Susan Sarandon (tên khai sinhSusan Abigail Tomalin; sinh ngày 4 tháng 10 năm 1946) là một nữ diễn viên người Mỹ. Bà hoạt động trong ngành điện ảnh và truyền hình từ năm 1970, và đã đoạtgiải Oscar cho nữ diễn viên chính xuất sắc nhất cho vai diễn trong phimDead Man Walking năm 1995. Bà cũng nổi tiếng về hoạt động chính trị, xã hội vì sự nghiệp tự do hiện đại ởHoa Kỳ.
Sarandon là chị cả của 9 chị em, có tên khai sinh làSusan Abigail Tomalin, sinh tạithành phố New York, là con gái của Lenora Marie (nhũ danh Criscione) và Phillip Leslie Tomalin, người phụ trách quảng cáo, chủ nhiệm phim kịch truyền hình kiêmca sĩ ởhộp đêm trong thời ban nhạcbig band.[1][2] Tổ tiên bên nội của Sarandon có nguồn gốc từAnh,Ireland và xứWales, còn mẹ có gốc gác từSicilia,Ý[1][3]. Gia đình bà theo đạoBàng giáo. Năm 2006, Sarandon cùng 10 người họ hàng thân thuộc (trong đó có người tình sống chungTim Robbins và cậu con trai Miles) đã vềWales để lập câyphả hệ. Chuyến đi của họ đã được đàiBBC Wales làm một chương trình tài liệu mang tênComing Home: Susan Sarandon.[3]
Năm 1969, Sarandon đóng phimJoe với người sau này trở thành chồng làChris Sarandon. Bà đóng vai chính là một thanh thiếu nữ chống đối, biến đi trong giới người cặn bã xã hội khốn khổ (phim được bàng chiếu năm 1970). 5 năm sau, bà xuất hiện trên phim tạo thành nhóm người hâm mộ (cult)The Rocky Horror Picture Show. Cùng năm, bà đóng vai nữ chính trong phimThe Great Waldo Pepper, đối diện vớiRobert Redford. Vai diễn gây tranh cãi nhiều nhất của bà là trong phimThe Hunger năm 1983, một chuyệnma cà rồng hiện đại, trở thành một sự thất bại cả về thu nhập vé lẫn bình luận, nhưng phim đã có được một nhóm người hâm mộ cho cảnh làm tình khá sinh động của 2 người nữđồng tính luyến ái giữa Sarandon và ngôi sao đồng diễnCatherine Deneuve. Đây là phim dòng chính đầu tiên của Mỹ có cảnh như vậy giữa 2 ngôi sao nữ. Tuy nhiên, Sarandon đã không trở thành một người nổi tiếng, cho tới khi bà đột phá trong phimBull Durham, một phim thành công lớn cả về thương mại lẫn bình luận.
Sarandon cũng đã đóng góp vào việc tường thuật của khoảng 2 táphim tài liệu, trong đó nhiều phim nói về các vấn đề chính trị và xã hội. Ngoài ra,bà còn là người dẫn chương trình trong nhiều phần của loạt phim tài liệu củaPBS,Independent Lens. Năm 2007 bà làm người dẫn chương trình và giới thiệu phimMythos, một loạt phim nhiều tập về các bài giảng giáo trình của vịgiáo sư người Mỹ sau này trở thành huyền thoạiJoseph Campbell.[4]
Sarandon diễn xuất trong phim từ kịch bản chuyển thể của tiểu thuyếtThe Lovely Bones, đối diện vớiRachel Weisz, và cùng xuất hiện với con gái,Eva Amurri, trong phimMiddle of Nowhere. Cả hai phim này đều quay trong năm 2007.[5][6]
Bà cũng góp phần diễn trong phiên bản Mỹ của loạt phim truyền hình ăn khách của AnhWho Do You Think You Are? cho đàiNBC, trong đó các nhân vật nổi tiếng vạch ra các cây phả hệ của họ. Chủ nhiệm làLisa Kudrow cũng sẽ đóng vai Lisa, vớiSarah Jessica Parker và các người khác. Ngày khởi đầu loạt phim nhiều tập này đã được ấn định là ngày 20.4.2009.[7]
Khi học đại học, bà gặp và kết hôn với bạn trai cùng trường làChris Sarandon năm 1967. Họ ly dị năm 1979 nhưng bà vẫn giữ tên họ chồng nhưnghệ danh của mình.[8]
