Thái Bình Dương (Tiếng Anh:Pacific Ocean) là đại dương lớn nhất và sâu nhất trong năm phân vùng đại dương của Trái Đất. Nó kéo dài từBắc Băng Dương ở phía bắc đếnNam Đại Dương (hoặc, tùy theo định nghĩa, đếnNam Cực) ở phía nam, và được bao bọc bởi các lục địachâu Á vàchâu Đại Dương ở phía Đông vàchâu Mỹ ở phía Tây.
Với diện tích 165.250.000 kilômét vuông (63.800.000 dặm vuông Anh) (nếu được định nghĩa với biên giới phía nam là Nam Cực), phân vùng lớn nhất này củaĐại dương Thế giới và củathủy quyển bao phủ khoảng 46% bề mặt nước của Trái Đất và khoảng 32% tổng diện tích bề mặt của nó, lớn hơn toàn bộ diện tích đất của Trái Đất cộng lại—148.000.000 km2 (57.000.000 dặm vuông Anh).[1] Tâm của cảBán cầu Nước vàBán cầu Tây, cũng nhưcực không thể tiếp cận của đại dương, đều ở Thái Bình Dương. Hoàn lưu đại dương (dohiệu ứng Coriolis gây ra) tiếp tục chia nó[2] thành hai khối nước phần lớn độc lập gặp nhau ởxích đạo:Bắc Thái Bình Dương vàNam Thái Bình Dương. Thái Bình Dương cũng có thể được phân chia không chính thức theoĐường đổi ngày quốc tế thànhĐông Thái Bình Dương vàTây Thái Bình Dương, cho phép nó được tiếp tục phân chia thành bốn phần tư, cụ thể làĐông Bắc Thái Bình Dương ngoài khơiBắc Mỹ,Đông Nam Thái Bình Dương ngoài khơiNam Mỹ,Tây Bắc Thái Bình Dương ngoài khơiViễn Đông châu Á, vàTây Nam Thái Bình Dương xung quanhchâu Đại Dương.
Độ sâu trung bình của Thái Bình Dương là 4.000 mét (13.000 foot).[3]Vực thẳm Challenger in theRãnh Mariana, nằm ở tây bắc Thái Bình Dương, là điểm sâu nhất trên thế giới được biết đến, đạt độ sâu 10.928 mét (35.853 foot).[4] Thái Bình Dương cũng chứa điểm sâu nhất ởBán cầu Nam—Vực thẳm Horizon ởRãnh Tonga—tại độ sâu 10.823 mét (35.509 foot).[5] Điểm sâu thứ ba trên Trái Đất,Vực thẳm Sirena, cũng nằm trong Rãnh Mariana.
Vào đầu thế kỷ thứ 16, nhà thám hiểm người Tây Ban NhaVasco Núñez de Balboa đã băng quaeo đất Panama vào năm 1513 và nhìn thấy "Biển phương Nam" rộng lớn mà ông đặt tên làMar del Sur (trong tiếng Tây Ban Nha). Sau đó, tên hiện tại của đại dương này được đặt bởi nhà thám hiểm người Bồ Đào NhaFerdinand Magellan trong chuyến hành trình vòng quanh thế giới của Tây Ban Nha vào năm 1521, khi mà ông bắt gặp những cơn gió thuận lợi khi đến đại dương. Ông gọi nó làMar Pacífico, trong cả tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Tây Ban Nha đều có nghĩa là 'biển thái bình'.[6]
Thương mại đường dài phát triển dọc khắp các vùng duyên hải từMozambique đếnNhật Bản. Hoạt động buôn bán, đi kèm với đó là tri thức, đã vươn tới quần đảo Indonesia nhưng có vẻ như chưa đến Úc. Ít nhất vào khoảng năm 878, thời điểm xuất hiện một khu người Hồi giáo định cư ởQuảng Châu, hoạt động thương mại khi đó đa phần nằm dưới sự kiểm soát của ngườiHồi giáo vàẢ rập.
