Gió mùa Tây Nam (chữ Anh:southwest monsoon) là gió mùa mùa hè^{[Chú ý 1]} thịnh hành ở khu vựcNam Á vàĐông Nam Á, điển hình nhất là gió mùa mùa hè Ấn Độ.Gió tín phong đông nam bắt nguồn từẤn Độ Dương, sau khi vượt quaxích đạo, nó bịlực Coriolis ảnh hưởng làm chuyển hướng về phía tây nam, xuyên qua hải dươngnhiệt đới, mang theo lượng lớnhơi nước, là nguồngiáng thuỷ chủ yếu củabán đảo Ấn Độ và khu vựcĐông Nam Á. Đi về phía đông quabán đảo Ấn Độ vàvịnh Bengal, nó có thể ảnh hưởng đến khu vựcHoa Nam; khi gió mùa Tây Nam phát triển cường thịnh, nó cũng có thể đi sâu vào lưu vựcsông Trường Giang.^[1]

Gió mùa Nam Á, chủ yếu là do sự chuyển động theomùa của đớigió tín phong gây ra, nhưng cũng bị ảnh hưởng bởi sự chênh lệch nhiệt lực giữabiển vàđất liền, lấy gió mùa Nam Á làm ví dụ, đớigió tín phong mùa đông dịch chuyển về phía nam,áp thấp xích đạo dịch chuyển đếnNam Bán cầu, áp cao lạnh ởlục địa Á-Âu hoạt động mạnh, gió Đông Bắc ở phía nam áp cao trở thành gió mùa mùa đông ở phía nam châu Á. Đới gió tín phong mùa hè dịch chuyển về phía bắc,áp thấp xích đạo dịch chuyển đếnBắc Bán cầu, cộng thêm tác dụng của yếu tố nhiệt lực lục địa, trung tâm áp thấp xuất hiện ởbán đảo Ấn Độ. Tuy nhiên thời điểm này đang là mùa đông ởNam Bán cầu,Úc là một khu vực có nhiệt độ thấp và khí áp cao, lực gradient khí áp là từ nam lên bắc, sau khi luồng không khí đến từ phía nam vượt quaxích đạo, chịu tác dụng củalực Coriolis ởBắc Bán cầu, hình thành gió Tây Nam, đây chính là gió mùa mùa hè ở Nam Á.

Dưới ảnh hưởng củagió mùa, Nam Á khô vào mùa đông ẩm vào mùa hè, nhưng nó có sự khác biệt rõ ràng vớigió mùa Đông Á, đó là gió mùa mùa hè Nam Á mạnh hơn gió mùa mùa đông. Điều này là do vào mùa đông, phía nam châu Á cách xa trung tâm áp caoMông Cổ -Siberia, đồng thời bị cao nguyên Tây Tạng^{[Chú ý 2]} ngăn chặn, cộng thêm diện tíchbán đảo Ấn Độ khá nhỏ,vĩ độ khá thấp, lực gradient khí áp giữa biển và đất liền khá yếu, do đó gió mùa mùa đông không mạnh. Trái lại, nhiệt độ không khí ở bán đảo Ấn Độ vào mùa hè vô cùng cao, là nơi trung tâm áp thấp nóng tồn tại, lực gradient khí áp giữa nó và áp cao á nhiệt đới ởNam Bán cầu lớn, do đó gió mùa mùa hè Nam Á mạnh hơn gió mùa mùa đông.^[2]

1. Chu kì đặc trưng biến đổi gió mùa Tây Nam là chu kì 41ka và 23ka;^[3]
2. Sự vận chuyểnhơi nước của gió mùa Tây Nam chủ yếu theo hướngvĩ độ;
3. Gió thịnh hành chủ yếu là gió Tây Nam, có đặc trưng rõ rệt làmùa mưa vàmùa khô xen kẽ lẫn nhau;
4. Gió mùa Tây Nam thuộc gió mùa nhiệt đới, khu vực chủ thể của gió mùa Tây Nam nằm giữa 0° đến 30° vĩ bắc (tức là từQuito đếnNew Orleans), có sẵn đặc điểm nhiệt độ quanh năm khá cao, là một nhánh hệ thống gió mùa có gió mùa mùa hè hoạt động mạnh mẽ, nó có mối quan hệ rất ít với hoàn lưu vĩ độ trung cao và hoạt động không khí lạnh đi kèm.

