Budapest (tiếng Hungary:[ˈbudɒpɛʃt]ⓘ)[11] làthủ đô vàthành phố đông dân nhất củaHungary, vàmột trong những thành phố lớn nhất trongLiên minh Châu Âu.[12][13][14] Với dân số ước tính năm 2016 là 1.752.704 phân bố trên một diện tích khoảng 525 kilômét vuông (203 dặm vuông Anh), Budapest cũng là một trong những thành phố lớn cómật độ dân số cao nhất tại EU.[5][15] Budapest vừa là mộtthành phố và vừa là mộthạt, và tạo thành trung tâm củavùng đô thị Budapest, nó có diện tích 7.626 kilômét vuông (2.944 dặm vuông Anh) và dân số 3.303.786, chiếm 33 phần trăm dân số Hungary.[16][17] Vùng đô thị Budapest cóGDP 141,0 tỷ đô la Mỹ (129,4 tỷ euro) năm 2016, chiếm 49,6 phần trăm GDP của Hungary.[9][18] GDP trên đầu người của thành phố là 64.283 đô la Mỹ, bằng 148% trung bình của EU tính theosức mua tương đương.[10] Do đó thành phố này năm trong danh sách 100 thành phố theo GDP trên thế giới[19]và khiến nó trở thành một trong những nền kinh tế khu vực lớn nhấtLiên minh Châu Âu.[20]
"Budapest" là sự kết hợp của các thành phốBuda vàPest, hai thành phố này cùng vớiÓbuda, thống nhất vào năm 1873.[57] Sự xuất hiện có tài liệu ban đầu về sự kết hợp của tên "Buda-Pest" là năm 1831 trong sáchVilág (Thế giới/Ánh sáng) bởi Bá tướcIstván Széchenyi.[58]
Nguồn gốc của tên "Buda" và "Pest" không rõ ràng. "Buda" có thể đến từ:
một phái sinh củaBod hoặcBud, một tên người có gốcTurk, nghĩa là 'cành nhỏ'.[59]
một tên ngườiSlav,Buda, dạng ngắn củaBudimír,Budivoj.[60]
Tuy nhiên, về mặt ngôn ngữ, một nguồn gốc từ Đức thông qua phái sinh tiếng Slav вода (voda, nước) là không thể, và không chắc chắn rằng một từ Turk thực sự xuất phát từ từbuta ~buda 'cành, nhánh'.[61]
Theo một truyền thuyết ghi lại trong biên niên sử từthời Trung Cổ, Buda xuất phát từ tên của người sáng lập của nó,Bleda, anh trai của người cai trị HunnicAttila.
Có một số giả thuyết về Pest. Có người[62] cho rằng tên này bắt nguồn từthời La Mã, vì có một pháo đài địa phương (Contra-Aquincum) gọi làPtolemaios "Pession" ("Πέσσιον", iii.7.§ 2).[63] Một người khác cho rằng Pest bắt nguồn từ từ tiếng Slav cho hang động,пещера, hoặcpeștera. Một trích dẫn thứ baпещ, haypeșt, nhắc đến một hang động nơi hỏa hoạn bị đốt cháy.[64]
Khu định cư đầu tiên tại lãnh thổ Budapest được xây bởingười Celt[43] trước năm 1 SCN. Sau đó nó bị chiếm bởingười La Mã. Khu định cư La Mã – Aquincum – trở thành thành phố chính củaPannonia Inferior năm 106 SCN.[43] Ban đầu nó là một khu định cư quân sự, và dần dần thành phố phát triển xung quanh đó, khiến nó trở thành trung tâm của cuộc sống thương mại của thành phố. Ngày nay khu vực này tương ứng với quận Óbuda tại Budapest.[65] Người La Mã xây đường,đài vòng,nhà tắm và nhà với sàn được sưởi trong khu quân sự được thành bao quanh này.[66] Thành phố La Mã Aquincum là địa điểm La Mã được bảo tồn tốt nhất tạiHungary. Khu khảo cổ học được biến thành một bảo tàng với các khu vực trong nhà và ngoài trời.[67]
