Gioachino Antonio Rossini[1] (29 tháng 2 năm 1792 - 13 tháng 11 năm 1868) là mộtnhà soạn nhạc lừng danh ngườiÝ. Dù danh tiếng của ông được thiết lập qua 39 bản nhạcopera, ông cũng sáng tác thánh ca,nhạc thính phòng và các tác phẩm cho piano và các nhạc cụ khác. Các tác phẩm của ông đã thiết lập nên một chuẩn mực mới cho các vở opera, dù theo phong cách hài hước hay trang trọng. Ở tuổi 37, khi đang ở đỉnh cao danh vọng, ông đột ngột ngừng sáng tác các tác phẩm quy mô lớn.
Rossini sinh ra tạiPesaro, cha và mẹ ông đều là những nhạc công (cha ông là chơi kèn còn mẹ ông là ca sĩ). Rossini bắt đầu sáng tác từ năm 12 tuổi và được theo học tại trường âm nhạc ởBologna. Vở opera đầu tiên của ông được biểu diễn tạiVenice vào năm 1810, khi đó ông mới 18 tuổi. Năm 1815, nhà soạn nhạc đã tham gia viết opera và quản lý các nhà hát ở Naples. Trong những năm 1810-1823, Rossini đã sáng tác tổng cộng 34 vở opera cho những rạp hát kiểu Ý và được biểu diễn ở rất nhiều nơi như Venice, Milan, Ferrara, Naples. Với khối lượng các tác phẩm lớn như vậy, một số phần (chẳng hạn nhưkhúc dạo đầu) được tiếp cận và viết khá công thức. Ông cũng sử dụng lại các yếu tố trong các tác phẩm của mình trước đó. Trong quãng thời gian này, một số các sáng tác nổi tiếng nhất của ông đã ra đời, có thể kể đến những vở opera mang hơi hướng hài kịch nhưL'italiana in Algeri,Il barbiere di Siviglia (tiếng Việt làNgười thợ cạo thành Seville) vàLa Cenerentola. Các vở opera này đã thể loạiopera buffa, mà ông thừa hưởng từ các bậc thầy nhưDomenico Cimarosa, lên đến đỉnh cao. Ông cũng sáng tác các vởopera seria nhưOtello,Tancredi vàSemiramide. Tất cả đều khiến công chúng ngưỡng mộ bởi giai điệu sáng tạo, âm hưởng đặc sắc và hình thức kịch tính. Năm 1824, ông đượcđoàn Opéra Paris ký hợp đồng để viết một vở opera kỷ niệm lễ đăng quang của vuaCharles X,Il viaggio a Reims (các yếu tố từ tác phẩm này sau đó được dùng lại cho vở opera đầu tiên của ông viết bằng tiếng Pháp,Le comte Ory), chỉnh sửa lại hai vở opera bằng tiếng Ý làLe siège de Corinthe vàMoïse. Vào năm 1829, cũng với bản hợp đồng của Opéra Paris, Rossini viết vở opera cuối cùng của mình, đỉnh cao chói lọi của ông, vởGuillaume Tell.
Lý do vì sao Rossini ngừng viết opera trong suốt 40 năm cuối đời chưa bao giờ được giải thích đầy đủ. Các yếu tố góp phần có thể có như sức khỏe kém, sự giàu có và thành công ông đã có được cùng với sự trỗi dậy của thể loạiOpera vĩ đại lộng lẫy hơn với các nhà soạn nhạc nhưGiacomo Meyerbeer. Từ đầu những năm 1830 đến 1855, khi rời Paris và sống ở Bologna, Rossini sáng tác tương đối ít. Khi trở về Paris năm 1855, ông trở nên nổi tiếng với các salon âm nhạc vào thứ bảy, thường xuyên có sự tham gia của các nhạc sĩ và giới nghệ thuật sành sỏi của Paris. Ông đã viết các tác phẩm giải tríPéchés de vieillesse tại đây. Một số khách mời của ông bao gồmFranz Liszt,Anton Rubinstein,Giuseppe Verdi,Meyerbeer vàJoseph Joachim. Tác phẩm lớn cuối cùng của Rossini làPetite messe solennelle (1863). Ông qua đời ở Paris năm 1868.
Nói chút về người cha này. Ông Giuseppe Rossini là một người thânPháp, và không ngạc nhiên khi chúng ta biết rằng ông này đã chào đónquân đội củaNapoléon Bonaparte khi những người này tiến vào miềnbắc củaÝ. Rắc rối cũng từ đấy mà ra, bởinăm1796, Giuseppe đã bị tống vào tù bởiđế quốc Áo đã khôi phục lại thể chế của mình và vẫn cho thấy sự thống trị ở đất nước hình chiếcủng. Do vậy, vợ ông đã phải đưa đứa con trai Gioachino đếnthành phốBologna, nơi mà 2 năm sau, gia đình nhà Rossini đoàn tụ. Trong 2 năm đó, bà Anna đã đihát tại một sốnhà hát tại vùngRomagna để kiếm sống. Đó cũng là khoảngthời gian Rossini sống với bà nội và khiến bà cảm thấy bất lực vì dạy dỗ mình.
