| Khấu Chuẩn | |
|---|---|
 | |
| Tên chữ | Bình Trọng |
| Thụy hiệu | Trung Mẫn |
| Thông tin cá nhân | |
| Sinh | |
Ngày sinh | 961 |
Nơi sinh | châu Hoa |
Quê quán | huyện Hạ Khuê |
| Mất | |
Thụy hiệu | Trung Mẫn |
Ngày mất | 24 tháng 10, 1023 |
Nơi mất | Lôi Châu |
| An nghỉ | Vị Nam |
| Giới tính | nam |
| Gia quyến | |
Thân phụ | Khấu Tương |
Phối ngẫu | Thiến Đào |
| Học vấn | Tiến sĩ Nho học |
| Nghề nghiệp | thẩm phán,chính khách |
| Quốc tịch | nhà Tống |
[sửa trên Wikidata]x • t • s | |
Khấu Chuẩn (chữ Hán: 寇準;bính âm: Kòu zhǔn) (961 -1023) tên chữBình Trọng (平仲), quê ởHạ Khuê,Hoa Châu (nay làVị Nam,Thiểm Tây), là đại thầnBắc Tống, từng làm đến chức quantể tướng.
Ông thi đậutiến sĩ vào nămThái Bình Hưng Quốc thứ 5 (980), tính tình cương trực, nhiều lần can gián thẳng thừng, dần dần đượchoàng đế trọng dụng. NămThuần Hóa thứ 5 (994) thời vuaThái Tông được thăng làmTham tri Chính sự. Sau khiChân Tông tức vị, trước sau lần lượt nhậm chức tạiCông Bộ,Hình Bộ,Binh Bộ rồi lại nhậm chứcTam ty sử. NămCảnh Đức nguyên niên (1004) cùng Tham tri Chính sựTất Sĩ An được phong làmTể tướng (Đồng bình chương sự).
Mùa đông cùng năm, quânLiêu xâm phạm bờ cõi Đại Tống, bao vâyDoanh Châu ởHà Bắc rồi mau chóng tiến quân tới tấn côngBiện Châu,Thiền Châu, triều đình kinh hãi, phái chủ hòa là bọnVương Khâm Nhược,Trần Nghiêu Sưu chủ trương thiên đô, riêng Khấu Chuẩn lại chủ trương Chân Tông lâm trận nghênh chiến, phản đối dời đô về phía nam.Tháng 11, Chân Tông tới ngự giá thân chinh ở Thiền Châu (nay làBộc Dương,Hà Nam). Khấu Chuẩn dùng kế rước vua đứng trên cửa lầu bắc thành Thiền Châu dùng lời lẽ khích lệ đốc chiến, binh sĩ xa gần hô vang như sấm, khí thế gấp bội.[1] Tướng TốngTrương Hoàn Xạ giết chết tướng Liêu làThát Lãm, còn tướngDương Diên Chiêu thì toàn thắng quân Liêu. Sau đó hai bên thỏa thuận ký minh ước Tống - Liêu ởThiền Uyên mà sử gọi làHòa ước Thiền Uyên, buộc quânKhiết Đan phải lui về phương bắc.
Năm Cảnh Đức thứ 2 (1005), ông được thăng làmTrung thư thị lang kiêmCông bộ Thượng thư. Đương thời triều đình vô sự, Khấu Chuẩn lặp được kì công, sinh hoạt thường xa xỉ,[2] rất thích uống rượu yến tiệc ban đêm, dù là phòng ngủ cũng sai người đốt đuốc cho tới sáng,[3] hoàng đế lại đãi Khấu Chuẩn cực hậu, khiến tên gian thần Vương Khâm Nhược cực kỳ ghen ghét, đố kị. Khâm Nhược thừa cơ tìm cách ly gián, dâng lời gièm pha ngầm hãm hại Khấu Chuẩn. Năm Cảnh Đức thứ 3 (1006), Chân Tông ốm liệt giường, quyền hành giao choLưu hậu, Khấu Chuẩn đã lập mưu truất phế Lưu hậu vì sợ triều đình vào tay bên ngoại. Chân Tông đồng ý, nhưng mưu kế bày xong, Khấu Chuẩn sayrượu tiết lộ tất cả. Vương Khâm Nhược biết tin liền dâng sớ vạch tội Khấu Chuẩn, tâu xin trị tội nghiêm minh, Chân Tông không còn cách nào khác đành ban chiếu bãi chức Tể tướng của Khấu Chuẩn rồi giáng ông làmHình bộ Thượng thư,Tri Thiểm châu.
NămThiên Hy nguyên niên (1017), Khấu Chuẩn được khôi phục chức vụ Tể tướng, phong làm Lai Quốc công, về sau vì tham gia vào cuộc đấu tranh quyền lực trong cung đình, bị phe cánh của tên quyền thầnĐinh Vị lấn áp, đè nén. Triều đình hạ chiếu đày ông tớiLôi Châu (nay làHải Khang,Quảng Đông) vàHành Châu (nay làHành Dương,Hồ Nam), trăm họ nghe tin bèn lưu truyền câu huấn khẩu tỏ ý thương tiếc: "muốn thiên hạ được yên ổn, đợi nhổ cái đinh trước mắt, muốn thiên hạ được tốt lành, không bằng ra mời Khấu lão".[4]
Về sau đồng đảng Đinh Vị làLôi Duẫn Cung vì gặp phải sự cố khi xây dựng lăng tẩm tiên đế, phạm trọng tội khiến Đinh Vị cũng bị liên lụy, giáng làmThái tử Thái bảo, rồi sau bị đày tớiNhai Châu (nay làhuyệnQuỳnh SơntỉnhHải Nam) làmTy hộ tham quân. Lúc Đinh Vị đi qua Lôi Châu, Khấu Chuẩn chỉ phái người gửi một bầy dê tới nghênh tiếp. Đinh Vị muốn gặp Khấu Chuẩn nhưng bị cự tuyệt. Trong bàiphú củaDiệp Lý thờiNam Tống có câu thơ: "nhà Lôi Châu, nhà Nhai Châu, đời người gặp mặt có nơi tương phùng. Khách trung hơi hận thiếu bầy dê, đành tặng một thiên câu ngắn dài".[5]
Cuối cùng Khấu Chuẩn lâm trọng bệnh mất ở biếm sở Lôi Châu vào ngày24 tháng 10 nămThiên Thánh nguyên niên (1023) thờiTống Nhân Tông. Mãi đến nămCảnh Hựu đầu tiên (1034) triều đình mới ra lệnh phục hồi lại danh dự cho ông.
Tác phẩm để lại được người đời sau biên soạn thànhKhấu Lai công tập.
Trong bộtiểu thuyếtDương Gia tướng diễn nghĩa, ông được mô tả là trung thần đã hạ lệnh tới ngục của tên gian thầnPhan Nhân Mỹ để giải cứu cả nhà Dương Gia.
Ông nổi tiếngvănvõ song toàn. Giỏi làmthơ,từ, có bài nổi tiếng như bài từ theođiệu Đạp sa hành, có đoạn:
Dịch: