Luxembourg(phiên âm:Lúc-xăm-bua, Lúc-xem-bua hoặc Luých-xăm-bua),tên đầy đủ là Đại công quốc Luxembourg (tiếng Luxembourg:Groussherzogtum Lëtzebuerg;tiếng Pháp:Grand-Duché de Luxembourg;tiếng Đức:Großherzogtum Luxemburg) là mộtquốc gia nhỏ nằm trong lục địa ởTây Âu, giáp vớiBỉ,Pháp, vàĐức.[6]
Luxembourg nằm giữa biên giới văn hóa của châu Âugốc Rôman và châu Âugốc German, vay mượn phong tục tập quán từ những truyền thống rất khác nhau. Luxembourg là một nước với ba thứ tiếng;tiếng Pháp,tiếng Đức vàtiếng Luxembourg là nhữngngôn ngữ chính thức. Mặc dù là một nướcthế tục, phần đông người dân Luxembourg theo đạoCông giáo Rôma.
Năm 1964, Nữ Đại công tướcCharlotte thoái vị và nhường ngôi cho con trai làThái tử Jean. Năm 2000, con trai Đại công tước Jean là Henri lên kế vị. Vai trò lãnh đạo đời sống chính trị vẫn thuộc vềđảng Xã hội Thiên chúa giáo,Jacques Santer giữ chức Thủ tướng từ năm 1984 đến 1995, rồi đếnClaude Juncler trở thành người kế nhiệm từ năm 1995. Quốc hội Luxembourg phê chuẩn hiệp ước Maastricht chuẩn bị cho việc hội nhập kinh tế vàoLiên hiệp châu Âu vào tháng 7 năm 1992.Tháng 10 năm2000, Thái tử Henri tuyên thệ nhậm chức Đại công tước thay thế cha là Đại công tước Jean. Năm2002, Luxembourg chính thức sử dụng đồng euro.
Kinh tế Luxembourg là nền kinh tế phát triển, lĩnh vực chủ yếu là ngân hàng và thép. Luxembourg cóGDP bình quân đầu người cao nhất thế giới, đạt mức 125.923 USD/người (2021), GDP đạt 60.984 tỉ USD (đứng thứ 75 thế giới và đứng thứ 25 châu Âu).
Trong những năm qua, Luxembourg luôn là một trong những nước có tốc độ tăng trưởng cao nhất trongEU. Các lĩnh vực thế mạnh làthương mại,dịch vụngân hàng,bảo hiểm, hoá chấtcao su,nhựa, sản xuấtthép, thực phẩm. Khu vực dịch vụ nói chung và dịch vụtài chínhngân hàng nói riêng là động lực chính thúc đẩy nềnkinh tế tăng trưởng (Tài chính – ngân hàng hiện đóng góp 28% GDP của Luxembourg).Cơ cấu GDP:nông nghiệp 1%,công nghiệp 14% vàdịch vụ 85% (2007).Các bạn hàng chủ yếu của Luxembourg làBỉ,Pháp,Đức,Italia,Hà Lan,Mỹ. Điều đáng chú ý là cán cân thương mại (hàng hoá) của Luxembourg thường xuyên thâm hụt, tuy nhiên cán cân thanh toán lại thặng dư, nhờ thu hút được nhiều luồng tài chính từ bên ngoài. Luxembourg hiện tham gia khu vực đồngeuro.
Ngànhcông nghiệpluyện kim vàgangthép tập trung ở vùng Tây Nam. Ngành công nghiệp thực phẩm của Luxembourg bao gồmsữa, thịt chế biến, vàrượu. Khu vực kinh tế thứ ba sử dụng 90% lực lượng lao động.
Luxembourg là một nướcquân chủ lập hiến đa đảng, có vị quân chủ giữ vị trínguyên thủ quốc gia với tước hiệuĐại công tước (Groussherzog, tương đươngquốc vương) truyền vị theo cha truyền con nối. Theo đó Thủ tướng Luxembourg là người đứng đầu chính phủ. Quyền hành pháp được quy định theo hiến pháp năm 1868 (đã sửa đổi) được thực hiện bởi chính phủ, bởi Đại Công Tước và các Hội đồng Chính phủ (nội các), trong đó bao gồm một thủ tướng và nhiều bộ trưởng khác. Đại Công Tước có quyền giải tán quốc hội và bầu cử lại mới. Các thủ tướng và phó thủ tướng được bổ nhiệm bởi Đại Công Tước sau cuộc bầu cử công khai đến cácViện đại biểu; họ chịu trách nhiệm đối vớiViện đại biểu. Quyền lập pháp được trao cho cả chính phủ và quốc hội. Cơ quan tư pháp độc lập với hành pháp và lập pháp.
Cuối năm 2013, Xavier Bettel chiến thắng trong việc tranh cửthủ tướng đã khép lại 18 năm cầm quyền của ôngJean-Claude Juncker - lãnh tụ đảng Cơ đốc Xã hội bảo thủ, đảng nắm quyền gần như liên tục kể từ khi Đệ Nhị Thế Chiến kết thúc. Để có thể giánh được thắng lợi, nhà lãnh đạo trẻ theo xu hướng tự do đã phải liên kết với hai đảng thế tục khác: Đảng Dân chủ và Đảng Xanh.
Chính phủ hiện nay là một liên minh của ba đảng DP (Đảng Dân chủ), LSAP (Đảng Công nhân xã hội chủ nghĩa) và DG (Đảng Xanh). Các đảng phái chính trị chính:
Mục tiêu chính sách đối ngoại của Luxembourg là "Phát huy vai trò trongEU, tham gia vào việc xây dựng một thế giới hoà bình, bảo vệ các giá trị cơ bản, góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển. Là nước nhỏ có nềnkinh tế mở nên lợi ích của Luxembourg gắn liền với lợi ích của EU. Do vậy, Luxembourg luôn ủng hộ tiến trình xây dựngLiên minh châu Âu, ủng hộ việc mở rộng EU sangTrung Âu vàĐông Âu.
