| Willem V | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Chân dung củaHenry Bone (1801) | |||||
| Thân vương xứ Oranje Thân vương xứ Oranje-Nassau | |||||
| Tại vị | 22 tháng 10 năm 1751 – 9 tháng 4 năm 1806 | ||||
| Tiền nhiệm | Willem IV | ||||
| Kế nhiệm | Willem VI | ||||
| Stadtholder củaLiên hiệp 7 tỉnh | |||||
| Tại vị | 22 tháng 10 năm 1751 – 23 tháng 2 năm 1795 | ||||
| Tiền nhiệm | Wilem IV | ||||
| Kế nhiệm | Stadtholdership abolished | ||||
| Thông tin chung | |||||
| Sinh | (1748-03-08)8 tháng 3 năm 1748 The Hague,Cộng hòa Hà Lan | ||||
| Mất | 9 tháng 4 năm 1806(1806-04-09) (58 tuổi) Brunswick,Brunswick-Lüneburg | ||||
| Phối ngẫu | Wilhelmine của Phổ (cưới 1767) | ||||
| Hậu duệ | Louise, Thân vương phi xứ Brunswick-Wolfenbüttel Willem I của Hà Lan Thân vương Frederik | ||||
| |||||
| Hoàng tộc | Nhà Oranje-Nassau | ||||
| Thân phụ | Willem IV xứ Oranje | ||||
| Thân mẫu | Anne của Đại Anh | ||||
| Tôn giáo | Nhà thờ Cải cách Hà Lan | ||||
Willem V (tiếng Hà Lan:Willem Batavus; 8 tháng 3 năm 1748 – 9 tháng 4 năm 1806) làThân vương xứ Oranje và làStadtholder cuối cùng củaCộng hòa Hà Lan. Khi người Pháp xâm lược Holland vào năm 1795, Willem V bị buộc phải lưu vong và ông đã không bao giờ có cơ hội quay lại vùng đất này thêm một lần nào nữa cho đến khi qua đời[1]. Ngoài ra, ông còn là người cai trịThân vương quốc Orange-Nassau cho đến khi qua đời vào năm 1806.
Con trai ông,Thân vương tử Willem đã thừa kế tước vị thân vương xứ Orange-Nassau sau khi ông qua đời và đến năm 1815, trở thành vua đầu tiên củaVương quốc Hà Lan, con cháu của ông vẫn cai trị Hà Lan đến tận ngày nay.
Willem Batavus sinh ra ởThe Hague vào ngày 8 tháng 3 năm 1748, là con trai duy nhất củaWillem IV, người mà một năm trước đó đã được phục hồi làmstadtholder của cácTỉnh Thống nhất. Năm 1751, cha của ông qua đời khi ông chỉ mới 3 tuổi, và hội đồng nhiếp chính được thành lập để hỗ trợ vị thân vương nhỏ tuổi cai trị. Cácnhiếp chính của ông gồm có:
Willem được phong làmHiệp sĩ thứ 568 củaDòng Garter vào năm 1752.
Willem V đảm nhận vị trístadtholder và Đại tướng củaQuân đội Nhà nước Hà Lan vào năm 1766. Tuy nhiên, ông cho phép Công tước xứ Brunswick duy trì ảnh hưởng lớn đối với chính phủ thông quaActe van Consulentschap (Đạo luật tham vấn). Vào ngày 4 tháng 10 năm 1767 tạiBerlin, Thân vương Willem kết hôn vớiVương nữ Wilhelmina của Phổ, con gái của VuaAugust Wilhelm của Phổ, cháu gái củaFriedrich Đại đế và là em họ củaGeorge III của Anh. (Bản thân ông là anh họ đời đầu của George III).[2]:55–58 Ông trở thành một nhà sưu tầm nghệ thuật và vào năm 1774,Galerij Prins Willem V của ông đã được mở cửa cho công chúng.
