Hòn đảo có vị trí như là một thánh địa trong một thiên niên kỷ trước khithần thoại Hy Lạp Olympia biến nó thành nơi sinh ra của hai vị thầnApollo vàArtemis. Ngày nay, các địa điểm khảo cổ trên đảo đượcUNESCO công nhận làDi sản thế giới từ năm 1990.
Đảo Delos là nơi cặp song sinhApollo vàArtemis được sinh ra trong thần thoại Hy Lạp. Leto là một nữ thần thuộc dòng dõi Titan, nàng đã mang thai sau một cuộc tình với thầnZeus. Chẳng bao lâu sau, nữ thầnHera biết chuyện liền nổi cơn thịnh nộ, ra lệnh cho mãng xàPython giết chết Leto. Leto chạy trốn đến bờ biển và được thần biển cảPoseidon đưa đến một đảo hoang. Tại đây, Leto đã hạ sinh một cặp song sinh làApollo vàArtemis. Apollo là thần Mặt Trời còn Artemis là nữ thần Mặt Trăng. Đây là hai vị thần quan trọng củaÓlempus. Hòn đảo đó được thần Zeus đặt tên là "Delos" (Đảo Ánh Sáng).
Điều tra các túp lều đá cổ được tìm thấy trên đảo cho thấy, hòn đảo đã có người ở kể từ thiên niên kỷ thứ 3 trước Công nguyên. Nhà sử họcThucydides xác định các cư dân nguyên thủy như cướp biển Caria đã bị vuaMinos củaCrete trục xuất khỏi đảo.[1] Trong sử thiOdýsseia, hòn đảo nổi tiếng là nơi sinh của hai vị thần song sinh Apollo và Artemis, mặc dù dường như có một số nhầm lẫn về nơi sinh của Artemis là Delos hoặcOrtygia. Từ năm 900 đến 100 TCN, Delos linh thiêng trở thành một trung tâm giáo phái lớn, nơi có dấu hiệu của thầnDionysos cũng nhưTitanLeto, mẹ của các vị thần sinh đôi nói trên. Suy cho cùng có được ý nghĩa tôn giáoChủ nghĩa dân tộc Hy Lạp, Delos lúc đầu là một cuộc hành hương tôn giáo cho những ngườiIonia.
Một số sự "thanh tẩy" đã được thực hiện bởi chính quyền thành phố Athens trong nỗ lực làm cho hòn đảo phù hợp với sự thờ phụng của các vị thần hơn. Lần đầu tiên là vào thế kỷ 6 TCN, khiPeisistratos ra lệnh đào tất cả các ngôi mộ trong tầm nhìn của ngôi đền lên và các hài cốt được chuyển đến một hòn đảo gần đó. Vào thế kỷ 5 TCN,Chiến tranh Peloponnesus dưới sự chỉ đạo củaNgười có uy tín của Delphi, tất cả các xác chết đã đuơc dưa ra khỏi hòn đảo. Sau đó, người ta đã ra lệnh rằng, không ai được phép chết hoặc sinh con trên đảo do tầm quan trọng thiêng liêng của nó và để duy trì tính trung lập của hòn đảo trong thương mại, và không ai trên đảo có quyền đòi thừa kế.[2]
Sau chiến tranh Ba Tư, hòn đảo trở thành nơi gặp gỡ củaLiên minh Delian được thành lập vào năm 478 trước Công nguyên. Kho bạc chung của Liên minh cũng được giữ ở đây cho đến năm 454 trước Công nguyên khiPericles chuyển nó đến Athens.[3]
Hòn đảo không thể sản xuất được lương thực, sợi hay gỗ mà chỉ phụ thuộc vào việc nhập khẩu. Nguồn nước hạn chế được khai thác nhờ bể chứa và hệ thống thủy lợi, giếng, cống thoát nước. Tại các khu vực khác nhau là nhữngAgora như là một thị trường. Nhà sử họcStrabo đã nói rằng, người La Mã đã chuyển đổi Delos thành một cảng tự do vào năm 166 trước Công nguyên, điều này được thúc đẩy một phần bằng việc tìm cách làm tổn hại thương mại củaRhodes, lúc bấy giờ là mục tiêu thù địch của La Mã. Vào năm 167 hoặc 166 TCN, sau chiến thắng của người La Mã trongChiến tranh Macedonia lần thứ ba,Cộng hòa La Mã đã nhượng lại Delos cho người Athens, những người đã bị trục xuất hầu hết là cư dân nguyên thủy.[4] Các thương nhân La Mã đã đến để mua hàng chục ngàn nô lệ bịcướp biển Cilician bắt hoặc bị bắt trong các cuộc chiến sau khiđế quốc Seleucid tan rã. Nó trở thành trung tâm buôn bán nô lệ, với quy mô lớn nhất trong khu vực.
Trận Corinth cho phép Delos ít nhất đảm nhận một phần vai trò của Corinth như là trung tâm thương mại hàng đầu của Hy Lạp. Tuy nhiên, sự thịnh vượng thương mại, hoạt động xây dựng và dân số của Delos suy yếu đáng kể sau khi hòn đảo bịMithridates VI củaPontos tấn công vào năm 88 và 69 trước Công nguyên, trongChiến tranh Mithridatic với Roma.[5] Trước khi kết thúc thế kỷ thứ 1 TCN, các tuyến thương mại đã thay đổi vàPozzuoli thay thế Delos trở thành trung tâm thương mại giữa Ý với phương Đông và là một trung tâm giáo phái lớn. Delos dần suy yếu, cùng với việc nguồn thức ăn, nước uống không đủ, cộng đồng bản địa tự cung tự cấp khiến hòn đảo dần dần không có người ở sau một thời gian.
Từ năm 1872, hòn đảo được khai quật, khu phức hợp gồm các tòa nhà có thể so sánh được vớiDelphi vàOlympia. Năm 1990,UNESCO đã công nhận Delos làDi sản thế giới như là địa điểm khảo cổ đặc biệt, rộng lớn và phong phú, truyền tải hình ảnh của một thương cảng Địa Trung Hải vĩ đại.[6]
^Tang, Birgit (2005),Delos, Carthage, Ampurias: the Housing of Three Mediterranean Trading Centres, Rome: L'Erma di Bretschneider (Accademia di Danimarca), tr. 14,ISBN8882653056.
^Tang, Birgit (2005),Delos, Carthage, Ampurias: the Housing of Three Mediterranean Trading Centres, Rome: L'Erma di Bretschneider (Accademia di Danimarca), tr. 14, 32,ISBN8882653056.
