| Theodoric I | |
|---|---|
| Vua của ngườiVisigoth | |
 Theodoric trong bộ giáp thờiTrung Cổ, tranh của Felix Castello 1635 | |
| Tại vị | 418 - 451 |
| Đăng quang | 418 |
| Tiền nhiệm | Wallia |
| Kế nhiệm | Thorismund |
| Thông tin chung | |
| Sinh | Đảo Peuce,Dobruja |
| Mất | 451 Trận Châlons |
| An táng | Marne,Pháp |
| Hậu duệ | Thorismund Theodoric II Frederic Euric Retimer Himnerith |
| Hoàng tộc | Nhà Balti |
| Thân phụ | Alaric I |
| Tôn giáo | Arius |
Theodoric I (tiếng Goth:Þiudareiks;tiếng Đức:Theodorid hay Theodorich;tiếng Latinh:Theodericus; ? –451), gọi theotiếng Tây Ban Nha,Bồ Đào Nha vàÝ làTeodorico, là một vị vuaGerman của ngườiVisigoth trị vì từ năm418 đến năm 451. Vốn chỉ là một đứa con ngoài giá thú củaAlaric,[1] Theodoric trở nên nổi tiếng trong việc đánh bạiAttila tạitrận đồng bằng Catalaunian năm451 mà chính ông cũng tử trận tại đó.
Năm418 Theodoric trở thành người kế vị vuaWallia. Người La Mã đã ra lệnh cho vua Wallia phải di dời người dân của mình từIberia sang xứGaul. Với tư cách là một vị vua, Theodoric đã hoàn thành các khu định cư của người Visigoth ởGallia Aquitania II,Novempopulana vàGallia Narbonensis, và sau đó lợi dụng sự suy giảm quyền lực củaĐế chế La Mã để mở rộng lãnh thổ của mình về phía nam.
Sau cái chết của Hoàng đếHonorius và sự soán ngôi củaJoannes trong một cuộc tranh đoạt nội bộ năm423 nổ ra tại Đế quốc La Mã. Theodoric bèn nhân cơ hội này cố gắng chiếm giữ ngã ba đường quan trọngArelate, nhưngmagister militumAëtius được sự hỗ trợ từngười Hung, đã kịp thời cứu lấy thành phố.[2] Người Visigoth đành phải ký kết hòa ước và gửi một nhà quý tộc Gaul sang làm con tin. Hoàng đế sau này làAvitus đã có lần mời Theodoric sang sống tại triều đình La Mã và dạy dỗ các con mình.[3]
Do người La Mã đã phải chiến đấu chống lại ngườiFrank đang cướp pháCologne vàTrier vào năm435, và vì các sự kiện khác mà Theodoric tìm thấy cơ hội để chinh phụcNarbo Martius vào năm436 để có được lối vào vùng biểnĐịa Trung Hải và các đường giao thông đến dãy núiPyrenees. NhưngLitorius với sự trợ giúp của người Hung mới có thể ngăn chặn việc chiếm thành phố và đánh đuổi người Visigoth trở về thủ đôTolosa của họ.[4] Đề nghị hòa bình của Theodoric đã bị từ chối, nhưng nhà vua lại thắng trận quyết định tại Tolosa, và Litorius sớm chết trong tù của người Goth từ những vết thương mà ông đã nhận được trong trận chiến này.[5] Avitus theo sự thu xếp của Aëtius đã đến Tolosa và đưa ra một hòa ước mà Theodoric chịu chấp nhận.[6] Có lẽ người La Mã đã công nhận chủ quyền của nhà nước Visigoth tại thời điểm đó.
Theodoric đã gả một cô con gái của mình choHuneric, con trai của vua ngườiVandal làGenseric vào khoảng năm429, Nhưng Huneric sau đó lại có tham vọng muốn cướiEudocia, con gái củaHoàng đế Tây La MãValentinianus III. Vì thế ông ta liền buộc tội cô con gái của Theodoric trù tính giết mình, rốt cuộc người vợ đáng thương này đã bị cắt tai và xẻo mũi vào năm444,[7] rồi mới gửi trả lại cho cha mình.[8] Hành động này làm dấy lên mối thù hận giữa người Visigoth và Vandal kể từ đó. Kẻ thù của Aëtius, nguyênmagister militumSebastianus có dịp tới Tolosa viếng thăm vị vua Visigoth vào năm 444.[9] Do có mối quan hệ căng thẳng với Aëtius nên Theodoric đã sớm tống cổ vị khách phiền toái này đi làm Sebastianus tức giận tiến quân chiếm luônBarcelona và về sau (năm 450) bị xử tử theo lệnh của Genseric.