Phần Đông Thái Bình Dương được khám phá bởi nhà thám hiểm người Tây Ban NhaVasco Núñez de Balboa vào năm 1513 sau chuyến đi vượteo đất Panama tới đại dương mới.[12] Ông đã đặt tên cho nó làMar del Sur (nghĩa đen: "Nam Hải" hay "Biển phương Nam") vì vùng biển này nằm ở phía nam của eo đất, địa điểm mà ông quan sát nó lần đầu.
Sau này, nhà thám hiểm người Bồ Đào NhaFerdinand Magellan đã dẫn đầu chuyến thám hiểm vòng quanh thế giới bằng thuyền của người Tây Ban Nha khởi hành vào năm 1519. Magellan gọi đại dương này làPacífico (yên bình), lý do bởi đoàn thám hiểm thấy đây là nơi có thời tiết đẹp sau khi họ từng trải qua những vùng biển giông tố gầnCape Horn. Để vinh danh Magellan, tên gọiBiển Magellan thường được sử dụng để chỉ đại dương này cho tới thế kỷ thứ XVIII.[13] Sau sự kiện Magellan thiệt mạng tạiPhilippines năm 1521, nhà thám hiểm người Tây Ban NhaJuan Sebastián Elcano đã dẫn đầu đoàn di chuyển vượtẤn Độ Dương vàMũi Hảo Vọng quay trở về quê hương, qua đó hoàn thành chuyến hành trình vòng quanh thế giới lần đầu tiên vào năm 1522.[14] Trong giai đoạn 1525–1527,quần đảo Caroline vàPapua New Guinea được khám phá sau các chuyến thám hiểm đường biển của người Bồ Đào Nha vòng quanh và phía đôngquần đảo Maluku.[15][16] Những người Bồ Đào Nha cũng đã đếnNhật Bản vào các năm 1542–43.[17]
Trong hai thế kỷ XVI và XVII ngườiTây Ban Nha đã nhận định Thái Bình Dương là mộtMare clausum (nghĩa đen: biển kín), với chỉ duy nhất một lối vào từ Đại Tây Dương được biết đến đó làeo biển Magellan. Thời điểm đó eo biển này đặt dưới sự tuần tra của các hạm đội được cử đến để ngăn chặn sự xâm nhập của các con tàu không phải Tây Ban Nha. Ở Tây Thái Bình Dương, người Hà Lan đe dọa đếnPhilippines khi đó đang là thuộc địa của Tây Ban Nha.[21]
Giai đoạn thế kỷ XVIII đánh dấu sự khởi đầu các chuyến thám hiểm lớn của ngườiNga ởAlaska vàquần đảo Aleutian. Tây Ban Nha cũng cử các đoàn thám hiểm đếnTây Bắc Thái Bình Dương thuộc Bắc Mỹ và họ đã tới đượcđảo Vancouver thuộc miền Nam Canada cũng như Alaska. Người Pháp khai phá và định cư ởPolynesia, còn người Anh thì thực hiện ba chuyến du hành với sự tham gia củaJames Cook đến Nam Thái Bình Dương,Úc,Hawaii, và Tây Bắc Thái Bình Dương thuộc Bắc Mỹ. Vào năm 1768, nhà thiên văn học trẻPierre-Antoine Véron đã cùng vớiLouis Antoine de Bougainville thực hiện một chuyến hành trình khám phá, qua đó lần đầu tiên trong lịch sử thiết lập được bề rộng của Thái Bình Dương một cách chính xác.[22]Cuộc thám hiểm Malaspina là một trong những chuyến hành trình khám phá khoa học đầu tiên do người Tây Ban Nha thực hiện từ 1789 đến 1794. Họ đã đi qua hầu khắp Thái Bình Dương, từ Cape Horn tới Alaska, Guam, Philippines, New Zealand, Úc, và Nam Thái Bình Dương.[19]
Sự lớn mạnh củachủ nghĩa đế quốc trong giai đoạn thế kỷ XIX dẫn đến việc hầu khắpchâu Đại Dương trở nên chịu sự chiếm đóng của các cường quốc châu Âu, và tiếp sau đó làMỹ vàNhật Bản. Kho tri thức về hải dương học được đóng góp đáng kể nhờ các chuyến hành trình của tàuHMSBeagle có sự tham gia củaCharles Darwin vào thập niên 1830; của tàuUSSTuscarora (1873–76); và tàuGazelle của Đức (1874–76).
