| "Enter Sandman" | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Đĩa đơn củaMetallica | ||||
| từalbumMetallica | ||||
| Mặt B |
| |||
| Phát hành | 29 tháng 7 năm 1991 | |||
| Thu âm | 16 tháng 6 năm 1991 | |||
| Phòng thu | One on One (Los Angeles) | |||
| Thể loại | ||||
| Thời lượng | 5:31 | |||
| Hãng đĩa | Elektra | |||
| Soạn nhạc | ||||
| Viết lời | James Hetfield | |||
| Sản xuất |
| |||
| Thứ tựđĩa đơn củaMetallica | ||||
| ||||
| Video âm nhạc | ||||
| "Enter Sandman" trênYouTube | ||||
"Enter Sandman" là một bài hát của ban nhạcheavy metal người MỹMetallica. Đây là bài mở đầu vàđĩa đơn chủ đạo trích từalbum thứ năm cùng tên nhóm ra mắt vào năm 1991. Phần nhạc doKirk Hammett,James Hetfield vàLars Ulrich cùng sáng tác. Giọng ca kiêm nghệ sĩ guitar Hetfield phụ trách viết lời với nội dung về những cơn ác mộng của trẻ em.
Đĩa đơn giành vị trí số 16 trênBillboard Hot 100 và đoạt chứng nhận bạch kim nhờ hơn một triệu bản tiêu thụ ở Hoa Kỳ, qua đó thúc đẩy doanh số củaMetallica vượt mốc 30 triệu bản và làm cho Metallica vươn tầm nổi tiếng toàn thế giới. Không chỉ được giới phê bình ngợi khen, bài hát còn có mặt ở mọi album nhạc sống và DVD của Metallica kể từ năm 1991 và được trình bày trực tiếp tại các lễ trao giải thưởng và hòa nhạc từ thiện.
"Enter Sandman" là ca khúc đầu tiên mà Metallica sáng tác choalbum cùng tên nhóm vào năm 1991.[1] Lúc ấy phần viết nhạc của Metallica chủ yếu do tay rhythm guitarJames Hetfield và tay trốngLars Ulrich phụ trách, sau khi họ tập hợp các băng ghi ý tưởng và nội dung bài hát từ những thành viên khác, gồm tay lead guitarKirk Hammett và tay bassJason Newsted. Nhà Ulrich ởBerkeley, California được trưng dụng với mục đích này. "Enter Sandman" phát triển từ một đoạn guitarriff mà Hammett sáng tác,[1] nhờ cảm hứng có được từ albumLouder Than Love (1989) củaSoundgarden.[2] Lúc đầu, đoạn riff có thời lượng haitiết nhịp, song Ulrich đề xuất nên trình bày tiết nhịp đầu tiên ba lần và tiết nhịp thứ hai chỉ lặp lại một lần ở mỗi nhịp thứ tư.[1] Phần nhạc khí của bài hát nhanh chóng được hoàn tất,[3] nhưng Hetfield không nghĩ ra được giai điệu và lời bài hát trong thời gian dài. Ca khúc nằm trong số những bài cuối album điền phần lời,[1] và phần lời trong bài không phải bản gốc; Hetfield thấy rằng "Enter Sandman" nghe "bắt tai và có vẻ thương mại" thế nên để cân bằng âm thanh, anh viết ra ca từ nói về việc "hủy hoại gia đình hoàn hảo; một bí mật lớn kinh khủng trong gia đình" với chi tiết liên hệ tớiđột tử ở trẻ sơ sinh.[4][5] Tuy nhiên lần đầu tiên trong lịch sử hoạt động của Metallica, Ulrich và nhà sản xuấtBob Rock bảo Hetfield rằng họ thấy anh có thể viết ra phần lời tốt hơn.[4] Mặc dù vậy, theo lời Ulrich, ca khúc là "nền tảng, kim chỉ nang cho toàn bộ đĩa nhạc" ngay cả trước khi điền phần lời.[1]
Một bản nháp nhạc khí được thu âm vào ngày 13 tháng 8 năm 1990. AlbumMetallica gần như được thu âm toàn bộ ở Los Angeles tại phòng thu One on One Studios từ 6 tháng 10 năm 1990 đến 16 tháng 6 năm 1991, dẫu Ulrich, Hetfield và Rock cũng thu nhạc trong một tuần ởVancouver, British Columbia, Canada, từ tháng 4 đến tháng 5 năm 1991. Do là lần đầu sản phẩm do Bob Rock sản xuất, ca khúc được thu âm khác so với những album trước của Metallica; Rock đề xuất rằng các thành viên thu âm chung cùng nhau, thay vì thu riêng.[6]
