos les cwatre ans). Li prezidint lome onprumî minisse, ki va prezider li consey des minisses, liskés sont lomés påprumî minisse.
Mape del Roumaneye, avou les veyes les pus impôrtantes
Ene grande pårteye des frontires del Roumaneye avou l' Serbeye eyet l' Bulgareye est fwaite tot shuvant l' aiwe diDanube.L' aiwe di Danube est agolêye pal rivireProut, ki fwait l' frontire avou l' Moldova.
Lesmontinnes des Carpates dominnut tote li pårteye coûtchantrece do payis, avou des hôteus di pus di 2.500 metes; li pus hôtemontinne, liMoldoveanu, fwait 2.544 metes hôt.
Après l' vinaedje-djus do blocsovietike ezès anêyes1989-91, li Roumaneye aveut ene industreye avou des viyès usteyes, nén adaptêyes a çou kel payis aveut dandjî.
E fevrî1997, li Roumaneye s' egadja dins on programe di refômes economikes, mins ces refômes ki likidèt des grands secteus di l' enerdjeye eyet l' agriculteure, ni s' fijhèt nén sins må.E1999 l' economeye do payis aveut si troejhinme anêye di shûte di recession.
2002 eyet2003 ont stî des bounès anêyes po l' economeye, avou ene crexhance di 4.5% l' an.
Li Roumaneye fourit priyeye e decimbe 1999 pa l' Union Uropeyinne po des negociåcions po s' fé mimbe.On pinse kel Roumaneye pôreut radjonde l' Union e2007, avou l' Bulgareye.
I gn a-st eto des impôrtantès minoritéshongrwesse (d' après li rcinsmint di 2002, 6,6% del populåcion) eyet almandes, copurade el Transilvaneye, ki cåzèthongrwès eyetlussimbordjwès.Les ôtes groupes sont fôrmés påzès djipsyins eyet des djins des payis åtoû.I gn a-st avou ene pitite minorité polonesse (dins les 10.000) ki vike edistrik di Suceava, ene minoritécrowåte ki vike å Banate, eneturke ki vike el redjon diDobrodjea, ey eneårmenyinne.
Ene grosse pårt des Roumins sont descrustinsortodosses di l' Eglijhe Ortodosse Rouminne.I gn a-st eto descatolikes di rite bizantin (di l' eglijhe zivembordjwesse), descatolikes di rite romin (di l' eglijhe rominne), desprotestants (eglijhes hongrwesses eyet tîxhones), copurade dins les redjons avou des djins d' oridjene hongrwesse, e l' ouwess do payis.Li spårdaedje docrustinnisse si fjha avou Sint André, k' a rabeni l' prumî eveke da Tomis (ouyConstanţa).
ElDobrodjea, li redjon k' est sol boird del Noere Mere, i gn a-st ene pitite minorité turkemozlimresse, çou ki dmeure do colnijhaedjeotoman.
.svg)