Pháp trở thành đế quốc có vị thế hàng đầu ở châu Đại Dương sau khi lần lượt biếnTahiti vàNouvelle-Calédonie thành các vùng bảo hộ vào năm 1842 và 1853.[23] Sau các chuyến tham quanđảo Phục Sinh vào các năm 1875 và 1887 thì đến năm 1888, sĩ quan hải quân người ChilePolicarpo Toro đã tiến hành đàm phán với thổ dânRapanui về vấn đề sáp nhập hòn đảo này vào Chile. Với việc chiếm đóng đảo Phục Sinh, Chile đã gia nhập nhóm các nước đế quốc.[24](tr53) Cho đến năm 1900, hầu như toàn bộ các đảo trên Thái Bình Dương đã nằm dưới sự quản lý của các quốc gia Anh, Pháp, Mỹ, Đức, Nhật Bản và Chile.[23]
Mặc dù Mỹ đã nắm quyền kiểm soátGuam vàPhilippines từ tayTây Ban Nha vào năm 1898,[25] nhưng tới năm 1914 Nhật Bản mới là quốc gia chủ quản của hầu khắp vùng Tây Thái Bình Dương, rồi tiếp đó họ chiếm đóng thêm rất nhiều đảo trongThế Chiến thứ Hai. Tuy nhiên, Nhật đã thất bại trong cuộc chiến, dẫn tới thế độc tôn củaHạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ trên đại dương này. Kể từ sau Thế Chiến thứ Hai, rất nhiều thuộc địa trước đây ở Thái Bình Dương đã trở thành cácquốc gia độc lập.
Thái Bình Dương ngăn cáchchâu Á vàchâu Úc vớichâu Mỹ. Đại dương này có thể được chia thành hai phần nhỏ hơn là Bắc (Bắc Thái Bình Dương) và Nam (Nam Thái Bình Dương) bởi đường xích đạo. Với diện tích 165,2 triệu km² (63,8 triệu dặm²), Thái Bình Dương chiếm khoảng một phần ba diện tích bề mặtTrái Đất, lớn hơn con số 150 triệu km² (58 triệu dặm²) diện tích của toàn bộ phần đất liền trên Trái Đất cộng lại.[26]
Thái Bình Dương trải dài khoảng 15.500 km (9.600 dặm) từbiển Bering ởvùng Bắc Cực đến ranh giới phía bắc củaNam Đại Dương tại vĩ tuyến 60 °N (các định nghĩa trước đây cho rằng nó trải dài đếnbiển Ross).Chiều rộng Đông-Tây lớn nhất của Thái Bình Dương là ở khoảng vĩ độ 5°B, tại đó nó trải dài xấp xỉ 19.800 km (12.300 dặm) từIndonesia đến vùng duyên hảiColombia—con số tương đươngchiều dài nửa vòng Trái Đất và gấp hơn năm lần đường kính Mặt Trăng.[27] Thái Bình Dương cũng là nơi tồn tại điểm sâu nhất của lớp vỏ Trái Đất, nó nằm ở độ sâu 10.911 m (35.797ft; 5.966fathom) trongrãnh Mariana. Độ sâu trung bình của toàn đại dương là 4.280 m (14.040 ft; 2.340 fathom).[28]
Do sự tác động củakiến tạo mảng, Thái Bình Dương hiện đang thu hẹp với tốc độ khoảng 2,5 cm (0,98 in) mỗi năm ở ba phía, hay chừng 0,52 km² (0,2 dặm²) diện tích mỗi năm. Ngược lại, kích cỡ củaĐại Tây Dương đang dần tăng lên.[29][30]
Bởikinh tuyến 180 nằm giữa Thái Bình Dương nên ta có thể coi đó là ranh giới phân chia Thái Bình Dương ra làm hai phần:Tây Thái Bình Dương (tiếp giáp châu Á) thuộc vềĐông bán cầu, vàĐông Thái Bình Dương (tiếp giáp châu Mỹ) thuộc vềTây bán cầu.[32]