Hetfield miêu tả "Enter Sandman" là một "bờ tường guitar" (wall of guitars)— ba track rhythm guitar ghi cùng đoạn riff của chính anh để tạo ra hiệu ứng "wall of sound".[3] Theo lời kỹ sư Randy Staub, ông chứng kiến tới gần 50 lượt thu trống thử vì Ulrich không thu toàn bộ bài hát một lần mà thu âm từng đoạn một.[7] Vì quá khó để có được lượt thu thử với "cường độ" mà ban nhạc mong muốn, nhiều lượt thu thử được chọn lọc ra rồi biên tập lại.[6] Staub kể rằng đội ngũ sản xuất tốn nhiều thời gian để lọc ra âm thanh tốt nhất từ mỗi phòng thu và sử dụng một số tổ hợp 40 đến 50 microphone để thu trống và guitar nhằm mô phỏng âm thanh của một buổi hòa nhạc sống.[7] Tiếng guitar bass cũng có vai trò quan trọng với Rock; theo lời kể của Newsted, âm thanh của Metallica trước đây "rất chú trọng đến guitar" và "khi mà ông ấy [Rock] tham gia sản xuất, tần suất tiếng bass cũng hiện diện trong đó."[8] Vì là đĩa đơn đầu tiên, "Enter Sandman" cũng là bài đầu tiên được trộn âm, một công việc mất khoảng mười ngày vì ban nhạc và Bob Rock vừa phải tạo ra được âm thanh cho toàn bộ album vừa trộn âm cho bài hát.[6]
Những bài hát đơn giản hơn trong albumMetallica,[1] (tính cả "Enter Sandman") khác xa với album cầu kì về mặt âm nhạc trước của họ là...And Justice for All.[9][10] Ulrich miêu tả "Enter Sandman" là "bài hát một riff", tức là toàn bộ các đoạn trong bài đều bắt nguồn từ đoạn riff chính được ghi công cho Kirk Hammett.[1] "Enter Sandman" được các nhà phê bình phân vào thể loạiheavy metal vàhard rock.[11][12]
"Enter Sandman" sở hữu tiết tấu 123 nhịp/phút với thời lượng là 5 phút 32 giây, nhỉnh hơn một chút so với thời lượng trung bình bài hát trong album.[13] Nhạc phẩm bắt đầu bằng đoạn dạo đầu trên guitar acoustic giống với đoạn riff chính;hợp âm guitarMi thứ trên guitar sử dụng hiệu ứngwah-wah pedal xuất hiện, kế đến là tần suất dày đặctrống tom-tom.Guitar méo tiếng dẫn bài sang đoạn riff chính, bắt đầu ở giây thứ 56 của bài và sử dụng các biến thể củaquãng tam cungMi/Si♭.[14] TrongThe Wah Wah Book, P. J. Howorth miêu tả đoạn riff chính là "quãng quỷ".[15] Tiếp đến bài hát xoay quanhcấu trúc thông thường, lặp lại một phiên khúc, một tiền điệp khúc và một điệp khúc hai lần. Ở điệp khúc và tiền điệp khúc, bài hátchuyểncả tông nhạc lênFa♯,[15] và sau điệp khúc thứ hai, Hammett trình bày một khúc guitar solo bằng các đoạn riff chính, riff ở tiền điệp khúc và điệp khúc ở nền nhạc. Hammett sử dụng hiệu ứng wah-wah pedal và một lượng lớn âm giai, kể cả Mithứ ngũ cung, Si thứ,Fa♯ thứ, Mi thứ và Mitheo âm giai Dōrieus.[15] Một trong những câu lick cuối ở đoạn solo lấy cảm hứng từ ca khúc "Magic Man" củaHeart như từng được dùng trong bài "Personal" củaIce-T.[16] Chỉ ít giây trước khi khúc solo kết thúc, đoạnbreakdown bắt đầu khi tiếng trống sạch tiếng[a] mở màn, kế đến là đoạn dạo đầu bằng guitar acoustic hiện diện khi những nốt cuối vọng từ khúc solo Kirk vang lên âm thầm trong nền nhạc, kèm với đó là giọng Hetfield dạy một đứa nhóc câu cầu nguyện lúc đi ngủ "Now I Lay Me Down to Sleep" và kể một biến thể của bàihát ru "Hush Little Baby": "Hush little baby don't say a word, and never mind that noise you heard. It's just the beasts under your bed, in your closet, in your head".