Tên địa phương của Montenegro,Crna Gora, được nói đến lần đầu tiên trong một hiến chương của Tu viện Thánh Nicholas (Vranjina) do Quốc vươngMilutin củaRaška/Serbia phát hành năm1296, nó dịch từng chữ là "núi đen", chỉ đến những khu rừng tối tăm ngày xưa, che dốc của dãy núiAlps Dinaric nhìn từ bờ biển.[12] Nhiều ngôn ngữ Tây Âu, cũng nhưtiếng Việt, sử dụng têntiếng Veneziamonte negro, cũng có nghĩa "núi đen" và chắc có từ thờiVenezia thống trị vùng này trong thời Trung cổ. Những ngôn ngữ khác, nhất là những ngôn ngữ ở gần vùng này, dịch theo nghĩa "núi đen", thí dụMali i Zi trongtiếng Albani,Черна гора trongtiếng Bulgari;Muntenegru trongtiếng Romana,Μαυροβούνιο trongtiếng Hy Lạp, vàKaradağ trongtiếng Thổ Nhĩ Kỳ; những ngôn ngữ xa hơn mà dịch như vậy bao gồmtiếng Nga (Черногория) vàtiếng Trung Quốc (黑山;Hán-Việt: Hắc Sơn;bính âm:hēishān).[13]
Năm 1496, Montenegro nằm dưới sự kiểm soát củaThổ Nhĩ Kỳ. Năm 1519, Montenegro trở thành lãnh thổ tự trị trongĐế quốc Ottoman và hưởng quyền tự trị khá lớn như: cóchính phủ, tòa án và quân đội riêng. Sauchiến tranh Candy (1645-1669) Montenegro lại giành được độc lập mở đầu một thời kì tranh giành quyền lực giữa các sắc tộc vàtôn giáo.
Từ ngày 26 tháng 11 năm 1918 đến ngày 3 tháng 10 năm 1929, Montenegro là một phần của Vương quốcSerbia –Croatia –Slovenia. Sau đó đến ngày 27 tháng 1 năm1941 thuộcVương quốc Nam Tư.
Chiến tranh thế giới thứ hai và Nam Tư xã hội chủ nghĩa
Tháng 5 năm 1941, chi bộ Montenegro củaĐảng Cộng sản Nam Tư bắt đầu chuẩn bị tổ chức nổi dậy vào giữa tháng 7. 6.000 đảng viên, đoàn viên Đoàn Thanh niên Cộng sản được tổ chức thành các biệt đội du kích. Ngày 13 tháng 7 năm 1941, lực lượng cộng sản tiến hành khởi nghĩa vũ trang tại Montenegro, được một số nhà sử học coi là cuộc khởi nghĩa vũ trang đầu tiên ở châu Âu bị Đức Quốc Xã chiếm đóng.[14]
Sau khiCộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư tan rã vào năm 1992, Montenegro tiếp tục là một phần củaCộng hòa Liên bang Nam Tư cùng với Serbia. Trong cuộc trưng cầu ý dân về chủ quyền vào năm 1992, 96% cử tri Montenegro bỏ phiếu ủng hộ thành lập liên bang với Serbia với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 66%.[15] Các đảng đối lập như Liên minh Tự do Montenegro,[15] Đảng Dân chủ Xã hội và Đảng Xã hội,[16] cũng như những đảng dân tộc thiểu số như Liên đoàn Dân chủ Montenegro,[17] tẩy chay cuộc trưng cầu ý dân.
Ngày 3 tháng 6 năm 2006, Quốc hội Montenegro tuyên bố độc lập Montenegro,[19] chính thức xác nhận kết quả trưng cầu ý dân. Ngày 28 tháng 6 năm 2006, Montenegro trở thành thành viên thứ 192 củaLiên Hợp Quốc.[20]
Montenegro gia nhậpNATO vào tháng 6 năm 2017, mặc dù bị Nga nỗ lực phá hoại.[21]Chính phủ Nga tuyên bố sẽ đáp trả Montenegro trong tương lại.[22][23][24]
Giáo sĩ biểu tình phản đối luật chuyển giao hầu hết đất đai, tài sản củaGiáo hội Chính thống giáo Serbia cho nhà nước, năm 2020.