Trong một thời gian dài tới nay, khu vực chịu sự ảnh hưởng của gió mùa Đông Nam và gió mùa Tây Nam được công nhận rộng rãi là lấyđứt gãy Sông Hồng làm ranh giới, chia làm vùng khí hậu gió mùa Đông Nam do luồng không khí ấm ẩm Đông Nam đến từvịnh Bắc Bộ,Tây Thái Bình Dương hình thành và vùng khí hậu gió mùa Tây Nam do luồng không khí ấm ẩm Tây Nam đến từvịnh Bengal,Ấn Độ Dương, hoặc là trực tiếp lấy vị trí trung bình qua nhiều năm củafront tĩnhCôn Minh làm ranh giới, phía tây là vùng gió mùa Tây Nam, cũng gọi là vùng gió mùa nhiệt đới Ấn Độ, phía đông là vùng gió mùa Đông Nam, tuy nhiên trong các nghiên cứu gần đây, đường phân chia ranh giới này được xác nhận lại rằng: vùng hội tụ hơi nước Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương nằm ở khu vực Đông Á phía tây đến 97,50°Đ, phía đông đến 142,50°Đ. Trong vùng hội tụ hơi nước Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương vào mùa hè, tỉ lệ đóng góp hơi nước ròng ởThái Bình Dương có xu thế giảm dần từ tây lên bắc, quy luật phân dị địa vực của tỉ lệ đóng góp hơi nước ròng ởẤn Độ Dương phức tạp hơn so vớiThái Bình Dương, nhưng về cơ bản có xu thế giảm dần từ đông lên bắc; trong đó, ởtỉnh Vân Nam,hơi nước từ trong địa mạo dãy núi - thung lũng có tính đại biểu nhất, được đặc trưng bởi sơn hệ dọc vàlũng sông, chủ yếu bắt nguồn từẤn Độ Dương. Nghiên cứu phát hiện, tỉ lệ đóng góp hơi nước ròng ởẤn Độ Dương trong địa phậnVân Nam vào tháng 6 và 7, lớn hơn nhiều so với hơi nước từThái Bình Dương, địa phậnVân Nam chủ yếu vẫn chịu sự ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam. Tháng 8, tỉ lệ đóng góp hơi nước ròng ởThái Bình Dương trong địa phậnVân Nam dần vượt qua hơi nước từẤn Độ Dương.^[4]

1. ^Gió mùa mùa hè (chữ Anh:Summer Monsoon), là gió thịnh hành thổi từbiển -đại dương vàođất liền vàomùa hè ở khu vựcgió mùa. Bởi vì, trên lục địa châu Á chịu sự kiểm soát của áp thấp nóng cực kì to lớn vào mùa hè, trênbiển -đại dương là khí áp cao, luồng không khí thổi từ vùng áp cao sang vùng áp thấp. Gió mùa mùa hè chính là gió thổi từ hải dương vào đất liền, mang lượng lớnhơi nước, hình thànhgiáng thuỷ phong phú.Gió mùa là do chênh lệchnhiệt độ giữa hải dương và đất liền vào mùa hè mà gây ra. Vào mùa hè, lục địa ấm nhanh hơn so với hải dương, bầu trời ngoài hải dương hình thành áp cao, bầu trời trong đất liền hình thành áp thấp, luồng không khí thồi từ hải dương vào đất liền. Đến mùa đông thì ngược lại, luồng không khí thổi từ đất liền ra hải dương. Hiện tượng gió thịnh hành tại một khu vực nào đó tuỳ mùa mà thay đổi rõ rệt thì ta gọi làgió mùa, gió thổi từ hải dương vào đất liền vào mùa hè gọi là gió mùa mùa hè.
2. ^Cao nguyên Tây Tạng (chữ Anh:Tibetan Plateau) là một bộ phận củacao nguyên Thanh Tạng, phạm vi là khu vực nằm giữa phía namdãy núi Côn Lôn, phía bắcdãy núi Himalaya, phía tây giápdãy núi Karakoram và phía đông giápdãy núi Hoành Đoạn.Cao nguyên Tây Tạng có môi trường tự nhiên phức tạp, địa hình địa mạo đa dạng, về cơ bản có thể chia làm 6 loại hình là núi rất cao, núi cao, núi vừa, núi thấp, gò đồi vàđồng bằng. Ngoài ra, còn có địa hình rìa băng (en), địa hìnhkarst, địa hình phong sa, địa hìnhnúi lửa, độc lạ đa dạng, muôn màu muôn vẻ.Cao nguyên Tây Tạng nằm ở vĩ độ giữa củaBắc Bán cầu , diện tích hơn một triệu kilômét vuông, cao trung bình 4.000 mét so với mặt nước biển, nằm ở phía tây nam của lục địa Á châu, toạ độ địa lí ước lượng là 26°52′—36°32′B, 78°24′—99°06′Đ. Phía đông giápTứ Xuyên, phía tây liền kề cao nguyênKashmir, phía bắc dựa vàodãy núi Côn Lôn - dãy núi Tanggula, phía nam bắc ngangdãy núi Himalaya cao trung bình trên 6.000 mét so với mặt nước biển.Tây Tạng được bao bọc bởi nhiều dãy núi cực kì to lớn, sông chảy xiết vô kể, rất nhiều hồ chằm, do địa mạo phức tạp nên đã hình thành loại hình khí hậu cho mỗi khu vực đặc thù.

• Gió
• Gió mùa
• Gió mùa Đông Bắc

• Khí hậu Việt Nam
• Khí tượng học
• Gió
• Thời tiết
• Mưa

• Nguồn CS1 tiếng Trung (zh)