[b][17] Sau khi tái dựng điệp khúc, bài hát bắt đầu chìm dần trong lúc ban nhạc trình bày các đoạn riff giống với đoạn dạo đầu theo trật tự đảo ngược.[13] Về phần lời, bài hát kể về "những cơn ác mộng và tất cả những chuyện đi kèm với chúng" theo nhận định của Chris True từAllMusic.[10] Tựa bài là chi tiết liên hệ tớiThần Cát, nhân vật trongvăn hóa dân gianphương Tây chuyên làm trẻ chìm vào giấc ngủ.[18]
Lúc đầu, bài hát "Holier Than Thou" dự kiến được chọn làm bài mở đầu và đĩa đơn chính củaMetallica;[1] theo bộ phim tài liệuA Year and a Half in the Life of Metallica, nhà sản xuất Bob Rock bảo Ulrich và Hetfield rằng album có "năm hoặc sáu bài hát sẽ đi vào hàng ngũ kinh điển", không chỉ với người hâm mộ họ mà còn trên sóng phát thanh, và "bài hát đầu tiên nên trình làng là 'Holier Than Thou'".[19] Theo Rock, Ulrich là thành viên duy nhất trong ban (thậm chí trước khi thu âm) thấy rằng "Enter Sandman" là bài hát lý tưởng để làm đĩa đơn đầu tiên.[6] Ulrich kể rằng đã nổ ra một "tranh luận lớn"; tuy nhiên, sau khi giải thích quan điểm với các thành viên còn lại của ban,[1] chung cuộc "Enter Sandman" trở thành bài mở đầu và đĩa đơn đầu tiên của album.[20][21]
Đĩa đơn được phát hành vào ngày 29 tháng 7 năm 1991,[22] tức hai tuần trước khiMetallica lên kệ bán đĩa. Album ra mắt ở ngôi vị quán quân trênBillboard 200 ở Hoa Kỳ và chín quốc gia khác, tiêu thụ hơn 22 triệu bản toàn thế giới,[20][23] khiến cho "Enter Sandman" (theo miêu tả của Chris True) trở thành "một trong những bài nhạc rock dễ nhận diện nhất mọi thời đại".[10] Đĩa đơn leo lên vị trí số mười sáu (hạng cao nhất) trên bảng xếp hạngBillboard Hot 100 và vị trí thứ năm (hạng cao nhất) trênUK Singles Chart. Ngày 30 tháng 8 năm 1991, bài nhạc trở thành đĩa đơn thứ hai của Metallica giành được chứng nhận vàng ở Hoa Kỳ nhờ tiêu thụ hơn 500.000 bản.[24] Tháng 8 năm 2021, ca khúc tái xuất ở ngôi quán quân củaGerman Singles Chart sau khi đĩa đơn CD được tái bản, mà lợi nhuận thu được sẽ được quyên góp từ thiện nhằm hỗ trợ các nạn nhân người Đức sống sót củanạn lũ lụt châu Âu 2021.[25] Ngoài các đề cử mà tổng thể album nhận được, riêng bài hát cũng được đề cử tranh giảiBài hát rock hay nhất tại lễ traogiải Grammy lần thứ 34 vào năm 1992, song chung cuộc thất cử trước "The Soul Cages" củaSting.[26][27] Ca khúc còn được bầu chọn là bài hát của năm 1991 tại lễ trao giải Readers Choice Awards của tạp chíMetal Edge.[28]
"Enter Sandman" nhận được những lời tán dương từ giới phê bình. Chris True củaAllMusic xem bài hát là "một trong những khoảnh khắc tuyệt nhất của Metallica" và "bùng cháy nhạc metal quy mô sân vận động, mà một khi hết phần mở bài tích tụ dần thì sẽ chẳng bao giờ chấm dứt".[10] Theo anh, khúc breakdown của bài "sử dụng xuất sắc lời cầu nguyện trước giờ đi ngủ 'Now I Lay Me Down to Sleep' nhằm bổ sung thêm khía cạnh phim kinh dị của bài hát".[10] Trong bài đánh giá albumMetallica của AllMusic, Steve Huey miêu tả ca khúc là một trong những bài hát hay nhất trong album, với "những câu groove nặng tối giản".