Trương Ngực | |
|---|---|
 Tượng Trương Ngực tại đền Vũ Hầu - Thành Đô | |
| Tên thật | Trương Ngực (張嶷) |
| Tự | Bá Kỳ (伯岐) |
Thông tin chung | |
| Thế lực | Thục Hán |
| Chức vụ | Tướng lĩnh Thái thú |
| Sinh | 194 Nam Sung,Ba quận (nay làNam Sung,Tứ Xuyên) |
| Mất | 254 Địch Đạo, Lương Châu (nay làLâm Thao, Định Tây,Cam Túc) |
| Con cái | Trương Anh Trương Hộ Hùng |
Ghi chú khác | |
Trương Ngực (tiếng Trung:張嶷;bính âm:Zhang Ni; ? - 254), còn phiên âm nhầm thànhTrương Nghi,[1] tựBá Kỳ (伯岐), là đại tướng nhàQuý Hán trong thời kỳTam Quốc, góp công lớn trong việc ổn định biên giới phía nam của Quý Hán.
Trương Ngực là người huyệnAn Hán, quậnBa Tây, xuất thân cơ hàn,[2] cùngCung Lộc,Diêu Trụ tình nghĩa thân hậu. Ngực lấy tuổi nhược quán làm huyện công tào. Năm 214, gặp lúcLưu Bị vào Xuyên, cường đạo thừa cơ đánh cướp, huyện trưởng đem cả nhà bỏ chạy, Ngực cõng phu nhân của huyện trưởng, không ngại đao thương kiếm kích, mở một đường máu. Nhờ thế mà Ngực nổi danh trong quận, được mộ binh làm châu lệnh.[3]
Năm 227, thừa tướngGia Cát Lượng tiến hànhBắc phạt. Bọn sơn tặcTrương Mộ (張尉) quấy phá vùngHán Trung,Quảng Hán,Miên Trúc, Trương Ngực lấy chức vụĐô úy dẫn quân thảo phạt, dùng kế chém Trương Mộ cùng đồng đảng hơn 50 người, trong 10 ngày hoàn thành bình định. Về sau, Trương Ngực bị bệnh, trong nhà lại không có tiền của, bèn đánh xe đến gặp Thái thúHà Chi (có thanh danh tốt) xin nhờ. Hà Chi bèn đem cả gia tài ra cứu giúp, mất vài năm mới đem bệnh chữa khỏi, xong lại tiến cử Ngực làm Nha môn tướng.[3]
Năm 236, Đê vươngPhù Kiện muốn hàng Hán, Đại tướng quânTưởng Uyển cử tướng quânTrương Úy đi đón, quá hẹn nhiều ngày mà không thấy. Tưởng Uyển vì vậy mà lo âu, Trương Ngực, khi đó giữ chức Thái thú quậnVũ Đô,[2] bèn khuyên rằng:Phù Kiện chân thành quy hàng, chắc chắn không có biến cố, nhưng em trai của Phù Kiện là kẻ giảo hoạt,DiĐịch không có khả năng cùng nhau quy phụ, chỉ sợ là nửa đường bỏ đi, mới dẫn tới hành trình bị trì hoàn. Mấy ngày sau, Phù Kiện dẫn 400 hộ đến quy phụ Quý Hán, được an trí tại huyện Quảng Đô, em của Kiện lại dẫn 400 hộ quy phụ Tào Ngụy.[3][4]
ĐấtNam Trung từ sau khi Thừa tướng Gia Cát Lượngbình định nhiều lần nổi loạn, Thái thú quậnViệt Tây làCung Lộc,Tiêu Hoàng (焦璜), Thái thú quậnVân Nam làLã Khải đều bị hại chết. Triều đình muốn trấn an Nam Trung, bèn phong Trương Ngực làm Thái thú quận Việt Tây. Ngực đến nhiệm sở, ân uy cùng thi, được người Nam Trung tín nhiệm. Trương Ngực biết được bạn tốt Cung Lộc ngày xưa bị di soáiLý Cầu Thừa (李求承) giết hại, bèn treo thưởng bắt sống, liệt kê tội trạng, tự mình hành hình xử trảm.[3]
Trong quận có bộ lạc Cầm Mã doNgụy Lang (魏狼) làm thủ lĩnh chống đối, Ngực đem quân trấn áp, bắt được Ngụy Lang, lại thả về để chiêu an. Ngụy Lang dẫn bộ lạc hơn 3.000 hộ quy thuận, Trương Ngực lại tấu triều đình phong Ngụy Lang làm Ấp hầu. Triều đình biết tin, phong Ngực tước Quan nội hầu. HuyệnTô Kỳ lại có thủ lĩnhĐông Phùng (冬逢) cùng em traiNgỗi Cừ (隗渠) nhiều lần phản phục. Trương Ngực tru sát Đông Phùng, Ngỗi Cừ bỏ trốn đến phía tây, cho hai người đến trá hàng, thực chất để thăm dò quân tình. Ngực phát hiện ra việc này, liền trọng thưởng gián điệp, biến hai người này thành gián điệp của mình, quay về giết chết Ngỗi Cừ, yên ổn phía tây.[3]
