Định nghĩa truyền thống cho Anatolia, thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay.[1][2]
Tiểu Á (tiếng Hy Lạp: Μικρά ΑσίαMikra Asia), hayAnatolia (Ανατολία, có nghĩa là "mặt trời mọc", "phía đông") là mộtbán đảo củachâu Á mà ngày nay thuộc lãnh thổThổ Nhĩ Kỳ, bắc giáp vớiBiển Đen, nam giápĐịa Trung Hải, ngăn cách vớichâu Âu bởibiển Aegea vàbiển Marmara (đều thuộc Địa Trung Hải) ở phía tây và giáp với phần đất đai rộng lớn còn lại của châu Á ở phía đông.
Vàothời Đồ đá mới, Anatolia là một trong những trung tâm nông nghiệp phát triển sớm nhất, chỉ sau khu vực "Lưỡi liềm Màu mỡ" (Fertile Crescent) ngay bên cạnh. Khoảng 9.000 năm trước, một cuộc di cư lớn đã diễn ra: những người nông dân từ Anatolia bắt đầu đi vào châu Âu. Con cháu của họ sau đó đã lan rộng và dần trở thành dân cư chủ yếu trên khắp lục địa, vươn xa tới tậnBán đảo Iberia (Tây Ban Nha/Bồ Đào Nha) vàQuần đảo Anh.
Những cư dân đầu tiên được ghi nhận ở đây, nhưngười Hattian (không thuộc gốc Ấn-Âu hay Semitic), đã dần bị "hòa tan" vào các nhóm dân Ấn-Âu mới di cư đến. Những nhóm dân mới này nói các ngôn ngữ Anatolia (nay đã tuyệt chủng) nhưtiếng Hittite,Luwian vàLydian. Nơi đây từng là nhà của rất nhiều dân tộc khác nhau, bao gồm ngườiGalatia,Hurrian,Assyria,Armenia, và cả các bộ lạcHy Lạp cổ (nhưIonia,Doria). Đến thời Cổ đại Hy-La, ảnh hưởng củavăn hóa Hy Lạp trở nên rất mạnh.Tiếng Hy Lạp dần thay thế hầu hết các ngôn ngữ bản địa và trở thành ngôn ngữ thống trị trong khu vực suốtthời Hy Lạp hóa vàthời La Mã.
Tới thời kỳByzantine (Đông La Mã), ảnh hưởng của Hy Lạp đạt đến đỉnh cao, nhưng rồi cũng dần suy tàn. Các cuộc chiến tranh giữa Byzantine và ngườiSeljuk (một tộc người Thổ) đã tạo cơ hội cho người Seljuk xâm nhập và giành được chỗ đứng trong vùng. Đây chính là lúc quá trình "Thổ Nhĩ Kỳ hóa" Anatolia bắt đầu. Quá trình này diễn ra dưới thờiĐế chế Seljuk (cuối thế kỷ 11) và tiếp tục kéo dài dưới thờiĐế chế Ottoman hùng mạnh cho đến tận đầuthế kỷ 20, khi nhà Ottoman sụp đổ sauThế chiến I.
Trong giai đoạn 1894 - 1924, hàng triệu người không phải gốc Thổ và các tín đồKitô giáo, đặc biệt làngười Hy Lạp (khoảng 2 triệu) vàngười Armenia (khoảng 649.000), đã bị chính quyền Ottoman Thổ Nhĩ Kỳ giết hại hoặc xua đuổi khỏi phần lớn lãnh thổThổ Nhĩ Kỳ ngày nay. Mặc dù vậy, cho đến tận ngày nay, nhiều ngôn ngữ không phảitiếng Thổ vẫn được các nhóm dân tộc thiểu số ở Anatolia sử dụng, bao gồmtiếng Ả Rập,tiếng Kurd,tiếng Armenia,tiếng Gruzia, vàtiếng Hy Lạp.
Theo truyền thống, ranh giới phía đông của Anatolia được xem là một đường không cố định, chạy từVịnh Alexandretta (ở phía nam) đếnBiển Đen (ở phía bắc). Ranh giới này gần như trùng khớp với rìa của Cao nguyên Anatolia. Định nghĩa địa lý truyền thống này vẫn được sử dụng, ví dụ như trong Từ điển Địa lý Merriam-Webster. Theo cách hiểu này, ranh giới phía đông của Anatolia chính làCao nguyên Armenia và một phầnsông Euphrates (trước khi sông này uốn cong về đông nam để chảy vào vùngLưỡng Hà). Ở phía đông nam, ranh giới là các dãy núi ngăn cách nó vớithung lũng Orontes ởSyria vàđồng bằng Lưỡng Hà.
^Stephen Mitchell,Anatolia: Land, Men, and Gods in Asia Minor. The Celts in Anatolia and the impact of Roman rule. Clarendon Press, Aug 24, 1995 - 296 pages.ISBN 978-0198150299[1]
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện vềAnatolia.
Bài viết này vẫn cònsơ khai. Bạn có thể giúp Wikipediamở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.
