| Cam Ninh | |
|---|---|
 | |
| Tên chữ | Hưng Bá |
| Binh nghiệp | |
| Cấp bậc | sĩ quan cấp tướng |
| Thông tin cá nhân | |
| Sinh | |
Ngày sinh | 175 |
Nơi sinh | Trùng Khánh |
| Mất | |
Ngày mất | 222 |
Nguyên nhân mất | bệnh |
| Giới tính | nam |
| Gia quyến | |
Hậu duệ | Cam Khôi |
| Nghề nghiệp | quân nhân |
| Quốc tịch | Đông Ngô |
[sửa trên Wikidata]x • t • s | |
Cam Ninh (chữ Hán: 甘寧) là tướng nhàĐông Ngô thờiTam Quốc tronglịch sử Trung Quốc.
Cam Ninh cótên tự làHưng Bá (興霸), người Ba quận, Lâm Giang[1].
Từ trẻ, Cam Ninh là người có sức vóc, thích giao du làm điều nghĩa hiệp. Ông tụ tập một toán thanh niên, tự mình làm thủ lĩnh, hoạt động ngoài vòng pháp luật. Toán quân của ông đeo cung tên, đầu càilông chim, đeochuông trên người. Vì vậy khi toán quân đi đến đâu, mọi người nghe tiếng chuông là biết.
Cam Ninh rất nổi tiếng trong quận vì lòng nghĩa hiệp cứu người nghèo. Không chỉ hoạt động trên bộ, Cam Ninh còn có được một đội quân có cả thuyền bè, khi đi thuyền thường mặc áo bông đỏ. Khi dừng lại ở đâu, quân Cam Ninh thường dùng áo bông buộc thuyền vào nhau, khi nhổ thuyền đi nơi khác lại cắt bỏ áo bông vứt đi để tỏ sự giàu sang[2].
Các quan sở tại nếu đón tiếp tử tế thì Cam Ninh kết giao với họ, sẵn sàng vì họ xả thân cứu giúp; nếu đón tiếp không chu đáo, ông sẽ cho thủ hạcướp tài sản, thậm chí giết cả quan lại.
Cam Ninh làmcướp suốt hơn 20 năm[2]. Đầuthế kỷ 3, ông đổi chí muốn tìm chỗ lập nghiệp. Ông đọc sách và biết đạo lý, dẫn 800 quân tới Kinh châu theo Châu mụcLưu Biểu, đóng quân ở quận Nam Dương.
Lưu Biểu lànhà nho, không hứng thú việc quân sự. Lúc đó thiên hạ loạn lạc, các chư hầu nổi dậy tranh giành đất đai. Cam Ninh đoán Lưu Biểu không thể tranh hùng thiên hạ, bèn chạy sang phía đông định theo họ Tôn, nhưng vướng thái thú Giang Hạ của Lưu Biểu làHoàng Tổ đang đóng quân ở Hạ Khẩu. Cam Ninh không thể vượt qua, đành tạm theo Hoàng Tổ.
Qua 3 năm, Hoàng Tổ vẫn không trọng dụng Cam Ninh.Tôn Quyền mang quân đánh Giang Hạ. Hoàng Tổ thua chạy, Cam Ninh đi đoạn hậu đã bắn chết Hiệu úyLăng Tháo của Tôn Quyền đang đuổi gấp Hoàng Tổ khiến Hoàng Tổ thoát nạn. Nhưng khi về trại, Hoàng Tổ vẫn không trọng dụng ông.
Một thủ hạ của Hoàng Tổ là Tô Phi nhiều lần tiến cử Cam Ninh, nhưng Hoàng Tổ vẫn không để mắt tới ông, thậm chí còn sai người đi mua chuộc các thủ hạ của ông để họ rời bỏ ông[3].
Cam Ninh rất bực. Tô Phi biết tâm sự của Cam Ninh, bèn khuyên ông đi nơi khác lập nghiệp và hứa giúp đỡ. Sau đó Tô Phi đề nghị Hoàng Tổ cử ông làm Chu trưởng (cầm đầu đội thuyền). Hoàng Tổ đồng ý. Cam Ninh ngầm sai người đi gọi các thuộc hạ cũ về rồi mang mấy chiếc thuyền lẻn trốn sang đầu hàng Tôn Quyền.
Chu Du vàLã Mông biết tài của Cam Ninh, bèn tiến cử ông vớiTôn Quyền. Cam Ninh gặp Tôn Quyền bèn hiến kế:
Kế sách này của Cam Ninh được xem là có những điểm tương đồng với kế sách phát triển cơ nghiệp cho Tôn Quyền củaLỗ Túc, nhưng cụ thể hơn và là phương án thi hành mưu kế của Lỗ Túc[4].
Tôn Quyền rất tán đồng ý kiến của Cam Ninh. Tuy nhiên người đứng đầu ban văn làTrương Chiêu lại phản đối kế hoạch này, dẫn tới việc tranh cãi gay gắt với Cam Ninh. Tôn Quyền phải đứng ra giảng hòa.
