Mã Trung | |
|---|---|
 Tượng Mã Trung ở đền Vũ Hầu - Thành Đô | |
| Tên thật | Mã Trung (馬忠) Hồ Đốc (狐篤) |
| Tự | Đức Tín (德信) |
Thông tin chung | |
| Thế lực | Thục Hán |
| Chức vụ | Tướng lĩnh |
| Sinh | ? Lãng Trung, Ba Tây, Ích Châu (nay làLãng Trung,Nam Sung,Tứ Xuyên) |
| Mất | 249 Nam Trung (nay là khoảng giữaTứ Xuyên vàVân Nam) |
| Tước hiệu | Bác Dương Đình hầu Bành Hương Đình hầu |
| Con cái | Mã Tu Mã Khôi Mã Dung |
Mã Trung (chữ Hán: 馬忠;bính âm: Ma Zhong; ?-249),tên tự làĐức Tín (德信), là một viên tướng nhàThục Hán thờiTam Quốc tronglịch sử Trung Quốc. Mã Trung theoGia Cát Lượng trong cuộcNam chinh của quân Thục và lập nhiều chiến công, trở thành vị tướng cai quản vùng này ổn định trong nhiều năm.
Mã Trung người quận Ba Tây. Thuở nhỏ, ông được nhà ngoại nuôi dưỡng, mang tên là Hồ Đốc.
Vào cuốiniên hiệu Kiến An (196-220) thờiHán Hiến Đế, ông được tiến cử làm Hiếu liêm, rồi thăng làm Huyện trưởng Hán Xương (thuộc quận Ba Tây) dưới chính quyền Lưu Bị.
Năm222, Hán Chiêu Liệt ĐếLưu Bịbại trận ở Di Lăng chạy về phía tây, Thái thú Ba Tây là Diên Chi phái ông mang 5000 quân mã đến chi viện cho Lưu Bị.
Lưu Bị lui về thành Bạch Đế, ở trong cung Vĩnh An, có Hồ Đốc trấn thủ nên tạm yên tâm không bị quânĐông Ngô truy kích. Lưu Bị đàm đạo với Hồ Đốc xong rất vui lòng, cho rằng nước Thục không thiếu người hiền tài.[1]
Sau đó Hồ Đốc lấy lại họ Mã, đổi tên là Trung. Năm223, Lưu Bị mất, Hậu chủLưu Thiện lên thay, Gia Cát Lượng làmthừa tướng điều hành triều chính. Mã Trung được thăng làm Môn hạ đốc.
Năm225, ông theo Gia Cát Lượng tiến hành bình địnhNam Trung dẹp lực lượng theoĐông Ngô phảnThục Hán của Ung Khải, Chu Bao vàMạnh Hoạch. Chiến dịch kết thúc, Mã Trung nhờ lập công lao, được phong làm thái thú quận Tường Kha, ở lại trấn thủ vùng Nam Trung để ổn định lòng dân địa phương. Sau mấy năm, người Nam Trung rất tâm phục triều Thục Hán.[2]
Năm230, Mã Trung được lệnh về bắc, ông được bổ nhiệm làm Tham quân phủThừa tướngGia Cát Lượng, cùngTưởng Uyển trấn thủThành Đô trong khi Gia Cát Lượng đi đánhTào Ngụy.
Năm231, Gia Cát Lượng lại ra quân đánh Ngụy, Mã Trung được phong làm chỉ huy một cánh quân. Đó là lần đầu tiên ông tham gia Bắc phạt.
Năm233, một cường hào ở Nam Trung là Lưu Trụ nổi dậy chống Thục Hán. Tướng Thục Hán làTrương Dực xử lý tình hình không thỏa đáng, các quận phía nam lại hỗn loạn. Gia Cát Lượng lại phái Mã Trung đi thay Trương Dực. Ông nhanh chóng ổn định lại tình hình. Nhờ lập công, Mã Trung được phong làm Phấn uy tướng quân, Bắc Dương đình hầu.
Mã Trung coi trọng việc dùng chính trị quản lý vùng Nam Trung, không ưa dùng quân sự. Do đó vùng Nam Trung lại được yên ổn trong thời gian khá dài.[2]
Năm242, Mã Trung được lệnh về triều, cùng Đại tướng quânTưởng Uyển lo việc quân. Ông được phong làm Trấn nam đại tướng quân.
Năm244,Phí Y đi chống Tào Ngụy, Mã Trung được cử làm Thượng thư ở lại trấn thủ Thành Đô. Sau khi Phí Vĩ về triều, Mã Trung lại trở về trấn thủ Nam Trung.
Năm249, Mã Trung lâm bệnh qua đời. Không rõ năm đó ông bao nhiêu tuổi. Dân chúng vùng Nam Trung thương tiếc, lập miếu thờ phụng ông.[3]
Sau khi ông mất, con là Mã Tu nối dõi. Người con thứ của ông là Mã Khôi sinh ra cháu là Mã Nghĩa. Mã Nghĩa sau này làm quan chonhà Tấn, giữ chức Thái thú Kiến Ninh (quận thuộc Ích châu, nướcThục Hán cũ).