Trong gần như toàn bộ quãng hành trình của Magellan từeo biển Magellan đếnPhilippines, nhà thám hiểm thực sự thấy đây là một đại dương yên bình. Tuy nhiên, Thái Bình Dương không phải lúc nào cũng yên bình. Hàng năm luôn có rất nhiều cơn bão nhiệt đới hoành hành trên đại dương này; chúng cũng thường tấn công các đảo và đất liền châu lục tiếp giáp.[33] Vùngvành đai Thái Bình Dương đầy rẫy núi lửa và khu vực này thường bị ảnh hưởng bởiđộng đất.[34] Đôi khi xuất hiện những cơnsóng thần có nguồn gốc từ động đất dưới đáy biển, chúng phá hủy nhiều hòn đảo và trong một vài trường hợp là toàn bộ các khu dân cư.[35]
Tác động của El Niño và La Niña đến Bắc MỹBão Tip lúc mạnh nhất trong ngày 12 tháng 10 năm 1979
Mô hình khí hậu của hai nửa bán cầu Bắc và Nam nhìn chung là sự phản chiếu lẫn nhau. Trong khigió mậu dịch hoạt động ổn định ở Đông và Nam Thái Bình Dương thì ở Bắc Thái Bình Dương, điều kiện thời tiết là đa dạng hơn hẳn; một ví dụ là nhiệt độ thấp tại vùng duyên hải phía đông nước Nga trái ngược với khí hậu ôn hòa ởBritish Columbia trong những tháng mùa đông do sự khác biệt về dòng hải lưu.[36]
Ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới Thái Bình Dương,El Niño - Dao động phương Nam (ENSO) là nhân tố tác động đến tình trạng thời tiết. Để xác định thời kỳ ENSO, người ta tính toán nhiệt độ bề mặt đại dương trung bình trong vòng ba tháng gần nhất tại khu vực cáchHawaii khoảng 3000 km (1900 dặm) về phía đông nam; nếu nhiệt độ đó cao hoặc thấp hơn 0,5 °C (0,9 °F) so với trung bình, thìEl Niño hoặcLa Niña được xem là đang có sự tiến triển.[37]
Ở vùng nhiệt đới Tây Thái Bình Dương,mùa mưa xảy ra vào những tháng hè và nó có mối liên hệ vớigió mùa; trái ngược với những cơn gió lạnh khô thổi trên đại dương vào mùa đông có nguồn gốc từ đất liền châu Á.[38] Trên Trái Đất,xoáy thuận nhiệt đới (thường gọi là bão) hoạt động đỉnh điểm vào giai đoạn cuối mùa hè, thời điểm mà sự chênh lệch giữa nhiệt độ bề mặt đại dương và nhiệt độ trên cao là lớn nhất; tuy nhiên, mỗi khu vực có một mô hình mùa bão khác biệt. Trên quy mô toàn cầu, tháng 5 là tháng bão ít hoạt động nhất, còn tháng 9 là tháng hoạt động mạnh nhất. Tháng 11 là tháng duy nhất mà tất cả cáckhu vực xoáy thuận nhiệt đới đều cùng trong giai đoạn hoạt động chính thức.[39] Xoáy thuận nhiệt đới có khả năng hình thành ở vùng biển phía nam Mexico, sau đó tấn công vùng duyên hải Tây Mexico và thi thoảng là vùng Tây Nam Hoa Kỳ trong khoảng tháng 6 đến tháng 10; còn ở Tây Thái Bình Dương, chúng hình thành và di chuyển vào đất liền Đông Á và Đông Nam Á chủ yếu trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 12.