[29] Robert Palmer củaRolling Stone miêu tả "Enter Sandman" "có thể là khúchát ru metal đầu tiên" và nhận xét bài hát "tường thuật" về "chi tiết và cường độ, [...] cấu trúc bài hát và tác động của từng bài riêng lẻ" trong album.[30] Sid Smith từBBC bình phẩm ca khúc là "kịch tính tâm lý" và thấy rằng "mô-típ ngắn gọn là dấu hiệu cho thấy đang có những thay đổi" với album mới của Metallica.[31] Tim Gierson của tạp chíBlender cho rằng phần lời bài hát "trình bày những nghi thức trước giờ đi ngủ và hình ảnh cơn ác mộng của thiếu nhi", đồng thời khen "phần kết dày đặc và đoạn riff lôi cuốn".[5]
"Enter Sandman" đã gặt hái được rất nhiều thành tựu.Rolling Stone liệt ca khúc ở vị trí 408 trong danh sách "500 bài hát vĩ đại nhất" (2003)[32] và vị trí 30 trong danh sách "100 bài hát heavy metal vĩ đại nhất mọi thời đại" vào tháng 3 năm 2023.[33]VH1 thì điền tên bài ở hạng 22 trong danh sách "40 bài hát metal vĩ đại nhất mọi thời đại", hạng 18 trong danh sách "100 bài hát vĩ đại nhất thập niên 90" và hạng 88 trong danh sách "100 bài hát vĩ đại nhất trong 25 năm qua" (2003).[34][35][36] Tạp chíBlender đưa ca khúc vào loạt bài viết "Những bài hát vĩ đại nhất" và xếp bài ở vị trí 65 trong danh sách "500 bài hát vĩ đại nhất từ khi bạn chào đời".[37][38] Tạp chíQ liệt nhạc phẩm đứng thứ 81 trong danh sách "100 bài hát thay đổi thế giới" và thứ 55 trong danh sách "1001 bài hát hay nhất từ trước đến nay".[39] Độc giả của tạp chíTotal Guitar bầu chọn đoạn riff của ca khúc là hay thứ năm mọi thời đại,[40] cònKerrang! xếp bài đứng thứ tư trong danh sách "100 đĩa đơn vĩ đại nhất mọi thời đại".[41]Đại sảnh Danh vọng Rock and Roll ghi tên ca khúc vào danh sách "500 bài hát định hình nhạc rock".[42] Ca khúc còn góp mặt trong "100 bài hát gây sốt nhất mọi thời đại" của Triple J.[43] Năm 2009, tác phẩm được ghi danh là bài háthard rock hay thứ năm mọi thời đại bởiVH1.[44]
Kể từ ngày phát hành ca khúc, đã có nhiều nhận định rằng đoạn riff chính được lấy từ bài hát "Tapping into the Emotional Void" củaExcel. Ban đầu "Tapping into the Emotional Void" được phát hành trong albumThe Joke's on You (1989) của Excel. Năm 2003, một nguồn tin cho biết các thành viên Excel đang xem xét đưa ra hành động pháp lý với Metallica do nét tương đồng giữa hai bài hát.[45] Theo báo cáo tổng kết cuối năm 2019 củaNielsen Music, "Enter Sandman" là ca khúc được lên sóng nhiều thứ tám của thập niên trên các đài phát thanh mainstream rock với 126.000 lượt nghe. Toàn bộ các bài hát trong top 10 đều ở thập niên 1990.[46]
"Enter Sandman" làvideo âm nhạc (MV) thứ hai của Metallica và là MV đầu tiên từ albumMetallica. Đây cũng là sản phẩm đầu tiên trong chuỗi sáu MV của Metallica doWayne Isham làm đạo diễn.[47] MV được thu âm ở Los Angeles và công chiếu ngày 30 tháng 7 năm 1991, tức hai tuần trước ngày phát hành album.[20] Nội dung của MV liên hệ trực tiếp đến chủ đề của ca khúc, kết hợp hình ảnh thiếu nhi gặp ác mông và hình ảnh của mộtông già (R. G. Armstrong), xen lẫn là cảnh ban nhạc thể hiện bài hát.[48] Cậu bé mơ mình bị đuối nước, ngã từ nóc tòa nhà cao tầng, bị rắn bủa vây, bị xe tải truy đuổi và cuối cùng rơi từ trên nuối xuống trong khi cậu chạy trốn khỏi xe tải. Ở đoạn mà đứa tẻ đọc lời cậu nguyện, cậu bé bị Sandman (Thần Cát) theo dõi. Trong suốt MV, hình ảnh cứ nhấp nháy liên tục. MV đã giành chiến thắng giảiVideo hard rock xuất sắc nhất tạigiải Video âm nhạc của MTV 1992, đồng thời nhận được đề cử choQuay video xuất sắc nhất vàDựng video xuất sắc nhất.[26] Andrew Blackie củaPopMatters nói rằng "cốt truyện của video khớp với những đoạn riff nhầy nhụa và phần lời hát ru bất thường của James Hetfield".[48]