Lập trường của người Hà Lan trongChiến tranh Cách mạng Mỹ làtrung lập. Willem V, lãnh đạo phe thân Anh trong chính phủ, đã ngăn chặn những nỗ lực của các phần tử thân Mỹ và sau đó là thân Pháp nhằm lôi kéo chính phủ tham chiến ủng hộ liên minh Pháp-Mỹ. Tuy nhiên, mọi thứ trở nên căng thẳng khi người Hà Lan cố gắng gia nhập Liên đoàn vũ trang trung lập do Nga lãnh đạo, dẫn đến sự bùng nổ củaChiến tranh Anh-Hà Lan lần thứ tư vào năm 1780. Bất chấp thực tế là Anh đã phân tán lực lượng tham gia chiến đấu trên nhiều mặt trận, nhưng cuộc chiến vẫn trở nên tồi tệ đối với người Hà Lan do có sự chuẩn bị kém, dẫn đến việc mấtSint Eustatius vàNagapattinam.[2]:58–63 Những vụ bê bối nhưVụ Brest đã làm suy yếu niềm tin vào hải quân Hà Lan. Chế độ stadtholder và Công tước xứ Brunswick bị nghi ngờ là phản quốc trong vụ mất các pháo đài Barrier.[2]:56 Sự suy giảm uy tín của chế độ đã khiến tâm trí chín muồi để kích động cải cách chính trị, như cuốn sách nhỏAan het Volk van Nederland, xuất bản năm 1781 bởiJoan van der Capellen tot den Pol.[2]:64–68
Sau khiHiệp định Paris (1783) được ký kết, tình trạng bất ổn ngày càng tăng ở các Tỉnh Thống nhất dưới sự cai trị của Willem. Một liên minh gồm các quan nhiếp chính cũ của Đảng Quốc gia Hà Lan và các nhà dân chủ, được gọi là Những người yêu nước, đang ngày càng thách thức quyền lực của ông. Giữa tháng 9 năm 1785 Willem rờiLa Hay và dời triều đình đếnCung điện Het Loo ởGelderland, một tỉnh xa trung tâm chính trị.[2]:104–105 Vào tháng 9 năm 1786, ông cử quân đội các nhà nước đếnHattem vàElburg để lật đổ các thành phố yêu nướcvroedschap, bất chấp sự bảo vệ của Quân đoàn Tự do Yêu nước, doHerman Willem Daendels tổ chức. Điều này đã khiến các Nhà nước Hà Lan do người yêu nước thống trị tước bỏ chức vụ Đại tướng quân đội của ông.[2]:107–109 (Chức vụ của ông được giao cho Rhinegrave Salm.) Vào tháng 6 năm 1787, người vợ đầy nghị lực của ông là Wilhelmina đã cố gắng đi đến La Hay để kích động những người theo chủ nghĩa Oranje nổi lên ở thành phố đó. Bên ngoàiSchoonhoven, cô bị Quân đoàn Tự do Gouda chặn lại, đưa đến một trang trại gầnGoejanverwellesluis và sau một thời gian giam giữ ngắn, cô phải trở vềNijmegen.[2]:127
Đối với Wilhelmina và anh trai cô,Friedrich Wilhelm II của Phổ, đây vừa là một sự xúc phạm vừa là một cái cớ để can thiệp quân sự. Friedrich phát độngcuộc xâm lược Holland của Phổ vào tháng 9 năm 1787 để trấn áp những người Yêu nước.[2]:128–132 Nhiều người Yêu nước chạy trốn đến miền Bắc nước Pháp, xung quanhSaint-Omer, trong một khu vực nóitiếng Hà Lan. Cho đến khi ông bị lật đổ, họ được vuaLouis XVI của Pháp ủng hộ.[2]:132–135
Willem V gia nhậpLiên minh thứ nhất chống lạiĐệ Nhất Cộng hòa Pháp vào năm 1793 khiCách mạng Pháp bùng nổ. Quân đội của ông đã chiến đấu trong Chiến dịch Flanders, nhưng vào năm 1794, tình hình quân sự trở nên xấu đi và Cộng hòa Hà Lan bị đe dọa bởi các đội quân xâm lược. Năm 1795 là một năm tai hại đối với chế độ cũ của Hà Lan. Được quân đội Pháp hỗ trợ, những người cách mạng trở về từ Paris để chiến đấu ở Hà Lan, và vào năm 1795, Willem V phải sống lưu vong ở Anh. Vài ngày sau,Cách mạng Batavia xảy ra vàCộng hòa Hà Lan được thay thế bằngCộng hòa Batavia.[2]:190–192[3]:1121
