Marseille là một thành phố cảng của nướcPháp. Marseille (phát âmtiếng Pháp/maʁsɛj/, tiếng bản địa[mɑxˈsɛjɐ]; phương ngữ vùng Provençal Occitan:Marselha[maʀˈsejɔ,maʀˈsijɔ] theo phát âm chuẩn cổ điển hoặc tiếng Marsiho[maʀˈsijɔ] ở Mistralian; phiên âm tiếng Việt:Mác-Xây) là thành phố lớn thứ hai của Pháp, sauParis, và là vùng đô thị lớn thứ ba của Pháp với dân số 1.516.340 người theo số liệu thống kê năm 1999. Thành phố tọa lạc tại tỉnh Provence trước đây, nằm bênĐịa Trung Hải, là thành phổ cảng lớn nhất nước Pháp. Thành phố được xem như thủ phủ của Provençale, một trong những thủ phủ Occitan của vùng Occitania nước Pháp.
Là thành phố lớn thứ hai của Pháp nếu xét về mặt diện tích (bao gồm cả các vùng lân cận), Marseille cũng là một trong những thành phố cổ nhất ở Pháp và châu Âu. Thành phố cảng này tạo nên một đài vòng, bao bọc bởi biển Địa Trung Hải ở phía Tây, những ngọn núi (Calanques) ở phía Nam, những đường bờ biển xanh ở phía Bắc mà đã được họa sĩPaul Cézanne, người con của mảnh đất này, đem vào trong những bức họa của mình.
Nếu tính về diện tích, Marseille rộng hơn 2.5 lần so vớiParis, 5 lần so vớiLyon. Cũng chính vì điều đó, cộng thêm diện tích chính của thành phố đa phần là đồi núi nên người ta đã gặp rất nhiều khó khăn để phát triển hệ thống giao thông công cộng.
Marseille là thành phố mang kiểukhí hậu Địa Trung Hải điển hình, với số giờ nắng cao: trên 2800 giờ mỗi năm, và đặc biệt làgió Mistral thổi trung bình 93 ngày/ năm.Lượng mưa trung bình hằng năm đạt 525 mm.Nhiệt độ trung bình của Marseille là 15,9 °CMặc dù sở hữu một khí hậu tương đối ôn hòa, những biến động về thời tiết ở nơi đây cũng đã được ghi nhận. Nhiệt độ đã từng xuống tới -16,8 °C ngày 12 tháng 2 năm 1956 và 40,6 °C ngày 26 tháng 7 năm 1983. Ngày 19 tháng 9 năm 2000 và ngày 1 tháng 12 năm 2003 người ta đo được lượng mưa trên 200mm trong vòng 24 giờ. Ngày 14 tháng 1 năm 1987 và ngày mồng 7 tháng 1 năm 2009, lượng tuyết tại đây dày tới 10 cm.
Dữ liệu khí hậu của Marseille (Marignane) 1981–2010
Sau cuộc khủng hoảng nghiêm trọng những năm 70 - 80 củathế kỷ XX (xuất phát từ việc đóng cửakênh đào Suez), dân số của Marseille đã giảm từ 900 000 người xuống còn 800 000 người. Chính quyền và các nhà chức trách đã khởi động công cuộc tái thiết nền kinh tế thành phố với chương trìnhEuroméditerranée, nhằm thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào đây, kéo theo đó là sự gia tăng dân số tại đô thị trung tâm. Theo cuộc điều tra dân số mới nhất, Marseille là thành phố có tỉ lệ tăng trưởng dân số cao, vượt mức trung bình cả nước Pháp.[5]
Marseille hiện nay là vùng đô thị lớn thứ hai của Pháp (sauvùng đô thị Paris và đứng trên Vùng đô thị Lyon) với dân số 1 560 343 người (năm 2008). Ngoài khu vực trung tâm, vùng đô thị Marseille bao gồm xãAix-en-Provence ở phía bắc,Istres,Martigues,Vitrolles ở phía tây, vàAubagne ở phía đông.
Nhà thờ Notre Dame de la Garde nhìn từ cảng cổ Marseille
Quần thể kiến trúc Thiên chúa giáo ở Marseille là nét hấp dẫn của thành phố này. Trong số đó phải kể đến nhà thờNotre-Dame de la Garde, xây dựng bởi kiến trúc sư người Nîmes tên là Jacques Henri Esperandieu từ 1855 đến 1870. Trên đỉnh chuông nhà thờ có bức tượngBonne mère bằng mạ đồng dát vàng cao 5,3m. Ngoài ra, Marseille còn nổi tiếng với các nhà thờ khác mang tênSacré-Cœur de Marseille,Notre-Dame du Mont,Saint-Marie-Madeleine.Tu viện Saint-Victor là nơi chiêm bái của nhiều con chiên từthế kỉ V, và là một trong những tu viện cổ nhất ởchâu Âu.