Sau ba năm nhậm chức, Trương Ngực dời quận trị về nơi cũ, cho xây tường thành, người di không kể nam nữ đều tận tâm tận lực góp sức. Ba huyện Định Khoáng, Đài Đăng, Ti Thủy sản xuất nhiều vàng, sắt, muối nằm ở gần quận trị, nhưng lại bị di soái chiếm làm của riêng. Trương Ngực dẫn quân trấn áp, chém thủ lĩnh Định Khoáng làLang Sầm (狼岑), lại mở tiệc chiêu an các tộc, từ ấy vật tư trong quận trở nên sung túc.[3]
QuậnHán Gia có bộ lạcMao Ngưu, thủ lĩnh bộ lạc làLang Lộ (狼路) có cô là vợ của Đông Phùng. Lang Lộ muốn trả thù, sai chú làLang Ly (狼離) đến quan sát. Trương Ngực biết được, sai người đem rượu ban cho bọn người Lang Ly, lại đem vợ của Đông Phùng (vốn trước đó đã được Trương Ngực xá tội) thả về. Từ đó bộ lạc Mao Ngưu quy phụ. Trong vùng có đường lớn nghìn dặm nối đến Thành Đô, vốn chạy qua đất của Mao Ngưu nên trăm năm nay bỏ hoang không ai dám đi. Trương Ngực liền cho người đem quà phẩm đến ngỏ ý với Lang Lộ. Lộ nghe theo, đem cả gia quyến đến xin quy phụ với Ngực, đường từ đó được mở lại như trước. Lang Lộ lại cho thuộc hạ đến tiến cống triều đình Quý Hán, Hậu Chủ theo lời tấu xin của Ngực phong Lộ làm Mao Ngưu Bì vương. Hậu chủ cũng phong Ngực làm Phủ Nhung tướng quân, kiêm Thái thú Việt Tây. Sau 15 năm tiền nhiệm, Trương Ngực xin vềThành Đô, được phong làm Đãng khấu tướng quân.[3]
Phí Y tính tình quá khoan hòa cởi mở, dễ bị người khác tiếp cận mà mưu hại, vì vậy Trương Ngực lấy chuyệnSầm Bành bị thích khách ám sát để nhắc nhở Phí Y cảnh giác. Quả nhiên sau đó Phí Y bị tướng Ngụy trá hàng làQuách Tuần giết hại.[5]
Gia Cát Khác (cháu gọi Gia Cát Lượng bằng chú) làm quyền thầnĐông Ngô, vì lập công lớn khi đẩy lui quân Ngụy nên có ý kiêu ngạo, muốn dẫn đại quân sang đánh tiếp. Trương Ngực viết thư khuyên Khác hoãn việc quân để trông coi Ngô chủ mới lập còn nhỏ tuổi, tập trung chỉnh đốn nội bộ, khuyến nông dưỡng sức. Khác không nghe, cuối cùng bịTrương Đặc đánh bại ởHợp Phì. Không lâu sau Gia Cát Khác bị Tôn Tuấn bắt giết và tru di tam tộc.[3]
Năm 254, nhân tướng Ngụy làLý Giản hàng Thục, Trương Ngực theoKhương Duy tiến quânĐịch Đạo. Trương Ngực lúc này đã bị bệnh nặng, phải dùng gậy để đứng. Nhiều người muốn Trương Ngực lưu thủ hậu phương, nhưng Ngực kiên quyết theo quân, thà chết trận sa trường. Trong lúc giao tranh, Trương Ngực bịTừ Chất giết chết trong lúc đánh lạc hướng quân địch đang truy đuổi Khương Duy.[3]
Con cái:
Cháu:
Trong tiểu thuyết lịch sửTam quốc diễn nghĩa củaLa Quán Trung, Trương Ngực là một vị tướng cuối thời Thục Hán. Ông tham gia rất nhiều chiến dịch củaGia Cát Lượng và thể hiện sự đam mê cháy bỏng đối với những nỗ lực không ngừng nghỉ của Gia Cát Lượng. Chính vì thế, đôi khi ông có sự tự tin thái quá vào năng lực thực sự bản thân và tự đặt mình vào nguy hiểm chết người, suýt chút nữa là chết trong tayVương Song trước khi đượcLiêu Hóa vàVương Bình cứu thoát và bị sa vào cạm bẫy rồi bị bắt bởiChúc Dung phu nhân trong chiến dịch nam chinh. Ngay trước khi Gia Cát Lương qua đời, ông đã chỉ định Trương Ngực, cùng vớiLiêu Hóa,Mã Đại vàTrương Dực là những trung thần cần phải giữ lại.
Trong suốt chiến dịch Bắc phạt củaKhương Duy, ông luôn khuyên Khương Duy nên tập trung cho những vấn đề trong nước hơn là tấn côngTào Ngụy. Ông mất mạng trong hồi 111 trong lúc giải cứu Khương Duy khỏi tayTrần Thái.