Theodoric cũng là kẻ thù của vua ngườiSuevi làRechila ởIberia, do quân Visigoth đã hỗ trợ viên chỉ huy của đế chế La Mã là Vitus trong chiến dịch chống lại người Suevi vào năm446.[10] Tuy vậy, khả năng của họ dẫn tới sự phòng thủ vững mạnh và các mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa Genseric và Đế chế La Mã đã khiến cho Theodoric phải thay đổi chính sách đối ngoại của mình. Vì thế vào tháng 2 năm449 ông đã kết hôn với một trong số các cô con gái của vua Suevi Rechila và đến thăm cha vợ ở Tolosa vào tháng 7 cùng năm.[11] Theo tác giảIsidore xứ Seville thì trên đường trở về, Rechiar với trợ giúp của quân Visigoth đã tàn phá khu vực xung quanh thành phốCaesaraugusta và tìm cách tiến chiếmIlerda.[12] Một số học giả gần đây nghi ngờ rằng Theodoric đã đề ra các biện pháp lập pháp, vì nó đã được giả định vào thời điểm trước đây.[13]
Khi vuaAttila thống lĩnh đội quân đông đảo của ông tiến về phíaTây Âu và cuối cùng đã xâm lược xứ Gaul, Avitus bèn sắp đặt một liên minh giữa Theodoric và kẻ thù lâu đời của ông Aëtius chống lại người Hung.[14] Theodoric chấp nhận liên minh này vì ông nhận ra mối hiểm họa của người Hung đe dọa lãnh thổ riêng của mình. Với toàn bộ quân đội của mình và hai người con làThorismund vàTheodoric, Theodoric gia nhập đạo quân của Aëtius. Liên quân Visigoth và La Mã sau đó đã giải vâycivitas Aurelianorum và buộc Attila phải rút quân vào tháng 6 năm451.[15]
Sau đó Aëtius và Theodoric tức tốc dẫn theo quân sĩ truy kích người Hung và giao chiến với họ trongtrận Châlons gầnTroyes vào khoảng tháng 9 năm 451. Hầu hết người Visigoth chiến đấu tại cánh phải dưới sự chỉ huy của Theodoric nhưng một lực lượng nhỏ hơn đã chiến đấu ở cánh trái dưới sự chỉ huy của Thorismund.[16]
Lực lượng của Theodoric đã góp phần quyết định vào chiến thắng đáng kể của người La Mã, nhưng bản thân ông thì lại tử nạn nơi sa trường.Jordanes có ghi lại hai tài liệu khác nhau về cái chết của ông: một là Theodoric đã bị ngã ngựa và giẫm đạp đến chết; thứ hai là Theodoric đã bị ngọn giáo của Ostrogoth Andag đâm chết, mà tên lính này lại là cha của người bảo trợ Jordanes làGunthigis. Thi thể của Theodoric chỉ được tìm thấy vào ngày hôm sau. Theo tập tục của dân tộc Goth, các chiến binh của Theodoric vây xung quanh than khóc và chôn cất ông ngay trên chiến trường.[17] Rồi sau đó họ bầu chọn Thorismund làm người kế thừa ngôi vua Visigoth. Những người con khác của Theodoric là Theodoric II, Frederic,Euric, Retimer và Himnerith.[18]
Về sự hy sinh oanh liệt của nhà vua và chiến thắng tiếp theo đánh bại Attila tại trận Châlons, Theodoric đã trở thành một nhân vật được sùng kính trong lịch sử phương Tây và đóng vai trò là nguồn cảm hứng cho nhà vănJ. R. R. Tolkien sáng tạo ra nhân vật vuaTheoden xứRohan trong bộ ba tiểu thuyếtChúa tể những chiếc nhẫn.
Vua Theodoric I của người Visigoth Mất: , 451 | ||
| Tước hiệu | ||
|---|---|---|
| Tiền nhiệm Wallia | Vua người Visigoth 418–451 | Kế nhiệm Thorismund |
