 | |
| Loại | Súp |
|---|---|
| Xuất xứ | Nhật Bản |
| Thành phần chính | Bánh gạomochi |
Zōni (雑煮 hay ぞうに (Tạp chử), Zōni?), thường được gọi với tiền tố "o-" lào-zōni, là một món súp của Nhật Bản có chứa bánh gạomochi ở bên trong.[1] Món ăn này có mối liên hệ mật thiết tới dịpTết ở Nhật Bản và là phiên bản truyền thống của mónosechi được dùng trong những dịp trang trọng. Những biến thể khác của zōni đến từ những cách chế biến khác nhau của từng gia đình và các vùng miền khác nhau.[1]
Trongtiếng Nhật, Zōni được viết với hai ký tựkanji. Ký tự đầu tiên,雑có nghĩa là "hỗn hợp" hoặc "trộn", còn ký tự thứ hai煮 có nghĩa là "ninh " hoặc "đun sôi".Người ta cho rằng từ này bắt nguồn từ những thành phần trong zōni bao gồm nhiều loại thực phẩm khác nhau (chẳng hạn nhưbánh mochi,rau vàhải sản) được nấu chung với nhau. Trước đây, món ăn được gọi làHōzō (烹雑,phanh tạp) trong giới samurai, với từ烹 là một thuật ngữ cổ có nghĩa là "ninh nhỏ lửa" hoặc "đun sôi".[2]
Người ta nói rằngzōni bắt nguồn từ các món ăn được phục vụ cho cácsamurai. Nó được cho là một món ăn được nấu cho binh lính trên chiến trường, với thành phần chính làmochi,rau vàthực phẩm khô, cùng các thành phần phụ khác. Mọi người cũng thường tin rằng món ăn này lúc đầu chỉ dành riêng cho các samurai, về sau đã trở thànhmón ăn chính của dân thường. Zōni ban đầu được phục vụ như một phần trong một bữa ăn tối với đủ các món khác nhau (honzen ryōri), do đó nó được cho là một bữa ăn vô cùng quan trọng đối với samurai.
Truyền thống ănzōni vào ngày đầu năm mới có từ cuốithời Muromachi (1336–1573). Món ăn này sẽ được dâng lên các vị thần trong một buổi lễ vàođêm giao thừa.[3]
Zōni có nhiều biến thể ở các vùng miền khác nhau trên đất nướcNhật Bản. Tại nhiều vùng, bao gồm cảvùng Kantō, nguyên liệu chế biến zōni bao gồm một món súp trong gọi làsumashi-jiru với hương vịdashi, mộtloại nước dùng làm từcá ngừ khô và/hoặckombu, cùng vớinước tương. Ởvùng Kansai và phía đôngShikoku, zōni được làm từmiso trắng, trong khi ở một phần củatỉnh Fukui, zōni được làm từ miso đỏ. Ở vùngTottori -Izumo, nhiều loạisúp đậu đỏ được sử dụng để nấu zōni.[3][4]
Tùy theo từng vùng miền mà việc chế biếnmochi cho món ăn cũng rất đa dạng. Ở vùng Kantō và vùng Tōhoku,bánh mochi sẽ được cắt thành hình vuông và nướng trước khi cho vào nước dùng.Tại vùng Kansai vàChūgoku, mọi người thường chuộng loại bánh mochi có hình dạng tròn, sau đó đem luộc chín. Tại hầu hếtvùng Kyushu, bánh mochi dạng tròn cũng rất phổ biến, nhưng tùy vào từng nơi mà cách nướng-luộc mochi cũng khác nhau.[4][5] Ở một số nơikhoai môn hoặcđậu phụ được sử dụng thay cho bánh mochi. Loại zōni này có thể được tìm thấy trên một số hòn đảo hoặc khu vực miền núi, nơi lúa không được trồng ở quy mô lớn.
Các thành phần phổ biến bổ sung cho món súp bao gồmthịt gà,cá hoặcthịt viên;các loại rau lá nhưkomatsuna hoặcrau bina;mitsuba (mộtloại thảo mộc của Nhật Bản tương tự nhưrau mùi tây); các loạikamaboko chẳng hạn nhưnaruto và cà rốt để tạo màu[5] và vỏyuzu để tạo mùi thơm giống mùi cam quýt. Ngoài ra, mọi người cũng thường cho thêm các đặc sản của từng vùng miền. Một ít ớt bảy loại (shichimi ) đôi khi cũng được thêm vào món ăn.