"Enter Sandman" đã được trình bày ở gần như mọi buổi trình diễn trực tiếp của Metallica kể từ khi nhạc phẩm ra đời. Ban nhạc đã phát hành các bản thu bài hát trực tiếp trong các videoLive Shit: Binge & Purge,Cunning Stunts, vàS&M - trong các cuốn băng ấy ban nhạc trình bày ca khúc vớiDàn nhạc giao hưởng San Francisco do nhạc trưởngMichael Kamen chỉ huy. Ca khúc được thảo luận trong các cuốn videoA Year and a Half in the Life of Metallica vàClassic Albums: Metallica - Metallica, những cuốn băng này hiện có trong albumThe Videos 1989–2004. Metallica thể hiện ca khúc trực tiếp tại một số lễ trao giải thưởng và hòa nhạc từ thiện, chẳng hạn nhưgiải Video âm nhạc của MTV 1991,[49]giải Grammy 1992,[26]hòa nhạc tưởng nhớ Freddie Mercury[50] vàLive Earth.[51] Đôi khi chất nổ được kích hoạt ở giây thứ 49 của bài, khi đoạn riff chính bắt đầu. Sau buổi phát sóng Live Earth trên mặt đất,BBC đã nhận được 413 lời phàn nàn và xin lỗi những người hâm mộ Metallica vì lược bỏ tiết mục của ban nhạc trước "Enter Sandman".[52][53]
Motörhead đã cover bài hát "Enter Sandman" vào năm 1998, và bản cover này đã nhận được một đề cửgiải Grammy cho Trình diễn metal xuất sắc nhất tạilễ trao giải Grammy lần thứ 42.[54] Ban nhạc metal người Phần LanApocalyptica cũng cover bài hát để đưa vào album đầu tayPlays Metallica by Four Cellos (1996). Lúc bấy giờ, đội hình Apocalyptica gồm bốn nghệ sĩ cello. Toàn bộ các bài hát trong album là cover các bài hát của Metallica bằng khí nhạc, được chuyển soạn và thể hiện trên đàn cello.[55]
Bài hát còn được sĩ quan kiểm soát nhiệm vụB. Alvin Drew thuộc chương trình CAPCOM củaNASA sử dụng để đánh thức các phi hành gia trong tàu con thoiSTS-123. Ca khúc do đặc mệnhRobert L. Behnken lựa chọn theo đề xuất của vị hôn thê.[56][57]
Trongcuộc tấn công Iraq 2003, các tù binh tỏ ý bất hợp tác bị những chuyên gia thẩm vấn cho nghe bài hát này trong thời gian dài. TheoChiến dịch tâm lý Hoa Kỳ, mục đích của việc làm này là "phá vỡ sự phản kháng từ tù binh [bằng cách] bật nhạc mà họ cho là xúc phạm văn hóa".[58] Sau khi phát hiện ra rằng bài hát được sử dụng với những mục đích này, tay trốngLars Ulrich bình luận: "thật là quá kỳ cục và quái gở rằng nhạc của Metallica - vốn thường giúp gắn kết mọi người - lại được được sử dụng trong những hoàn cảnh kỳ quặc như vậy. Đây nhất định không phải là điều chúng tôi ủng hộ hay bỏ qua được".[59]
Khi cầu thủ bóng chàyMariano Rivera thi đấu choNew York Yankees, "Enter Sandman" thường được sử dụng làm nhạc chào sân của anh; Rivera thường tự gán cho mình biệt hiệu "Sandman".[60]
"Enter Sandman" được dùng trong giai điệupolka ở bài "Polka Your Eyes Out", nằm trong albumOff the Deep End (1992)"Weird Al" Yankovic. Bài hát cũng được bộ đôi nhạc điện tử người AnhUtah Saints và rapper người MỹChuck D lấysample ở bài "Power to the Beats" của họ. Đây là lần đầu tiên Metallica xóa sample từ chính bài hát của họ.[61]