Xa về vùng cực Bắc, băng xuất hiện nhiều nhất từ tháng 10 đến tháng 5; trong khi sương mù hiện hữu bền bỉ từ tháng 6 đến tháng 12.[40] Áp thấp ở vịnh Alaska duy trì tình trạng ẩm ướt và ấm áp trong những tháng mùa đông cho vùng duyên hải phía nam. Ở những khu vực vĩ độ trung,gió Tây vàdòng tia (dòng khí hẹp thổi trên cao) có thể rất mạnh, đặc biệt là ở Nam bán cầu do sự khác biệt về nhiệt độ giữa vùng nhiệt đới và châu Nam Cực,[41] nơi ghi nhận nhiệt độ thấp nhất trên hành tinh mà con người từng đo được.
Đá ngầm san hô ở Nam Thái Bình Dương là những cấu trúc tồn tại ở vùng biển nông hình thành trên dòng chảy dung nham ba-zan dưới bề mặt đại dương; tiêu biểu nhất phải kể đếnđá ngầm san hô Great Barrier ngoài khơi Đông BắcÚc. Một dạng đảo khác hình thành từ san hô đó là nền san hô nâng cao và chúng thường lớn hơn một chút so với cácđảo san hô có độ cao thấp. Một vài ví dụ bao gồmđảo Banaba vàrạn san hô vòng Makatea.[47][48]
Được chia làm 3 bộ phận lớn khu vực nước sâu trung tâm, khu vực nước cạn ven rìa,thềm lục địa. Về cơ bản, bồn địa biển sâu dưới 2.000 mét chiếm chừng 87% tổng diện tích, bộ phân ven rìa ở giữa 200 đến 2.000 mét chiếm chừng 7,4%, thềm lục địa trong 200 mét chiếm chừng 5,6%. Nửa phần phía bắc cóbồn trũng đại dương cực kì to lớn, phía tây có nhiều cung đảo, bên ngoài cung đảo có nhiềurãnh biển sâu. Biển ven rìa ở phía bắc và phía tây cóthềm lục địa rộng lớn, chiều sâu củavùng nước sâu ở phía giữa vượt qua 5.000 mét.Quần đảo Hawaii vàquần đảo Line đem vùng nước sâu ở giữa phân cách thànhbồn trũng đại dương Đông bắc Thái Bình Dương,bồn trũng đại dương Tây nam Thái Bình Dương,bồn trũng đại dương Tây bắc Thái Bình Dương vàbồn trũng đại dương Trung Thái Bình Dương.Đáy biển có số lượng nhiềunón núi lửa. Chiều sâu của vùng nước ven rìa phần nhiều trên 5.000 mét, diện tíchbồn trũng đại dương khá nhỏ.
Bao quanh Thái Bình Dương là rất nhiều núi lửa vàrãnh đại dương
Chừng 85% núi lửa sống và 80%động đất ở thế giới tập trung ở khu vực Thái Bình Dương. Hệ thống núi Cordillera châu Mĩ ở bờ tây Thái Bình Dương và quần đảo hình dạng vòng hoa ở rìa Tây Thái Bình Dương là khu vực cónúi lửa hoạt động mãnh liệt nhất trên thế giới, núi lửa sống phần nhiều đạt hơn 370 quả núi, có danh hiệu "vòng lửa Thái Bình Dương",động đất dồn dập.
Nằm trong vòng lặp kín củađường Anđêzit là rất nhiều rãnh sâu, núi lửa chìm, và các đảo núi lửa – nét đặc trưng của vùng Thái Bình Dương. Tại đây dung nham bazan chảy chậm ra phía ngoài những khe nứt, hình thành nên những núi lửa hình vòm. Phần đỉnh bị bào mòn của những núi lửa này tạo ra các chuỗi, vòng cung, cụm đảo. Ở phía ngoài đường andesit,vành đai lửa Thái Bình Dương là khu vực chứng kiến núi lửa hoạt động nhiều nhất trên Trái Đất.[44] Tên gọi vành đai lửa để chỉ hàng trăm núi lửa còn hoạt động tọa lạc phía trên các đới hút chìm khác nhau.
