Mộtcái nôi nền văn minh (tiếng Anh:cradle of civilization) là địa điểm nơi một nềnvăn minh nổi lên. Quan niệm hiện tại là không có "cái nôi" duy nhất mà có nhiều nền văn minh phát triển độc lập, trong đó nền văn minh ở tại vùngLưỡng Hà→Ai Cập Cổ Đại→Ấn Độ cổ đại→Trung Quốc cổ đại là 4 văn minh sớm nhất.[1][2][3] Vẫn chưa có đồng thuận về mức độ ảnh hưởng lẫn nhau giữa nền văn minh ởCận Đông vàĐông Á. Các học giả chấp nhận rằng nền văn minhTrung Bộ châu Mỹ (chủ yếu tạiMéxico ngày nay) vàNorte Chico (ở vùng duyên hải trung bắcPeru ngày nay) hình thành độc lập với các nền văn minhlục địa Á-Âu.[4]
Có nhiều tiêu chuẩn để xác định nền văn minh, như hiện diện của chữ viết, đô thị, xã hội dựa trên tầng lớp, nông nghiệp, sự chăn nuôi gia súc, kiến trúc, trình độ luyện kim.[5][6] Thuật ngữcái nôi nền văn minh đã và vẫn được gán cho một loạt địa danh khác nhau, gồmCận Đông cổ đạithời đại đồ đồng đá (thời kỳ Ubaid) cùng vùng Lưỡi liềm Màu mỡ, Ấn Độ cổ đại và Trung Quốc cổ đại; ngoài ra cònTiểu Á cổ đại,Levant vàsơn nguyên Iran, cũng như những nền văn minh tiền thân-nhưHy Lạp cổ đại dưới vai trò tiền thân nềnvăn minh phương Tây[7] - dẫu cho nền văn minh đó không hình thành độc lập.[8]
Mộtgiả thuyết truyền thống về sự lan rộng văn minh là nó khởi nguyên ở tại vùngLưỡi liềm Màu mỡ rồi lan rộng ra nhờ sự ảnh hưởng văn hóa.[9] Ngày nay, các học giả thường tin rằng các nền văn minh xuất hiện độc lập ở vài nơi trên cả hai bên bán cầu.
^Lin (林), Shengyi (勝義); He (何), Xianrong (顯榮) (2001).臺灣--人類文明原鄉 [Taiwan — The Cradle of Civilization]. Taiwan gu wen ming yan jiu cong shu (臺灣古文明研究叢書) (bằng tiếng Trung). Taipei: Taiwan fei die xue yan jiu hui (台灣飛碟學硏究會).ISBN978-957-30188-0-3.OCLC52945170.
^The Ancient Hawaiian State: Origins of a Political Society, Hommon, Robert J., Oxford University Press, 2013
^Kennett, Douglas J.; Winterhalder, Bruce (2006).Behavioral Ecology and the Transition to Agriculture. University of California Press. pp. 121–.ISBN978-0-520-24647-8. Truy cập ngày 27 tháng 12 năm 2010.