Montenegro bắt đầuđàm phán gia nhập Liên minh châu Âu vào năm 2012.[25][26] Năm 2018, Montenegro lùi mục tiêu gia nhập Liên minh châu Âu vào năm 2022[27] đến năm 2025.[28] Tính đến năm 2024, tất cả 33 chương đàm phán gia nhập đã được mở và ba chương đã hoàn thành có điều kiện.[29][30] Montenegro đang sửa đổi luật cho phù hợp với tiêu chuẩn thành viên Liên minh châu Âu.[26]
Trong cuộc bầu cử tổng thống tháng 3 năm 2023,Jakov Milatovic thuộc phong tràoEurope Now thân Tây, trúng cử tổng thống, đánh bại tổng thống đương nhiệm Milo Djukanovic.[31] Europe Now giành được nhiều ghế nhất trong cuộc bầu cử Quốc hội năm 2023.[32][32] Ngày 31 tháng 10 năm 2023,Milojko Spajic thuộc đảng Europe Now được bổ nhiệm làm thủ tướng và thành lập một chính phủ liên hiệp thân Liên minh châu Âu.[33]
Montenegro nằm ởĐông Nam Âu, phía bắc giápBosnia và Herzegovina, phía đông giápSerbia, phía nam và tây nam giápbiển Adriatic. Lãnh thổ chủ yếu là đồi núi cao từ 800 m đến 2400 m. Có dải đồng bằng hẹp dọc theo bờ biển khúc khuỷu lởm chởm tựa lưng vào những núi đá vôi.
Các ngọn núi tạo thành địa hình nước này gồ ghề nhất ởchâu Âu, độ cao trung bình của các ngon núi ở Montenegro cao hơn 2.000 mét. Một trong những đỉnh núi đáng chú ý làBobotov Kuk ở vùng núiDurmitor, đạt đến độ cao 2.522 mét. Các dãy núi ở Montenegrin hình thành do băng bị xói mòn ở các bộ phận củabán đảo Balkan trongthời kỳ băng hà cuối cùng.
Sự đa dạng của cơ sở địa chất, khí hậu, cảnh quan và đất, cũng như vị trí của Montenegro trênbán đảo Balkan vàbiển Adriatic, tạo điều kiện cho sự hình thành đa dạng sinh học với giá trị rất cao, đưa Montenegro trở thành khu vực quan trọng về sự đa dạng sinh học của châu Âu và thế giới. Số lượng loài mỗi phân bổ trên 1 km² diện tích của Montenegro là 0,837, đây là chỉ số cao nhất trong tất cả các nước châu Âu.[34]
Hồ nước ngọt Algea của Montenegro cho đến nay có 1200 loài và giống đã được mô tả.
Thực vật bậc cao có mạch của Montenegro có 3250 loài. Số loài đặc hữu là 392 loài, được xem là tỉ lệ cao trong sự đa dạng sinh học ở các nước khu vực Balkan.
Hồ Skadar là một trong những hồ nước quan trọng nhất, là nơi sinh sống của 40 loài cá nước ngọt, trong đó có các loài di cư từ biển đến hệ sinh thái nước ngọt, ví dụ: nhưcá chình (Anguilla Anguilla). Đến nay, đã có 40.742 loài cá biển đã được đăng ký tại Montenegro đại diện cho 70% của loài đặc hữu tạiĐịa Trung Hải.
Hiện tại có 56 loài (18 loài lưỡng cư và 38 loài bò sát) và 69 phân loài được ghi trong 38 chi hiện diện ở Montenegro. Vùng núiLovćen vàProkletije nổi bật là điểm đặc biệt nóng của amphebians và bò sát ở Montenegro.
Trong số 526 loài chim của châu Âu thì có 333 loài được cho là thường xuyên hiện diện ở Montenegro. Trong số đó, có 204 loài làm tổ ở Montenegro.[35]
Montenegro là một nướccộng hòa đại nghị theohệ thống đa đảng. Hiến pháp hiện hành được ban hành vào năm 2007, quy định Montenegro là một "nhà nước dân sự, dân chủ, sinh thái, công bằng xã hội,pháp quyền".[36]
Tổng thống Montenegro lànguyên thủ quốc gia, được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 5 năm. Tổng thống thay mặt Montenegro về đối ngoại, công bố luật của Quốc hội, quyết định tổ chức bầu cử Quốc hội, đề cử ứng cử viênthủ tướng, chủ tịch và các thẩm phán Tòa án Hiến pháp trước Quốc hội. Tổng thống cũng có quyền đề nghị Quốc hộitrưng cầu ý dân, ân xá, đặc xá và tặng thưởng các giải thưởng, danh hiệu nhà nước. Tổng thống là một thành viên Hội đồng Quốc phòng tối cao Montenegro.
