Israël, officiel deStoat Israël, (Hebreeuws: מדינת ישראל -Medinat Yisraël;Arabisch: دولة اسرائيل -Dawlat Israïl) is e land inWest-Azië. De bevolkienge telt 9,6 miljoen mensen (2022).
't Grenst in 't nôordn anLibanon, in 't nôordôostn anSyrië, in 't ôostn anJordanië, in 't zuudn anEgypte en in 't westn an deMiddellandse Zêe. Den hoofdstad en ook de grôotste stad van Israël isJeruzalem. Andere belangryke steedn zyn Tel Aviv en Haifa. Een bekende stad in 't zuudn van 't land is Eilat.
Koarte van Israël
De gebeurtenissen uut denBybel speeln under voe 't grôotste dêel of in Israël. 't Land telt verschill'nde bevolkiengsgroepn, wovan de grôotstn dedie van de Joodn (75%).
Den Bybel vormde vo de zionistn den basis vo te toogn dan ze recht han ip 't gebied in 't Middn-Ôostn en d' iprichtienge van de stoat Israël. Sedertdien kende de jounge stoat vele gewelddoadige conflictn, woavan dan der ênigte den dag van vandoage nog assan vôortdeurn.
In de 19ste êeuwe wierdn de joodn vooral in Ôost-Europa zwoar vervolgd. Doadeure ountstound er e verlangn noar een eign joodsche stoat. Vo de joodn kost dat allêne mor in Palestina gevestigd wordn, want da was vor hunder 't beloofde land.
De Joodsche journalist Theodor Herzl uutÔostnryk-Hongareye richtte de zionistische bewegienge ip, die streefde noar en eign stoat. Je makte da verlangn bekend ip e zionistisch weireldcongres in1897. Palestina was ton nog e dêel van 't Ottomoans Ryk.
De Turkn kwoamn sterk verzwakt uut denÊeste Weireldoorloge en in1920 kwam Palestina e Brits mandoatgebied.
Achter deTwidde Weireldoorloge vertrokkn d' overleevnde joodn van de nazi-concentroasjekampn massoal noa Palestina. In1947 begost den Arabisch-Israëlischn Oorloge, e burgeroorloge tusschn Arabische en Joodsche inweuners van 'tBrits Mandoatgebied Palestina. Israël sloagde derin van e grôot dêel van 't Brits gebied te verovern. Vele Palestynn vluchtegn weg of wierdn verdreevn deur d' Israëlische troepn.
De14ste meie1948 riepn de joodn de stoat Israël uut. Doarip kwam d' immigroasje serieus ip gank. In d' êeste drie joar verdubbelde de joodsche bevolkienge. De gebeurs woarn nie gediend met die nieuwe situoasje en der volgdn nog vele oorloogn. Deur d'Amerikoansche steun kost Israël e leger ipbouwn die sterker was of al de legers van d' omriengende landn t' hope.
Tegenwôordig kent 't land vele probleemn met de Gazastrooke. In 2008 en 2012 moest Israël ingrypn deur de raketanvall'n van de terreurorganisoasje Hamas.
Israël e zezelvn vrêed economisch ountwikkeld en et een ooger welvoartsniveau of zyn gebeurs. Vorol ip technologisch gebied blienkn z'uut.