Cảng cổ Marseille (phương ngữ vùng Provence gọi là lo Pòrt Vielh1)[9] là một di tích lịch sử và trung tâm văn hóa của toàn thành phố kể từ thời cổ đại. Nơi đây từng là trung tâm kinh tế chính của Marseille tới giữathế kỷ XIX, là nơi kết nối thương mại giữa vùngĐịa Trung Hải, sau đó là các thuộc địa của Pháp. Sau đó, hoạt động giao thương đường biển được rời lên các cảng mới ở phía Bắc thành phố. Cảng cổ Marseille hiện nay trở thành nơi thăm thú, điểm tập trung người dân và là địa điểm du lịch nổi tiếng của thành phố này.
«Pasti» là loại đồ uống phổ biến của người dân Marseille. Đây là loạiđồ uống có cồn, với nguyên liệu chính làhồi và các loại gia vị.
«Aïoli» là một loại nước xốt gần giống nhưmayonnaise,nhũ tương, gồm thành phần chính nhưtỏi,dầu ô-liu vàtrứng được trộn với rau quả, là món ăn nổi tếng của Marseille nói riêng và vùng Provence nói chung.
Súp hải hản Bouillabaisse
«Bouillabaisse» là món súp hải sản nổi tiếng của vùng biển Marseille. Món ăn có nguồn gốc từ những người làm nghề chài lưới, sau chuyến đi biển thường góp các loại hải sản để nấu thành một bữa súp.
Bánh bích quy«Navette de Marseille» có hình dáng giống một conthuyền là loại bánh nổi tiếng của Marseille.
Thành phố có 172 sântennis, 45 phòng tập thể dục, 22 bể bơi và 72 sân vận động và có sân trượt băng lớn nhất nước Pháp.[10] Ngoài ra thành phố có hơn 30 câu lạc bộtennis, 3 trườngđua ngựa và hơn 50 địa điểm phục vụ cho mônlặn.[11]
Kể từ năm 1947, Marseille đã 12 lần đón tiếp các cua rơ của giảiTour de France. Giải đua thuyền buồnTour de France à voile được tổ chức thường niên ở đây.
Hệ thống giao thông của Marseille rất phát triển, bao gồm cả đườnghàng không, mạng lướitàu điện ngầm,đường sắt cao tốc nối với các tỉnh khác và đặc biệt là giao thông đường biển rất thuận lợi với hệ thống cảng biển từ lâu đời.
Hơn nữa, các chuyến xe buýt còn giúp nối liềnsân bay Marseille Provence với nhà ga Saint-Charles.[N 1] Nhà gaVitrolle - Aéroport-Marseille-Provence được mở từ tháng 12 năn 2009, là một trong những trạm dưng chân của mạng lướiTER, cụ thể là tuyến đường sắtMarseille-Avignon.
Ngoài ra, kể từ tháng 10 năm 2007, xe đạp công cộng (Le Vélo) được đưa vào sử dụng tại vùng trung tâm thành phố, với 130 trạm (8 - 30 xe đạp) được phát triển để hướng tới mục tiêu loại hình này đạt mức 1000 xe.
Cảng biến Marseille là một trong những cảng lớn nhất nước Pháp, kết nối với 220 điểm đến, với 400 cảng biển và 120 nước khác nhau,[13] trong đó một nửa là vùngĐịa Trung Hải,Châu Phi vàTrung Đông.
Mạng lướiTGV - Méditerranée giúp rút ngắn thời gian từ Paris đến Marseille, với thời gian 3 giờ đồng hồ.Ga Saint-Charles là ga chính của Marseille, điểm kết thúc của trụcTGV PLM (Paris-Lyon-Marseille).
Duchêne, Roger; Contrucci, Jean (2004),Marseille, 2600 ans d'histoire, Editions Fayard,ISBN 2-213-60197-6
Liauzu, Claude (1996),Histoire des migrations en Méditerranée occidentale, Editions Complexe,ISBN 2-87027-608-7
Savitch, H.V.; Kantor, Paul (2002),Cities in the International Market Place: The Political Economy of Urban Development in North America and Western Europe, Princeton University Press,ISBN 0691091595
Peraldi, Michel; Samson, Michel (2006),Gouverner Marseille: Enquête sur les mondes politiques marseillais, Editions La Découverte,ISBN 2-7071-4964-0
Busquet, Raoul (1954),Histoire de la Provence des origines à la révolution française, Éditions Jeanne Lafitte,ISBN 2-86276-319-5
Attard-Marainchi, Marie-Françoise; Échinard, Pierre; Jordi, Jean-Jacques; Lopez, Renée; Sayad, Abdelmalek; Témime, Émile (2007),Migrance – histoires des migrations à Marseille, Éditions Jeanne Laffitte,ISBN 978-2-86276-450-4, single book comprising 4 separate volumes:La préhistoire de la migration (1482-1830);L'expansion marseillaise et «l'invasion italienne» (1830-1918);Le cosomopolitisme de l'entre-deux-guerres (1919-1945);Le choc de la décolonisation (1945-1990).
.svg)
.jpg)