Chính phủ Montenegro làcơ quan hành pháp của Montenegro, gồm thủ tướng, các phó thủ tướng và các bộ trưởng.Thủ tướng là người đứng đầu chính phủ.
Quốc hội Montenegro làcơ quan lập pháp đơn viện, gồm 81 đại biểu, mỗi đại biểu đại diện cho 6.000 cử tri.[37] Quốc hội có quyền làm luật, phê chuẩn điều ước quốc tế, bổ nhiệm thủ tướng, thành viên Chính phủ và các thẩm phán của tất cả các tòa án, quyết định ngân sách quốc gia và thực hiện những nhiệm vụ khác theo quy định Hiến pháp. Quốc hội có quyềnbỏ phiếu bất tín nhiệm Chính phủ theo đa số.
Quân đội Montenegro gồm các quân chủng Lục quân, Hải quân và Không quân. Tính đến năm 2009, nó được tổ chức như một đội quân thường trực đầy đủ và chuyên nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng với mục đích bảo vệ và bảo vệ chủ quyền Montenegro.[38] Mục tiêu của Montenegro là gia nhậpNATO sau khi hiện đại hóa và tổ chức lại quân đội. Kế hoạch tương lai cho quân đội là tham gia vào nhiệm vụ gìn giữ hòa bình thông quaLiên Hợp Quốc vàNATO trong Lực lượng Hỗ trợ an ninh quốc tế.[39]
Nền kinh tế Montenegro chủ yếudựa trên dịch vụ và đangchuyển đổi thành một nềnkinh tế thị trường. Năm 2019,GDP danh nghĩa của Montenegro là 5,424 tỷ đô la Mỹ,[6] GDP sức mua tương đương là 12,516 tỷ đô la Mỹ, GDP bình quân đầu người là 20.083 đô la Mỹ.[6] Theo dữ liệu Cục Thống kê Liên minh châu Âu, GDP bình quân đầu người của Montenegro đạt 48% trunhg bình Liên minh châu Âu vào năm 2018.[42]
Tiếng Montenegro làngôn ngữ chính thức của Montenegro. Nhà nước công nhận tiếng Serbia, tiếng Bosnia, tiếng Albania và tiếng Croatia. Tiếng Montenegro, tiếng Serbia, tiếng Bosnia và tiếng Croatia có tính thông hiểu lẫn nhau vì cùng thuộctiếng Serbia-Croatia. Tiếng Serbia là ngôn ngữ được sử dụng nhiều nhất tại Montenegro và là ngôn ngữ đầu tiên của 43,18% dân số, trong khi 34,52% dân số sử dụng tiếng Montenegro. 6,98% dân số sử dụng tiếng Bosnia, 5,25% sử dụng tiếng Albania, 2,36% sử dụng tiếng Nga.[47]
Chính thống giáo Đông phương là tôn giáo phổ biến tại Montenegro. 71,1% dân số theo Chính thống giáo Đông phương.[49]Giáo hội Chính thống giáo Serbia là giáo hội lớn nhất, phổ biến nhất tại Montenegro, với ước tính 90% tín đồ Chính thống giáo tại Montenegro thuộc giáo hội,[50] trong khi 10% tín đồ theoGiáo hội Chính thống giáo Montenegro, một giáo hội ly giáo khỏi Giáo hội Chính thống giáo Serbia vào năm 1993. Giáo hội Chính thống giáo Montenegro không đượcTòa Thượng phụ Đại kết Constantinople không công nhận và không hiệp thông với bất cứ giáo hội Chính thống giáo nào khác.[51]
^"Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011"(PDF).Monstat. tr. 14, 15. Truy cập ngày 12 tháng 7 năm 2011. For the purpose of the chart, the categories 'Islam' and 'Muslims' were merged; 'Buddhist' (.02) and Other Religions were merged; 'Atheist' (1.24) and 'Agnostic' (.07) were merged; and 'Adventist' (.14), 'Christians' (.24), 'Jehovah Witness' (.02), and 'Protestants' (.02) were merged under 'Other Christian'.
![Vị trí của Montenegro (xanh) ở châu Âu (màu xám đen) – [Chú giải]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2fvi.wikipedia.org%2fwiki%2fT%25E1%25BA%25ADp_tin%3aEurope-Montenegro.svg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.svg)