Năm208, Tôn Quyền sai Cam Ninh mang quân đánh Giang Hạ, kết quả bắt giết đượcHoàng Tổ. Cam Ninh nhớ ơn Tô Phi giúp mình, bèn khẩn khoản xin Tôn Quyền tha chết cho Tô Phi. Tôn Quyền đồng ý.
Cuối năm 208, Cam Ninh theoChu Du đánhtrận Xích Bích đại pháTào Tháo. Nhân đà thắng lợi, quân Đông Ngô tiến lênvây hãm Giang Lăng (Nam quận) doTào Nhân trấn thủ. Tào Nhân cố thủ khiến Chu Du không hạ được thành. Cam Ninh hiến kế đánh thành Di Lăng bên cạnh để cô lập Nam quận. Chu Du sai ông mang quân đi đánh, chiếm được thành Di Lăng.
Tào Nhân phái 5000 quân tới đánh chiếm lại Di Lăng. Cam Ninh chỉ có vài trăm quân và 1000 dân trong thành. Quân Tào dựng lên nhiều chòi cao bắn vào thành. Quân Ngô sợ hãi, chỉ có Cam Ninh vẫn bình tĩnh chống trả, và sai người đi cầu cứuChu Du. Chu Du điều quân tới giải vây được thành Di Lăng.
Năm214, Tôn Quyền tấn công Kinh châu trong tayQuan Vũ, saiLỗ Túc ra đối trận với Quan Vũ. Cam Ninh được lệnh mang quân tiếp viện cho Lỗ Túc. Lúc đó Quan Vũ có 3 vạn quân, khí thế rất mạnh, dự định vượt sông sang giao chiến. Quân Ngô ít hơn, Lỗ Túc hội các tướng bàn bạc. Cam Ninh có trong tay 300 quân, ông xin thêm 500 quân và thề sẽ chặn được Quan Vũ nếu Quan Vũ qua sông.
Lỗ Túc cấp cho Cam Ninh thêm 1000 quân. Ông hành quân ngày đêm tới bờ sông, phát quân canh phòng. Vũ nghe tin, thôi không vượt sông nữa mà dựng trại gỗ đóng quân. Nhân đó ngày nay tên xứ ấy là khe Quan Vũ.[5] Tôn Quyền khen ngợi Cam Ninh, phong ông làm Thái thú Tây Lăng, thống lĩnh 2 huyện Dương Tân và Hạ Trĩ. Sau đó nhờ lập công ở huyện Hoàn, ông được phong làm Thiết trung tướng quân.
Tào Tháo tiến đánh Nhu Tu, phao tin có 40 vạn quân bộ. Tôn Quyền mang 7 vạn quân ra địch, sai Cam Ninh mang 3000 quân làm tiên phong. Tôn Quyền lệnh cho Cam Ninh nhân lúc quân Tào mới đến hãy cướp trại để giảm nhuệ khí địch. Cam Ninh chọn ra 100 quân tinh nhuệ, đến canh hai lặng lẽ kéo đến trại Tào, nhổ hết cọc rào xông vào chém giết. Quân Tào hoảng loạn chạy xuôi ngược. Cam Ninh loạn đả một trận rồi lui về, 100 quân sĩ còn nguyên vẹn không ai bị chết hay bị thương[6]. Tôn Quyền rất mừng, cấp cho ông thêm 2000 binh sĩ.
Tam Quốc diễn nghĩa có thơ khen Cam Ninh rằng:
"Vang lừng tiếng trống trước Tào dinh
Sát khí ầm ầm giặc thất kinh
Trăm kỵ tung hoành ai địch nổi?
Anh hùng đồn đậy tiếng Cam Ninh".
Cam Ninh yêu sĩ tốt, quân dưới quyền ông toàn người khỏe mạnh. Năm215,Tôn Quyền đi đánh Hợp Phì, quân Ngô bị bệnh dịch hoành hành, nhiều người không thể chiến đấu. Chỉ còn Cam Ninh cùngTưởng Khâm,Lã Mông,Lăng Thống và hơn 1000 quân khỏe mạnh bảo vệ Tôn Quyền. Tướng Tào làTrương Liêu bèn mang quân đánh úp. Cam Ninh và Lăng Thống liều chết bảo vệ được Tôn Quyền.
Cam Ninh khi theo Hoàng Tổ đã bắn chết Lăng Tháo cha của Lăng Thống. Do đó Lăng Thống rất thù ông. Tôn Quyền bèn sai ông mang quân ra đóng ở Bán châu. Sau này không rõ Cam Ninh mất năm nào. Tôn Quyền vô cùng thương tiếc ông.
Chân dung Cam NinhLa Quán Trung mô tả trong tiểu thuyếtTam Quốc diễn nghĩa là viên tướng dũng mãnh và nghĩa hiệp. Trong tác phẩm, ông đã giải được mối thù với Lăng Thống bằng cách cứu Thống thoát chết một lần, do đó hai người hòa giải.
Cái chết của Cam Ninh được Tam Quốc diễn nghĩa kể trongtrận Di Lăng năm222. Ông bị tướng người Phiên dưới quyềnLưu Bị làSa Ma Kha giết tại trận khi đang mang bệnh. Sau khi ông chết, một đàn quạ bay đến đậu phủ kín thi thể ông.