Tuy là nước nhỏ nhưng Luxembourg rất quan tâm đến hợp tác phát triển. Năm 1998, tổng giá trịODA của Luxembourg đạt 4,1 tỷ franc Lux (117,5 triệu USD), tương đương 0,61%GNP và 2,25% ngân sách quốc gia; năm 1999 khoảng 4,5 tỷ franc Lux (129 triệu USD). Theo báo cáo ngày 23/4/2008 của Bộ trưởng Hợp tác Phát triển của Luxembourg trước Quốc hội về chính sách viện trợ phát triển của Luxembourg, từ năm2000, Luxembourg là một trong 5 nước công nghiệp phát triển dành 0,7% thu nhập quốc dân cho viện trợ phát triển, năm2007 con số này lên đến 0,9% và năm 2008 sẽ đạt 0.91%. Mục tiêu của chính sách hợp tác phát triển của Luxembourg là phục vụ công cuộc xoá đói giảm nghèo, đảm bảo cho sự phát triển bền vững tại các nước đang phát triển, trong đó con người được đặt ở vị trí trung tâm. Ưu tiên từ nay đến năm 2015 là phục vụ cho việc thực hiện cho mục tiêu của Thiên niên kỷ, nhất là những mục tiêu mang tính chấtxã hội nhưy tế,giáo dục, đào tạo... Cho tới nay, viện trợ phát triển của Luxembourg chỉ ưu tiên dành cho 10 nước trong đó có 6 nước thuộc tiểu vùngsa mạc Sahara (Burkina Faso,Cabo Verde,Mali,Namibia,Niger vàSénégal), 2 nướcchâu Mỹ Latinh (Nicaragua vàEl Salvador), 2 nướcchâu Á (Lào vàViệt Nam).
Luxembourg cũng tiến hành chiến dịch thông tin đến người dân để họ hiểu và ủng hộ những nỗ lực của Chính phủ trong lĩnh vực hợp tác phát triển. Trong một cuộc thăm dò dư luận tiến hành đầu năm 2003, đại đa số người dân Luxembourg đều ủng hộ chính sách của Chính phủ.
Người dân Luxembourg được gọi làLuxembourgers, dân nhập cư tăng lên trongthế kỷ XX do sự xuất hiện của những người nhập cư từBỉ,Pháp,Ý,Đức, vàBồ Đào Nha, với phần lớn đến từ sau này. Trong cuộc điều tra dân số năm 2001, đã có 58.657 người nhập cư có quốc tịch Bồ Đào Nha.
Kể từ khi bắt đầu cuộc chiến tranhNam Tư, Luxembourg đã tiếp nhận nhiều người nhập cư từ các nướcBosnia và Herzegovina,Montenegro vàSerbia. Hàng năm, hơn 10.000 người nhập cư mới đến Luxembourg, chủ yếu là từ các quốc giaEU, vàĐông Âu. Như năm 2000, đã có 162.000 người nhập cư tại Luxembourg, chiếm 37% tổng dân số. Có khoảng 5.000 người nhập cư bất hợp pháp, bao gồm người tị nạn.
Nềngiáo dục cơ bản toàn diện và đặc biệt chú trọng vấn đềngôn ngữ đã giúp người dân Luxembourg trở nên tự tin và dễ dàng hòa nhập nền kinh tế quốc tế. Người dân ở đây có thể sử dụng ba thứ tiếng ngoài tiếng mẹ đẻ, gồmtiếng Đức,tiếng Pháp, vàtiếng Anh. Và một điều không giống bất cứ nơi đâu trên thế giới là đất nước này chủ trương chỉ mở một trường đại học. Dĩ nhiên, Luxembourg cũng có trung tâm đào tạo nâng cao, các trường cao đẳng, dạy nghề vềdu lịch vàkhách sạn.
Chương trìnhtiểu học 6 năm, trung học 7 năm. Học sinh tốt nghiệp có thể theo học chương trình cao hơn, tham gia vào các môn học nhưnhân văn,luật,kinh tế,y học... Nhiều sinh viên ra nước ngoài tu nghiệp. Luxembourg có rất nhiều trường kĩ thuật và hướng nghiệp.
Luxembourg là một quốc gia thế tục, nhưng nhà nước công nhận một số các tôn giáo chính thức. Điều này cho phép nhà nước có quyền trong việc quản lý tôn giáo và bổ nhiệm hàng giáo sĩ, thay vào đó nhà nước sẽ trả chi phí vận hành tôn giáo và tiền lương của các giáo sĩ. Hiện nay, các tôn giáo được công nhận đó làCông giáo Rôma,Do Thái giáo,Chính Thống giáo Hy Lạp,Anh giáo,Chính Thống giáo Nga,Giáo hội Luther, Tin Lành phái Mennonitism vàHồi giáo.[17]
Một ước tính của The World Factbook năm 2000 cho thấy là 87% dân số Luxembourgers làngười Công giáo, trong đó có gia đình hoàng gia, còn lại 13% là người Hồi giáo, Tin Lành, Chính thống giáo, người Do Thái, và những người không tôn giáo.[18] Theo một nghiên cứu Trung tâm nghiên cứu Pew năm 2010, 70,4% dân số là Kitô giáo, Hồi giáo là 2,3%, 26,8% tôn giáo khác và 0,5% không tôn giáo.