Từ năm 2000, "Enter Sandman" đã được dùng làm nhạc chào sân cho các trận sân nhà củađội tuyển bóng bầu dục Virginia Tech Hokies tạiSân vận động Lane, cũng như khi bắt đầu các trận bóng rổ sân nhà của trường tạiCassell Coliseum.[62] Thông lệ ấy bắt đầu khi sân vận động lấp bảng điểm mới, và đội đã tranh luận xem nên sử dụng bài "Welcome to the Jungle" củaGuns N' Roses và "Sirius" củathe Alan Parsons Project, trước khi chọn "Enter Sandman".[63] Giờ đây, bài hát là "bản nhạc hiệu không chính thức của khoa thể thao trường bách khoa Virginia Tech," ví dụ như được bật nhằm ăn mừng chiến thắng củađội bóng rổ nữ Hokies vào ngày 27 tháng 3 năm 2023, giúp họ có lần đầu tiến vàoVòng chung kết.[64]
Năm 2013, "Enter Sandman" được dùng làm nhạc chào sân cho cầu thủ bóng bầu dụcMariano Rivera.[65] Ca khúc cũng từng được câu lạc bộ ởgiải Ngoại hạng AnhTottenham Hotspur sử dụng trong một số trận sân nhà của họ.[66] Năm 2021, bài hát đã đượcWeezer cover để đưa vào albumThe Metallica Blacklist.[67] Đô vậtBrock Lesnar cũng sử dụng bài hát làm bài chào sân ở một trận đánh của anh tại giải đấu võ thuậtUFC.[68]
Phần đội ngũ sản xuất được lấy từ phần ghi chú của albumMetallica.[69][70]
Xếp hạng tuần[sửa |sửa mã nguồn]
| Xếp hạng cuối năm[sửa |sửa mã nguồn]
Xếp hạng cuối thập niên[sửa |sửa mã nguồn]
|
| Quốc gia | Chứng nhận | Số đơn vị/doanh số chứng nhận |
|---|---|---|
| Úc (ARIA)[100] | 5× Bạch kim | 350.000‡ |
| Canada (Music Canada)[101] | Vàng | 50.000^ |
| Đan Mạch (IFPI Đan Mạch)[102] | Bạch kim | 90.000‡ |
| Pháp (SNEP)[103] | Vàng | 100.000* |
| Đức (BVMI)[104] | Bạch kim | 500.000‡ |
| Ý (FIMI)[105] doanh số từ năm 2009 | Bạch kim | 50.000‡ |
| Anh Quốc (BPI)[106] | Bạch kim | 600.000‡ |
| Hoa Kỳ (RIAA)[107] đĩa vật lý | Vàng | 500.000^ |
| Hoa Kỳ (RIAA)[109] Kỹ thuật số | Bạch kim | 1.000.000^ / 3.169.026[108] |
| Nhạc chuông / Mastertone | ||
| Canada (Music Canada)[110] Nhạc chuông | Vàng | 20.000* |
| Hoa Kỳ (RIAA)[111] Mastertone | Vàng | 500.000* |
* Chứng nhận dựa theo doanh số tiêu thụ. | ||
Extras – "James On Writing "Enter Sandman" Lyrics, 2004;When Ruled the World
{{Chú thích báo}}:dấu thời gian|ngày lưu trữ= /|url lưu trữ= không khớp; đề xuất ngày 1 tháng 11 năm 2007 (trợ giúp)This era would include plenty of baffling artistic decisions and PR snafus, but there's no denying the primal, hard-rock perfection of the Black Album's lead single.
{{Chú thích web}}:dấu thời gian|ngày lưu trữ= /|url lưu trữ= không khớp; đề xuất ngày 26 tháng 6 năm 2007 (trợ giúp){{Chú thích tạp chí}}: Quản lý CS1: năm (liên kết){{Chú thích phỏng vấn}}: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết){{Chú thích ghi chú album}}: Quản lý CS1: tham số others trong cite AV media (liên kết){{Chú thích ghi chú album}}: Quản lý CS1: tham số others trong cite AV media (liên kết){{Chú thích web}}:dấu thời gian|ngày lưu trữ= /|url lưu trữ= không khớp; đề xuất ngày 30 tháng 3 năm 2019 (trợ giúp) | "Enter Sandman" là mộtbài viết tốt của Wikipedia tiếng Việt. Mời bạn xemphiên bản đã được bình chọn vào ngày 5 tháng 7 năm 2024 và so sánhsự khác biệt với phiên bản hiện tại. |