Năm 1981, các độc giả của tạp chíPlayboy bầu chọn bộ ngực của bà là "bộ ngực nổi tiếng nhất" mùa hè năm 1981. Đáp lại, bà nói: "Đối với vô số người thì dường như tôi luôn luôn khỏa thân hoặc làm tình trong các phim của tôi. Tôi nghĩ xuất hiện trong một cảnh là khó khăn và không được (đạo diễn) chỉ đạo cho khuất bởi các núm vú của các người".[9]
Giữa thập niên 1980, Sarandon cặp bồ với đạo diễnFranco Amurri, năm 1985 họ có một con gái, nữ diễn viênEva Amurri.[8] Từ năm 1988, Sarandon có quan hệ tình ái với nam diễn viênTim Robbins, người mà bà gặp khi quay phimBull Durham. Họ có hai con trai: Jack Henry (sinh 1989) và Miles Guthrie (sinh 1992).[8] Sarandon và Robbins thường tham gia vào các hoạt động chính trị và xã hội như nhau. Họ sống ởthành phố New York.[10]
Sarandon nổi tiếng về các hoạt động ủng hộ "phong trào tiến bộ ở Hoa Kỳ" (Progressivism_in_the_United_States) và sự nghiệp chính trị tự do xã hội (phái tả), từ việc tặng dữ cho các tổ chức nhưEMILY's List[11] tới việc tham gia đoàn đại biểu tớiNicaragua năm 1983, do tổ chứcMADRE bảo trợ, một tổ chức xúc tiến sự "bàng bằng kinh tế, xã hội và môi trường"."[12] Sarandon cũng bày tỏ sự ủng hộ các hoạt động đấu tranh chonhân quyền và sự khoan dung, tương tự như các tư tưởng triết học xã hội Kitô giáo (Kitô giáo phái tả).[13]
Năm 1995 Sarandon là một trong nhiều diễn viên, đạo diễn, người viết kịch bản ởHollywood được phỏng vấn trong phim tài liệuThe Celluloid Closet, xem cách diễn tả tình trạngđồng tính luyến ái trong các phim như thế nào.
Năm 1999, Sarandon được bổ nhiệm làmĐại sứ thiện chí của UNICEF và trong cương vị đó bà đã tích cực hoạt động ủng hộ sự nghiệp toàn cầu của tổ chức này, cũng như việc làm của Ủy banUNICEFCanada.
Cả Sarandon và Robbins đều có lập trường chốngCuộc tấn bàng Iraq 2003 từ đầu, Sarandon nói là bà cương quyết chống ý niệm cho chiến tranh là việc chặn trước cuộc tấn bàng của đối phương.[16] Trước cuộc phản đối (chiến tranh) năm 2003 doLiên minh vì Hòa bình và Bàng lý bảo trợ, bà đã nói rằng nhiều người Mỹ "không muốn con cái họ hoặc các con cái ngườiIraq có nguy cơ mất mạng"."[17] Sarandon là một trong các người đầu tiên xuất hiện trong loạt phim quảng cáo chính trị do tổ chứcTrueMajority bảo trợ, một tổ chức do doanh nhânBen Cohen, người sáng lập hãng kemBen & Jerry's Ice Cream lập ra.[18][19] Cũng trong năm 2003, Sarandon xuất hiện trong phim thương mại "Love is Love is Love", thúc đẩy sự chấp nhận các ngườinam đồng tính luyến ái,nữ đồng tính luyến ái,người ái nam ái nữ vàngười chuyển phái tính (transgender).
Năm 2004, bà có chân trong Ban cố vấn của tổ chức2004 Racism Watch.[20] Bà làm người dẫn chương trình cho một phần của buổi hòa tấu đàn dâyLive 8 ởEdinburgh,Scotland, năm 2005.
Cùng với nhà hoạt động chống chiến tranhCindy Sheehan, năm 2006 Sarandon tham dự và cuộc phản đối nhânNgày hiền mẫu 2006, do tổ chứcCode Pink bảo trợ[21]; Bà tỏ ý muốn đóng vai Cindy Sheehan trong một phim.[22] Tháng giêng năm 2007, bà xuất hiện với Robbins vàJane Fonda tại một cuộc biểu tình chống chiến tranh ởWashington, D.C. để ủng hộ biện pháp củaQuốc hội nhằm rútlực lượng Hoa Kỳ khỏi Iraq.[23]