Mã Trung được đánh giá là người khoan hòa độ lượng, có bực tức không thể hiện ra mặt, xử sự quyết đoán, ân uy đều thích đáng. Dân chúng vùng Nam Trung vừa nể sợ vừa cảm mến ông.[2]
Sau khi các danh tướng thời lập quốc qua đời, nướcThục Hán có 3 viên tướng kế tục nổi danh làVương Bình giữ yên phía bắc (chốngTào Ngụy),Đặng Chi giữ yên phía đông (ngoại giao vớiĐông Ngô) và Mã Trung giữ yên phía nam (bình ổnNam Trung).[4]
Trong tác phẩmTam Quốc diễn nghĩa, Mã Trung là tướng quân theoGia Cát Lượng Nam Chinh tấn công người Man ở vùngNam Trung do Man Vương Mạnh Hoạch cầm đầu.
Trong trận đầu, Mã Trung cùngVương Bình xuất trận, Vương Bình ra mé tả, Mã Trung ra mé hữu nghênh địch thực chất, Vương Bình, Mã Trung chỉ là đi tiếp ứng. Vương Bình, Mã Trung cùng tiến quân. Trong trận đầu, Mã Trung là người chiếm được trại đối phương trướcTriệu Vân.
Sau đó khiMạnh Ưu đến trá hàng, Gia Cát Lượng gọiNgụy Diên, Vương Bình, Mã Trung,Quan Sách mỗi người dặn mẹo mực vài câu. Sau đó Mã Trung cùng các tướng hợp lực bắt quân Man lần thứ hai. Trong trận thứ ba, Mã Trung cùng Vương Bình được Gia Cát Lượng cho lĩnh kế xuất quân đi trước, chủ yếu là nghi binh.
Trong trận thứ ba, tướng của quân Man làChúc Dung phu nhân xuất trận,Trương Ngực bị đánh bại, Mã Trung vội xông ra cứu, quân Man lại xô cả vào vây bọc Mã Trung. Mã Trung hăm hở xốc tới đánh Chúc Dong phu nhân. Quân Man quăng dây ra giật chân ngựa, Mã Trung ngã và bị bắt. Chúc Dong giải cả hai tướng về động ra mắt chồng. Sau đó Chúc Dong phu nhân ra trận bị quân Thục bắt, Gia Cát Lượng sai người sang trại Mạnh Hoạch xin đem phu nhân đánh đổi hai tướng Mã Trung và Trương Ngực.
Trong trận thứ tư,Đái Lai động chúa trá hàng, Gia Cát Lượng biết được, sai Trương Ngực, Mã Trung dẫn hai nghìn quân tinh tráng phục sẵn hai bên hành lang, rồi sai tướng mở cửa cho quân địch vào rồi bắt hết.
Trong trận cuối cùng đấu với quân củaNgột Đột Cốt, Trương Ngực, Mã Trung dẫn chừng nghìn hàng binh dụ quân Ngột Đột Cốt và Mạnh Hoạch. Sau khi Mạnh Hoạch trúng bẫy, Trương Ngực, Mã Trung hai mặt đổ ra bắt sống Mạnh Hoạch.
Sau đó Mã Trung được phong làm hữu quân, làm tướng trong cuộcBắc phạt của Gia Cát Lượng. Trong lần tấn công ải Trần Thương, Khổng Minh sai sai Mã Trung, Trương Ngực mỗi người dẫn năm nghìn quân vây bọc mặt ngoài, để trong ngoài dồn vào mà đánh. Trương Ngực, Mã Trung dẫn quân đổ ra vây bọc quân Ngụy vào giữa trận,Mã Đại dẫn quân từ chỗ lửa sáng đánh lại. Quân Ngụy phải rút lui.
Trong chiến dịch thứ 3, tướng Ngụy là Trương Cáp, Đái Lăng dẫn binh kéo đến rất mạnh. Mã Trung, Trương Dực, Ngô Ý, Ngô Ban bốn tướng đón đánh theo kế của Khổng Minh, đánh lui Trương Cáp, Đái Lăng.
Trong lần xuất quân thứ 4, Mã Trung cùng các tướng cầm quân ra hội tại núi Kỳ Sơn. Khổng Minh gọi Mã Trung, Trương Ngực đến dặn rằng men theo con đường nhỏ trong núi, ngày phục đêm đi, ra tắt mé hữu núi Kỳ Sơn, đốt lửa lên làm hiệu, hội nhau với Mã Đại, Vương Bình, để cướp trạiTào Chân. Tào Chân bị trúng bẫy, Mã Đại, Vương Bình từ mặt sau đánh đến, Mã Trung, Trương Ngực cũng dẫn quân kéo lại. Quân Ngụy bại trận.
Trong lần xuất chinh thứ 5, Khổng Minh cho Khương Duy, Ngụy Diên mỗi người dẫn hai nghìn quân phục ở góc đông nam và tây bắc sai Mã Đại, Mã Trung mỗi người dẫn hai nghìn quân phục ở góc tây nam và đông bắc, cùng phối hợp đánh bại quân Ngụy. Khi quân Thục hết lương rút về, Khổng Minh sai Dương Nghi, Mã Trung dẫn một vạn tay cung nỏ đi mai phục trước ở hai bên đường Mộc Môn núi Kiếm Các. Quân Thục đã phục kích thành công, giết được tướng Ngụy làTrương Cáp.
Lần xuất quân thứ 6, Mã Trung được Khổng Minh sai đi cùng Khương Duy tấn công vào Vị Thủy. Tướng Ngụy là Tần Lãng bị phục kích, mé tả có Vương Bình, Trương Ngực, mé hữu có Mã Đại, Mã Trung, hai mặt đổ lại.Tần Lãng tử trận. Sau đó Mã Trung được cử đi cùng Mã Đại dẫn hai nghìn quân đến Vị Nam khởi sự đánh nhau. Tuy nhiên quân Thục sau đó phải rút về vì thiếu lương thảo.