Gioachino trông coi nhữngngười mổthịt lợn ở Bologna, trong khi cha cậu thổi kèn horn và mẹ cậu hát. Cậu học vớiGiuseppe Prinetti về cách chơiharpsichord trong 3 năm. Người thầy đã khiến cho cậu không hài lòng một chút nào bởi ông ấy chơi đàn chỉ với hai ngóntay, vừa chơi nhạc vừakinh doanhrượu mùi, lại ngủ thiếp khi đứng.
Chính vì những điều đó, Gioachino Rossini đã bỏ học ở chỗ Prinetti và đếnAngelo Tesei, theo học nghềthợ rèn. Ở đây, cậu gặp một người thầy giáo có cùng sở thích với cậu và học cáchthị tấu (để chơi đệm đượcpiano) và hát (để trở thành đơn ca củanhà thờ). Rossini lúc đó mới có 10 tuổi. Vào năm1805, Rossiní có buổi biểu diễn duy nhất tạinhà hát Commune, Camilla. Thời điểm này cũng chứng kiến tài năng chơi kèn horn của cậu.
Vào năm1807, Rossini được nhận vào lớp học dạy vềđối vị vàphức hợp củaPadre P. S. Mattei. Tiếp theo đó, cậu học chơicello với một người khác tênCavedagni tạiNhạc viện Bologna. Rossini hiểu các bảntứ tấu vàgiao hưởng củaJoseph Haydn vàWolfgang Amadeus Mozart một cách đáng kinh ngạc. Ông rất hâm mộ Mozart đến nôi ở xứ Bologna, ông được biết đến với biệt danh Il Tedeschino (tiếng Việt:Người Đức) (đơn giản là vì Mozart là người nóitiếng Đức là tiếng mẹ đẻ). Năm1808, Rossini đoạt giải nhất cuộc thi do Nhạc viện Bologna tổ chức với tác phẩmIl pianto d'Armonia sulla morte d’Orfeo. 2 năm sau, ông tốt nghiệp nhạc viện đó với vởopera đầu tay của bản thân:La Cambiale di matrimonio. Thành công của tác phẩm này đã khiến ông mạnh dạn đi sâu vàothể loại âm nhạc đồ sộ này. 16 tháng, chỉ thế thôi, cũng là đủ để ông hoàn thành đến 7 vở opera. Tuy vậy, cuộc sống của ông khá khốn khó. Sau này, ông tâm sự rằng: "Tôi đi hết thành phố này đến thành phố nọ, viết đủ mọi thứ nhưng vẫn thiếu thốn".
Năm1813, Rossini viết 2 vở opera vànổi tiếng.Tháng 2 năm đó,Tancredi có buổi công diễn đầu tiên. Sau đó 3 tháng,L’italiana in Algeri xuất hiện và gây ấn tượng với khán giả. Tuy nhiên, sau đó, thành công ít vang dội hơn.
Năm1815, Rossini đã đượcTeatro San Carlo đặt hàng viết một vở opera và tác phẩmElisabetta, regina d’Inghilterra ra đời từ đó. Đã có 20 vở Rossini viết cho nhà hát đó cũng như nhiều nhà hát khác khi ông sống ởNapoli đến năm1822. Đây là thời kỳ sự nghiệp của ông phát triển nhất. Sau khi rời khỏi đó, ông cùng vớiIsabella Colbran đi tới hôn nhân với nhau.
Isabella Colbran, vợ đầu của Rossini
Một kiệt tác của Rossini,Il Barbiere di Siviglia, đã được ông viết chỉ trong 3tuần và có buổi trình diễn đầu tiên tạiRome vào đầu năm1816. Mặc dù nó đã bị thất bại trong lần đó, chỉ với vài chút sửa chữa của Rossini, tác phẩm đã được chào đón nồng nhiệt và trở thành một trong những vở opera hay nhất của ông cũng nhưthế giới.
Trong những năm tiếp theo, Rossini nổi lên là nhà soạn nhạc opera số một đương thời. Cuối năm 1816, ông cho công diễnOtello. Tiếp theo, vào năm1817, ông lại cho trình diễn hai tác phẩm có tình cảnh trái ngược nhau:La cenerentola, một vở opera bị quên lãng rất lâu cho đến nửa cuốithế kỷ XX, vàLa gazza ladra, một vở opera nổi lên rất mạnh ngay từ những lần đầu xuất hiện, nhưng hầu như không được trình diễn trong thời điểm hiện tại, trừ phầnoverture nổi tiếng.
