Bản vẽ các tế bào thần kinh trong tiểu não chim bồ câu, bởi nhà thần kinh học người Tây Ban Nha Santiago Ramón y Cajal vào năm 1899. (A) biểu thị tế bào Purkinje và (B) biểu thị tế bào hạt, cả hai đều là đa cực.
Neuron[1] là tế bào thần kinh có khả năng cảm ứng, phát sinh xung thần kinh và dẫn truyền xung điện này.[2][3][4] Neuron là đơn vị cơ bản cấu tạohệ thần kinh của hầu hết các loài động vật và là thành phần quan trọng bậc nhất củanão. Thân và sợi nhánh của các neuron tạo thànhchất xám. Sợi trục (nếu đi chung với nhau thành bó gọi làdây thần kinh) cấu tạo chất trắng trong não.[5] Ước tính có khoảng 100 tỷ (1011) neuron và 100 nghìn tỷ (1014)synapse trong não người.[6] Các tế bào thần kinh được hỗ trợ bởimicroglia vàtế bào hình sao (các tế bào thần kinh đệm). Neuron là nhữngtế bào dài nhất trong cơ thể,biệt hóa cao độ nên mấttrung thể và khả năngphân chia, nhưng có khả năngtái sinh phần cuối sợi trục nếu bị tổn thương.[5][7]
Mỗi neuron gồm một thân chứanhân,hình sao nhiều cạnh hoặc bầu dục và các sợi. Từ thân phát đi nhiều tua (sợi) ngắn phân nhánh như cành cây gọi làsợi nhánh và một tua dài, mảnh gọi làsợi trục.[5] Dọc sợi trục có thể có nhữngtế bào Schwann bao bọc tạo nênbao myelin. Sợi trục nối giữa trung ương thần kinh với cáccơ quan, chúng đi chung với nhau thành từng bó gọi làdây thần kinh. Khoảng cách giữa các bao này có những đoạn ngắn gọi làeo Ranvier, còndiện tích tiếp xúc giữa những nhánh nhỏ phân từ tận cùng sợi trục của neuron này với sợi nhánh của neuron khác hoặccơ quan thụ cảm gọi làsynapse. Neuron có nhiều hình dạng:neuron đa cực có thân nhiều sợi nhánh,neuron lưỡng cực với một sợi nhánh và một sợi trục đối diện nhau; và neuron đơn cực chỉ có một tua do sợi nhánh và sợi trục hợp lại mà thành.[7]
Cấu tạo neuron: Dendrite: sợi nhánh /Nucleus: Nhân /Cell body: Thanh neuron /Axon: sợi trục /Myelin Sheath: Bao Miêlin /Nodes of Ranvier: eo Răngviê /Axon Terminal, đầu cuối sợi trục
Chức năng cơ bản của neuron làcảm ứng và dẫn truyềnxung thần kinh dưới dạng các tín hiệuhóa học trong các hoạt động điều khiển, điều hoà và phối hợp mọi hoạt động của các cơ quan và hệ cơ quan trong cơ thể nhằm tạo sự thích nghi với các thay đổi từ môi trường bên trong và bên ngoài.[5]
Neuron vận động được kết nối với các neuron chuyển tiếp. Các neuron vận động nhận và mang tín hiệu từ hệ thần kinh trung ương đến các cơ bắp. Tín hiệu đi giữa các tế bào thần kinh thông qua các cúcsynapse và khesynapse nằm ở tận cùng của tế bào thần kinh. Khesynapse là khoảng trống rất nhỏ giữa các tế bào mà hóa chất được phát tán từ các thiết bị đầu cuối sợi trục (như các túi chứa chất trung gian hóa học trong thùysynapse đối vớisynapse hóa học hay các kênh hút nước trongsynapse điện) của một tế bào neuron nhằm kích thích các thụ thể hóa học chuyên biệt có chức năng tiếp nhận chất trung gian hóa học ở các sợi nhánh của các tế bào tiếp nhận.[5]
