| Lãnh tụ | |
|---|---|
.svg) | |
 | |
| Dinh thự | Kremlin,Moskva |
| Bổ nhiệm bởi | Một nhà lãnh đạo sẽ không thể cai trị, hoặc nắm giữ quyền lực, không có sự hỗ trợ trongBộ Chính trị,Ủy ban Trung ương hoặcBan Bí thư Trung ương |
| Thành lập | 30 tháng 12 năm 1922 (thành lập Liên Xô) |
| Người đầu tiên giữ chức | Vladimir Lenin (là Người đứng đầu chính phủ) |
| Người cuối cùng giữ chức | Mikhail Gorbachev (là Tổng thống) |
| Bãi bỏ | 25 tháng 12 năm 1991 (tan rã kết thúc cộng sản) 26 tháng 12 năm 1991 (Liên Xô tan rã) |
Đây làdanh sách lãnh tụ Liên Xô, gồm những người từng nắm quyền lực tối cao ởLiên Xô. Thực tế đó là những người đứng đầu Ủy ban Trung ươngĐảng Cộng sản Liên Xô.
Cơ cấu quyền lực ởLiên Xô có ba nhánh chính, dẫn đến 3 vị trí cao nhất.
Đứng đầu nhánh hành pháp (chính phủ) làChủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (Thủ tướng). ThờiLenin chức vụ này, lúc đó gọi là Chủ tịch Hội đồng Dân uỷ, là vị trí số 1 vì thực chất Lenin (Chủ tịch Hội đồng dân ủy) là lãnh tụ đảngBolshevik từ khởi thủy.
Chức vụTổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô được lập ra tháng 4 năm1922 nhưng sau khi Lenin qua đời mới trở thành quan trọng nhất. (Trong khoảng từ1952 đến tháng 4 năm1966, chức vụ này được gọi là Bí thư thứ nhất.) Vị trí đó đã tạo điều kiện choStalin tiêu diệt "đội cận vệ già", trục xuấtLev Davidovich Trotsky (Лев Давидович Троцкий) và thâu tóm quyền lực vô hạn. Về sau ông được xưng tụng là "lãnh tụ dân tộc" thì thậm chí không dùng danh hiệu Tổng bí thư nữa[1]. Về mặt chính quyền, Stalin giữ chức Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, vì thế khi Stalin chết,Malenkov thay ông ở chức vụ này, lúc đầu được xem là lãnh tụ mới. Malenkov giữ chức này đến tận1955, nhưng thực tế từ tháng 9 năm1953 thực quyền về tayKhruschov. Trước đóLavrenty Pavlovich Beria (Лаврентий Павлович Берия, bộ trưởng nội vụ do Stalin cất nhắc) cố gắng tập trung quyền lực trong đảng, nhưng Khruschov cầm đầu phe chống lại, bắt giữ Beria (tháng 6 năm 1953), và do đó nắm được quyền lãnh đạo tối cao, khẳng định vị trí số 1 của chức vụ Bí thư thứ nhất. Chức vụ Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng không còn là quan trọng nhất nữa, mặc dù từ tháng 3 năm1958 Khruschev cũng kiêm luôn chức này.
Về mặt pháp lý thì nguyên thủ quốc gia do Chủ tịch Đoàn chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô đảm nhiệm, sau là Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô (phương Tây gọi một cách không chính thức làChủ tịch Liên Xô). Trên lý thuyết đó là vị trí cao nhất, do lẽXô viết Tối cao là quốc hội, tức cơ quan quyền lực cao nhất của nhân dân, theo Hiến pháp Liên Xô. TừBrezhnev trở đi, các Tổng bí thư kiêm chức vụ này, tức vừa có thực quyền số 1, vừa là nguyên thủ chính thức.
Ngày14 tháng 3 năm1990, Đại hội Đại biểu Nhân dân (mới bầu ra năm1989) bỏ phiếu chấm dứt sự kiểm soát của Đảng Cộng sản trên chính quyền và bầuGorbachov làmTổng thống Liên Xô. Chức vụ này trở thành nguyên thủ, từ đó Chủ tịch Xô viết Tối cao chỉ còn là chủ tịch quốc hội, đứng đầu nhánh lập pháp.[2]
Việc lãnh tụ Đảng Cộng sản thường kiêm giữ một vị trí khác khiến phương Tây hay nhầm lẫn về nhân vật số 1 của Liên Xô: Lenin, Stalin, Malenkov và Khrushchov kiêm chức thủ tướng, còn Brezhnev và những người kế nhiệm kiêm chức chủ tịch.
Về lãnh tụ của 15 quốc gia độc lập tách ra từ Liên bang Xô viết, xin xem các mục từ sau:
