| Toàn Đoan | |
|---|---|
| Thông tin cá nhân | |
| Giới tính | nam |
| Nghề nghiệp | chỉ huy quân đội |
| Quốc tịch | Đông Ngô |
[sửa trên Wikidata]x • t • s | |
Toàn Đoan (tiếng Trung:全端;bính âm:Quan Duan; ? - ?), không rõ tên tự, là tướng lĩnhĐông Ngô thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc.
Toàn Đoan quê ở huyệnTiền Đường, quậnNgô,Dương Châu,[1] là cháu họ của Vệ tướng quânToàn Tông.[2]
Năm 241, Tôn Quyền sai Toàn Tông,Gia Cát Khác đánh Ngụy. Toàn Tông dẫn theoToàn Tự, Toàn Đoan,Trương Hưu,Cố Thừa giao chiến với tướng Ngụy làVương Lăng ởThược Pha.[3][4][5]
Ban đầu, Toàn Tông bại trận. Vương Lăng truy kích, phá hủy đê Đông Hưng. Trương Hưu, Cố Thừa dẫn quân ra sức đánh, ngăn cản quân Ngụy. Sau đó, quân Ngụy đóng trại, Toàn Tự, Toàn Đoan thừa cơ tập kích, đánh lui Vương Lăng.[4]
Khi xét công, Trương Hưu, Cố Đàm thu được quan tước cao hơn anh em Toàn Tự, Toàn Đoan. Toàn Tông vì thế mà oán hận, cấu kết với Lỗ vương Tôn Bá. Lúc này, Tôn Bá cùng Tôn Hòa đang tranh ngôi thái tử, mà Trương Hưu cùng anh em họ Cố lại ủng hộ Tôn Hòa.[5]
Năm 245, Toàn Tự, Toàn Đoan tố cáo Trương Hưu, Cố Thừa cấu kết với điển quân Trần Tuân khuếch đại chiến công. Trương Hưu,Cố Đàm, Cố Thừa bị đày đến Giao Châu, nửa đường thì Trương Hưu bị ban chết.[5]
Năm 252, sau khi Ngô chủTôn Quyền chết, quyền thần nước Ngụy làTư Mã Sư muốn thừa cơ diệt Ngô, phát binh theo ba đườngĐông Hưng,[6]Nam quận,Vũ Xương. Gia Cát Khác pháiLưu Lược cùng Toàn Đoan mỗi người dẫn hơn 1.000 quân sĩ đóng giữ hai thành ở Đông Hưng. Lưu Lược thủ thành đông, Toàn Đoan thủ thành tây. Quân Ngụy doHồ Tuân,Gia Cát Đản chỉ huy nỗ lực công thành, nhưng Lược, Đoan vẫn thủ vững, không ra ứng chiến. Nhờ hai người nỗ lực phòng thủ mà Gia Cát Khác cùngLưu Tán,Lã Cứ,Đường Tư,Đinh Phụng có thể đánh đuổi được quân Ngụy ra khỏi lãnh thổ.[7][8]
Tháng 5 năm 257, đô đốcDương Châu của Ngụy là Gia Cát Đản nổi dậy chống quyền thầnTư Mã Chiêu, saiNgô Cương đem con cảGia Cát Tịnh sang Ngô làm con tin, cầu viện binh. Quyền thầnTôn Lâm pháiToàn Dịch, Toàn Đoan,Đường Tư,Văn Khâm dẫn quân tớiThọ Xuân chi viện Đản.
Tháng 11, con trai củaToàn Tự (con trưởng Toàn Tông, anh của Toàn Dịch) làToàn Y cùng các emToàn Nghi,Toàn Tĩnh mang cả nhà sang hàng Ngụy.Chung Hội bày kế ly gián, sai Y, Nghi viết thư do Dịch, Đoan, nói rằng vì Toàn Dịch tham chiến bất lợi, khiến Tôn Lâm nổi giận, muốn giết cả nhà họ Toàn. Hai người nhận được thư, trong lòng lo lắng bất an. Tháng 12, Toàn Dịch, Toàn Đoan hàng Ngụy, đảm nhiệm quan chức khác nhau.[2]
Trong tiểu thuyếtTam quốc diễn nghĩa củaLa Quán Trung, Toàn Đoan xuất hiện ở hồi 108. Tôn Quyền chết, Ngụy chia quân ba đường phạt Ngô. Toàn Đoan cùng Lưu Lược nhận lệnh của phụ chính Gia Cát Khác, phòng thủ hai thành tả hữu Đông Hưng, khiến tướng Ngụy là Hồ Tuân không làm gì được.[9]
Gia Cát Đản nổi dậy ở Thọ Xuân, cho người cầu viện Đông Ngô. Quyền thần Tôn Lâm lấy Toàn Dịch, Toàn Đoan làm chủ tướng, dẫnVu Thuyên,Chu Dị,Đường Tư,Văn Khâm dẫn quân đánh Ngụy. Chu Dị bày kế chia quân giáp công, để Dịch, Đoan, Khâm vào thành. Mưu kế bịTư Mã Chiêu đoán được, quân Ngô đại bại, Dị bị Tôn Lâm chém đầu.
Con của Toàn Đoan làToàn Y sau đó thua trận, cùng đường phải hàng Tư Mã Chiêu, được Chiêu trọng dụng, phong làm thiên tướng quân, viết thư gửi cho cha chú, khuyên hai người đầu hàng. Toàn Dịch nhận được thư, cùng Toàn Đoan dẫn mấy nghìn người mở cửa thành ra hàng.[10] Gia tộc ở Kiến Nghiệp bị Tôn Lâm tru sát.[11]