Rossini năm 1820
Trong các năm1818-1823, Rossini sáng tác thêm các vở opera nhưng hầu như không đáng chú ý. Ngoại lệ là hai tác phẩmMosè in Egitto viết vào năm 1818 vàSemiramide viết vào năm 1823.Semiramide cũng là tác phẩm cuối cùng ông viết cho vợ mình bởi bà sắp nghỉ hưu. Trong khoảng thời gian ấy, ông đi lưu diễn tại nhiềuquốc giachâu Âu. Khi đếnViên vào năm1822, ông gặpLudwig van Beethoven, nhà soạn nhạc người Đức cũng đã khen ngợi tài năng của ông.
Guillaume Tell trở thành vở opera cuối cùng trong sự nghiệp của Rossini. Giải thích thì nhiều. Có người cho rằng ông không ưa sự hâm mộ của người dân Paris vớiGiacomo Meyerbeer, có ý kiến thì nói rằng ông tức giận khi Pháp đã hủyhợp đồng với ông saucách mạng vàotháng 7 năm1830. Dù gì thì điều đó cũng rất đáng tiếc khi người nghe vẫn ngây ngất với các vở opera của ông và vai trò của ông đối vớiopera Ý rất quan trọng. Năm1831, ông đếnMadrid và viếtStabat Mater đến tận năm1842. Năm1832, ông gặpOlympe Pelissier và yêu cô. Sau khi người vợ đầu qua đời, ông cưới cô này vào năm1846. Cả hai người chuyển đếnFlorence vào năm1848. Ông viết một tập các tiểu phẩm piano có tênPéchés de viellesse, đồng thời có viết một sốbài hát. Năm1863, ông viếtPetite Messe Solonnelle. Tất cả những tác phẩm này đều không được Rossini cho xuất bản và chỉ được phát hiện vàothập niên 1950.
Rossini và Meyerbeer, hai nhà soạn nhạc opera nổi tiếng đương thời. Có thể chính Meyerbeer là nguyên nhân khiến Rossini rút lui khỏi opera
Trong hoàn cảnh opera Ý ngụp lặn trước toànchâu Âu, đặc biệt là trước sự lên ngôi củaopera Đức, sự xuất hiện của Rossini rất quan trọng. Ông đã vực dậy cả một nền opera có thể nói là đang chết đuối. Rossini đã khắc phục lối hát khoe giọng của cáccastrato, tăng sức biểu cảm củadàn nhạc giao hưởng. Ông quy định nghiêm ngặt cácnốt nhạc hoa mỹ và bắt buộc cácca sĩ này phải trung thành với những nốt nhạc trong tổng phổ. Điều đó khiến opera trở thành một tổng phổ hoàn chỉnh.[2]
Không chỉ ảnh hưởng đến opera Ý, Rossini còn mở đầutrào lưugrande opéra của nướcPháp vớiGuillaume Tell. Grande opéra đã trở thành một trong ba trào lưu chính củaopera Pháp.[3]
Có hai điểm đáng chú ý ở Rossini. Thứ nhất, các vở opera của ông là những tác phẩm cuối cùng và đẹp nhất củathể loạiopera seria vàopera buffa. Thứ hai, ông viết với tốc độ rất nhanh và hoàn thành phần overture ngay trước buổi biểu diễn[2] (điều đáng ngạc nhiên là dù vậy, nhiều bản overture của ông rất hay và kinh điển).
^"Though "Gioacchino" is the familiar spelling of the name, Rossini himself more usually adopted the spelling "Gioachino". This is now the accepted spelling of his first name" - Richard Osborne:Rossini (The Master Musicians series), London: Dent, 1986, p. xv.TheNew Grove Dictionary of Opera (1992), edited byStanley Sadie, vol 4, pp 56-67 and elsewhere,Baker's Biographical Dictionary of Musicians and most Rossini scholars (including the Fondazione G. Rossini[1] and the Center for Italian Opera Studies at the University of Chicago[2]Lưu trữ ngày 24 tháng 9 năm 2013 tạiWayback Machine) use "Gioachino".
Osborne, Richard (2007),Rossini: His Life and Works. Oxford: Oxford University Press, 2007ISBN 978-1-55553-088-4
Radiciotti, Giuseppe (1927—1929),Gioacchino Rossini: vita documentata, opere ed influenza su l'arte, Tivoli, Majella.(tiếng Ý)
Taruskin, Richard (2010).Music from the Earliest Notations to the Sixteenth Century (Oxford History of Music series) . Oxford: Oxford University Press.ISBN978-0-19-538481-9.
Chisholm, Hugh, ed. (1911).Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press. Material now in the public domain is incorporated into this article.