Thái Bình Dương là đại dương duy nhất được bao quanh gần như toàn bộ bởi các đớihút chìm. Chỉ có vùng bờ biển Nam Cực và Úc là không có đới hút chìm ở gần đó.
Thái Bình Dương hình thành vào 750 triệu năm trước tại thời điểm siêu lục địaRodinia phân tách mặc dù nó nhìn chung được gọi là đại dươngPanthalassa (Toàn Đại Dương) cho tới khi siêu lục địaPangea phân tách vào khoảng 200 triệu năm trước.[49] Đáy Thái Bình Dương cổ xưa nhất chỉ khoảng 180 triệu năm tuổi, và lớp vỏ cổ hơn nay đã nằm ở phía dưới.[50]
Trong lòng Thái Bình Dương tồn tại một vài chuỗinúi ngầm dài hình thành ở những điểm nóng núi lửa hoạt động. Có thể kể ra như chuỗiHawai–Emperor và Louisville.
Thể tích nước của Thái Bình Dương chiếm khoảng 50,1% thể tích nước của toàn bộ đại dương trên Trái Đất, với giá trị ước tính 714 triệu km³.[51] Nhiệt độ nước bề mặt có thể thay đổi từ mức −1,4 °C (29,5 °F) tương đương điểm đóng băng của nước biển ở vùng cực tới 30 °C (86 °F) ở gần xích đạo.[52]Độ mặn cũng có sự biến đổi theo vĩ độ, đạt tối đa 37 phần nghìn tại khu vực phía đông nam. Vùng nước gần xích đạo có thể có độ mặn thấp ở mức 34 phần nghìn, thấp hơn các khu vực vĩ độ trung do ở gần xích đạo mưa xảy ra nhiều trong cả năm. Giá trị độ mặn thấp nhất−nhỏ hơn 32 phần nghìn−được tìm thấy ở phương Bắc do ít có sự bay hơi của nước biển ở những vùng băng giá.[53]
Thái Bình Dương là đơn nguyên cấu tạo địa chất lớn nhất trênTrái Đất, so vớiĐại Tây Dương,Ấn Độ Dương vàBắc Băng Dương, nó có rất nhiều lịch sử diễn hoá đặc biệt độc nhất và "không giống ai", thí dụ như vành đaiđộng đất,núi lửa bao quanh Thái Bình Dương, hệ thống cung đảo -rãnh biển phát triển rộng lớn và sự sai biệt rõ ràng trong lịch sử cấu tạo địa chất ở hai bờ địa dương. Điều này khiến rất nhiều người tin rằng, Thái Bình Dương khả năng có nguyên nhân hình thành dị biệt. Từ xưa tới nay, cácnhà khoa học đã nêu ra quá nhiều giả thuyết liên quan đến nguyên nhân hình thành Thái Bình Dương, trong đó cái làm cho người ta phải để mắt, nhìn kĩ nhất chính là "Giả thuyết chia tách Mặt Trăng" donhà thiên văn học, nhà số học quốc tịchAnh George Howard Darwin nêu ra vào năm 1878.