Ngay sau khi đến Anh, Thân vương xứ Oranje đã viết một số bức thư (được gọi làThư Kew) từ nơi ở mới của ông ởKew cho các thống đốc của các thuộc địa của Hà Lan, hướng dẫn họ bàn giao thuộc địa của họ cho người Anh miễn là Pháp tiếp tục chiếm "mẫu quốc". Chỉ một số ít tuân theo, trong khi những người từ chối làm như vậy trở nên bối rối và mất tinh thần. Hầu như tất cả các thuộc địa của Hà Lan cuối cùng đã bị người Anh chiếm giữ, cuối cùng người Anh đã trả lại phần lớn, nhưng không phải tất cả (Nam Phi vàCeylon), đầu tiên là thông quaHiệp ước Amiens và sau đó là thông quaCông ước Luân Đôn được ký năm 1814.[3]:1127
Năm 1799,Thân vương tử Willem đã tham gia tích cực vào cuộcxâm chiếm Holland của Anh-Nga, lập kế hoạch bắt giữ một đội hải quân Batavia trongSự cố Vlieter. Việc đầu hàng các con tàu (đã đượcCộng hòa Batavia trả tiền) được chính thức chấp nhận dưới danh nghĩa Willem V với tư cách là chủ sở hữu, người sau này được phép bán chúng choHải quân Hoàng gia Anh (với một số tiền đáng kể).[4] Nhưng đó là thành công duy nhất của ông, vì quân đội và dân thường mắc bệnh dịch tả vào thời điểm đó không muốn tái lập chế độ cũ. Theo Simon Schama, giọng điệu kiêu ngạo trong tuyên bố của ông, yêu cầu khôi phục lại chế độ thống trị, có thể không hữu ích, theoSimon Schama.[2]:393–394
SauHiệp ước Amiens năm 1802, trong đóVương quốc Anh công nhậnCộng hòa Batavia, một Công ước Pháp-Phổ bổ sung ngày 23 tháng 5 năm 1802 tuyên bố rằng Nhà Orange sẽ được nhượng lại vĩnh viễn các lãnh thổ củaDortmund,Tu viện Weingarten,Fulda vàTu viện vương quyền Corvey, xem như là bồi thường cho những quyền lợi đã mất ở Hà Lan, nơi này trở thànhThân vương quốc Nassau-Orange-Fulda. Theo quan điểm củaNapoléon, việc nhượng lại này có điều kiện là phải chấm dứt chế độ stadtholder và các chức vụ cha truyền con nối khác của Thân vương xứ Oranje. Tuy nhiên, Willem V không quan tâm đến các thị trấn, vùng lãnh thổ và tu viện bị tịch thu từ những người cai trị khác, bao gồm cả những lựa chọn thay thế nhưWürzburg vàBamberg, nhưng ông ấy muốn những khoản tiền của ông, gồm có: nợ lương và các khoản trợ cấp tài chính khác kể từ năm 1795, hoặc một khoản tiền gộp là 4 triệu guilder. Bộ trưởng ngoại giao của Cộng hòa Batavia làMaarten van der Goes, sẵn sàng bí mật thuyết phụcStaatsbewind của Cộng hòa Batavia cấp khoản bồi thường bổ sung này, nhưng Napoléon đã dừng việc đó lại khi biết được vụ việc.[2]:452–454
Người nắm giữ chức vụstadtholder cuối cùng của Hà Lan, Willem V, chết lưu vong tại cung điện của con gái ông ởBrunswick, nay thuộcĐức. Thi thể của ông được chuyển đến hầm mộ của Hoàng gia Hà Lan ởNieuwe Kerk vào ngày 29 tháng 4 năm 1958.
Năm 1813, con trai ông, Thân vương Willem VI trở về Hà Lan và tự xưng là vua với vương hiệuWillem I của Hà Lan, do đó trở thành vị vua Hà Lan đầu tiên thuộc Nhà Orange.
.jpg)
Willem V vàVương nữ Wilhelmina của Phổ có với nhau 5 người con:
Tư liệu liên quan tớiWilliam V, Prince of Orange tạiWikimedia Commons