Karl I của Áo (1887 –1922) (Karl IV của Hungary, Croatia;Karl III của Bohemia) là vịhoàng đế cuối cùngđế quốc Áo-Hung vàhọ Habsburg, lên ngôi từ ngày21 tháng 11 năm1916 sau khi hoàng đếFranz Joseph Iqua đời và trị vì cho đến khi ngày11 tháng 11 năm1918 thì Karl I buộc phảithoái vị. Sau khi Karl I thoái vị và chạy trốn khỏiViên, đế quốc Áo-Hung cũng tan rã và triều đạiHabsburg không còn tồn tại ởchâu Âu.
Karl I sinh tạiPersenbeug,Áo, là con trưởng của Đại công tước Otto (em trai ruột của Đại công tướcThái tửFranz Ferdinand của Áo) và là cháu nội của Đại công tướcKarl Ludwig (em trai ruột của Hoàng đếFranz Joseph I của Áo). Chính vì thế, Karl I gọi Hoàng đế Franz Joseph I là ông bác. Sau khi người bác ruột của ông làHoàng thái tửFranz Ferdinand bị ám sát tạiSarajevo (xemVụ ám sát Thái tử Áo-Hung), và hoàng đế Franz Joseph qua đời vào năm 1916, Karl lên ngôi hoàng đế, trong bối cảnh đế quốc Áo-Hung đang tham giaChiến tranh thế giới thứ nhất.
Ngày23 tháng 3 năm1917, Karl I gửi một lá thư mật đếnTổng thống PhápRaymond Poincaré đề nghị hòa bình. Trong lá thư này, ông ủng hộ ý định của Pháp đòi lại 2 tỉnhAlsace vàLorraine vàĐức sẽ rút quân khỏiBỉ. Tổng thống Pháp chấp nhận đề nghị của Karl I nhưng với một điều kiện nữa là nước Áo phải cắt đất choRomânia vàÝ. Karl I từ chối và đế quốc Áo-Hung tiếp tục theo đuổi chiến tranh. Nội dung bức thư được công bố vàotháng 4 năm1918 và mặc dù Karl I đã từ chối thừa nhận nhưng đây vẫn được xem như một sự rạn nứt trongLiên minh Trung tâm.
Sau khiCách mạng Tháng Mười Nga thành công, làn sóng cách mạng ngày càng dâng cao ở đế quốc Áo-Hung. Cácdân tộc đòi tách khỏi đế quốc, giành quyền độc lập. Trước tình hình đó, ngày16 tháng 10 năm 1918, ông tuyên bố cải cách đế quốc Áo-Hung thành một liên bang các quốc gia dân tộc và trao quyền tự quyết cho các dân tộc nhưng cải cách cuối cùng đã thất bại. Ngày28 tháng 10,Tiệp Khắc tuyên bố tách khỏi đế quốc Áo-Hung. Ngày21 tháng 10,Quốc hội Lâm thời Áo được thành lập. Ngày3 tháng 11, Đế quốc Áo-Hung đầu hàng các nước pheHiệp ước, rút khỏi Chiến tranh thế giới thứ nhất. Ngày11 tháng 11 năm 1918, nghe tinđế quốc Đức sụp đổ,Wilhelm II chạy sangHà Lan, Karl I biết ngày tàn của triều đại Habsburg đã đến nên trốn khỏithủ đô Viên. Ngày12 tháng 11, Karl I tuyên bố thoái vị và nướcCộng hòa Áo được thành lập.
Tháng 3 năm1919, ông rời khỏi nước Áo và đếntháng 4 thì Quốc hội Áo chính thức hạ bệ ông. Hai lần vào năm1921 ông thất bại trong việc giành lại ngai vàng tạiHungary và bị trục xuất khỏi Hungary, ông phải sống lưu vong tạiđảo Madeira vàqua đời ở đó vào năm1922 khi 35 tuổi.
- Microsoft ® Encarta ® 2007. © 1993-2006 Microsoft Corporation. All rights reserved.
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện về
Karl I của Áo.