Darwin cho biết, thời kì đầu củaTrái Đất ở vào trạng thái bándung nham, tốc độtự quay của nó rất nhanh so với bây giờ, đồng thời dưới tác dụnglực hấp dẫn củaMặt Trời sẽ phát sinhthủy triều sáng và tối. Nếu chu kì dao động củathủy triều giống nhau với chu kì dao động cố hữu củaTrái Đất, thì lập tức sẽ phát sinhhiện tượng cộng hưởng, khiến cho biên độ dao động càng ngày càng lớn, cuối cùng có khả năng gây ra cắt xé phá vỡ cục bộ, khiến một bộ phận vật thể bay rời khỏiTrái Đất, biến thành làMặt Trăng, nhưng mà hố lõm để lại dần dần biến thành là Thái Bình Dương. Bởi vì mật độ củaMặt Trăng (3,341 g/cm³) gần giống như mật độ của vật chất phần cạn Trái Đất (mật độ trung bình củanham thạch quyển bao gồm tầng đáperidotit nội tại ở phần đỉnhlớp phủ là 3,2 - 3,3 g/cm³), hơn nữa nhiều người cũng quan trắc xác thật được rằng, tốc độtự quay củaTrái Đất có hiện tượng càng sớm càng lẹ, liền khiến "Giả thuyết chia tách Mặt Trăng" của George Howard Darwin đã giành được sự ủng hộ của rất nhiều người. Tuy nhiên, một số người nghiên cứu chỉ ra, muốn khiến vật thể trênTrái Đất bay ra khỏi, tốc độtự quay củaTrái Đất nên phải mau hơn 4,43 radian/giờ, tức là thời gian của một ngày và đêm không được lớn hơn 1 giờ 25 phút. Chẳng lẽ Trái Đất thời kì đầu đã có tốc độ quay mau như vậy sao? Điều này hiển nhiên rất khó khiến người ta tin tưởng. Hơn nữa, nếuMặt Trăng đúng là từTrái Đất bay ra ngoài, thì quỹ đạo chuyển động củaMặt Trăng nên phải ở trên mặtxích đạo của Trái Đất, nhưng sự thật là không giống như vậy. Ngoài ra,đá Mặt Trăng phần lớn có sẵn giá trị tuổi thọ cổ xưa rất nhiều (4 tỉ đến 4,55 tỉ năm), nhưng mà đá cổ xưa nhất đã được tìm kiếm trên Trái Đất chỉ có 3,8 tỉ năm, điều này hiển nhiên cũng mâu thuẫn nhau với giả thuyết bay ra. Cuối cùng, mọi người đã vứt bỏ quan điểm này. Từ niên đại 50 - 60 thế kỉ XX tới nay, bởi vì tiến triển của môn ngành địa chất học thiên thể, mọi người phát hiện,Mặt Trăng,sao Hoả,sao Kim vàsao Thủy ở lân cậnTrái Đất tất cả đều phát triển rộng khắphố va chạm cóvẫn thạch, có cái quy mô tương đương cực kì to lớn. Điều này không thể không khiến mọi người nghĩ rằng,Trái Đất cũng có khả năng mắc phải tác dụng va chạm đồng dạng.
^"The Coriolis Effect". National Oceanic and Atmospheric Administration. Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2022.
^Administration, US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric."How big is the Pacific Ocean?".oceanexplorer.noaa.gov (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 18 tháng 10 năm 2018.{{Chú thích web}}: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
^ Một hoặc nhiều trong số những câu văn đằng trước sử dụng văn bản từ một ấn phẩm giờ đã thuộcphạm vi công cộng: Herbermann, Charles, biên tập (1913). "Ferdinand Magellan".Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
Barkley, Richard A. (1968).Oceanographic Atlas of the Pacific Ocean. Honolulu:University of Hawaii Press.
prepared by the Special Publications Division, National Geographic Society. (1985).Blue Horizons: Paradise Isles of the Pacific. Washington, D.C.:National Geographic Society.ISBN0-87044-544-8.
Ridgell, Reilly (1988).Pacific Nations and Territories: The Islands of Micronesia, Melanesia, and Polynesia (ấn bản thứ 2). Honolulu: Bess Press.ISBN0-935848-50-9.
_under_air_attack_during_the_Battle_of_the_Coral_Sea%2c_8_May_1942_(NH_95579).jpg)
_over_the_Marianas_Trench%2c_23_January_1960_(NH_96797).jpg)
_peak_intensity.jpg)