Tộc Magyar dẫn đầu bởiÁrpád, bị ép ra khỏi quê hương ban đầu của họ ở phía bắcBulgaria bởiTsar Simeon sauTrận Nam Buh, định cư tại vùng lãnh thổ này vào cuối thế kỷ thứ 9 thế chỗ cho những người định cư Bulgaria thành lập ra các thị trấn Buda và Pest,[45][68] và một thế kỷ sau đó chính thức thành lậpVương quốc Hungary.[45] Nghiên cứu đặt nơi cư trú có thể xảy ra củaÁrpáds là một nơi đầu tiên của quyền lực trung tâm gần những gì sau này trở thành Budapest.[69] Sự xâm lược củangười Tatar trong thế kỷ 13 nhanh chóng chứng minh rằng rất khó để xây dựng phòng thủ trên một đồng bằng.[15][45] VuaBéla IV của Hungary do đó ra lệnh xây dựng các bức tường đá gia cố xung quanh các thị trấn[45] và thiết lập cung điện hoàng gia của riêng mình trên đỉnh của những ngọn đồi bảo vệ của Buda. Năm 1361, nó trở thành thủ đô của Hungary.[15][46]
Vai trò văn hóa của Buda đặc biệt quan trọng trong thời kỳ trị vì củaVua Matthias Corvinus.Phục Hưng của Ý có ảnh hưởng lớn đến thành phố. Thư viện của nó,Bibliotheca Corviniana, là bộ sưu tập lịch sử và các công trình khoa học và triết học vĩ đại nhất châu Âu trong thế kỷ 15, và chỉ đứng thứ hai về kích thước sauThư viện Vatican.[15] Sau sự thành lập của trường đại học Hungary đầu tiên tạiPécs năm 1367 (Đại học Pécs), đại học thứ hai được thành lập tại Óbuda năm 1395 (Đại học Óbuda).[70] Cuốn sách Hungary đầu tiên được in tại Buda năm 1473.[71] Buda có khoảng 5.000 người định cư vào khoảng năm 1500.[72]
Chiếm lại Buda từ Đế quốc Ottoman, 1686 (tranh vẽ thế kỷ 17)
Người Ottoman xâm lược Buda năm 1526, cũng như năm 1529, và cuối cùng chiếm được nó năm 1541.[73] Sựđô hộ của Thổ Nhĩ Kỳ kéo dài hơn 140 năm.[15] Người Ottomangốc Turk xây dựng nhiều phòng tắm nổi bật trong thành phố.[45] Một số phòng tắm được xây dựng bởi người Turk trong thời gian cai trị của họ vẫn được sử dụng trong 500 năm sau (Nhà tắm Rudas vàNhà tắm Király). Năm 1547 số lượngKitô hữu giảm xuống còn khoảng 1000, và tới năm 1647 nó giảm xuống chỉ còn khoảng 70.[72] Phần phía tây bị chiếm của quốc gia này trở thành một phần củaĐế quốc Habsburg được gọi làHungary Hoàng gia.
Khí hậu của Budapest nằm ởKhí hậu lục địa ẩm,Dfb/Cfb. Mùa đông lạnh, mùa hè nóng và ẩm. Lượng mưa lớn và giảm dần từ Tây sang Đông.Khí hậu của Budapest cókhí hậu lục địa ẩm (KöppenDfb), với mùa đông khá lạnh và mùa hè ấm theo tiêu chuẩn khí hậu 1971-2000 khi sử dụng đẳng nhiệt 0 °C.[74]Mùa đông (tháng 11 đến đầu tháng 3) có thể lạnh và ít ánh nắng. Tuyết rơi khá thường xuyên trong hầu hết các năm, và nhiệt độ buổi tối là −10 °C (14 °F) không phải không phổ biến giữa tháng 12 và tháng 2. Những tháng mùa xuân (tháng 3 và tháng 4) có thời tiết thay đổi, với nhiệt độ trung bình tăng nhanh. Thời tiết vào cuối tháng 3 và tháng 4 thường rất dễ chịu vào ban ngày và trong lành vào ban đêm. Mùa hè dài của Budapest - kéo dài từ tháng 5 đến giữa tháng 9 - ấm áp hoặc rất ấm. Budapest có nhiều ánh nắng mùa hè giống như nhiều khu nghỉ dưỡng Địa Trung Hải. Các cơn mưa lớn bất ngờ cũng xảy ra, đặc biệt là vào tháng Năm và tháng Sáu. Mùa thu ở Budapest (giữa tháng 9 đến cuối tháng 10) được đặc trưng bởi mưa nhỏ và những ngày nắng dài với nhiệt độ vừa phải. Nhiệt độ thường trở nên lạnh hơn vào cuối tháng 10. Mùa xuân và mùa thu thường ôn hòa.
Hầu hết Budapest ngày nay là kết quả của sự đổi mới tỏng thế kỷ 19, nhưngđại lộ rộng khi đó chỉ bao quanh và chia đôi nhiều khu vực hoạt động cũ hơn được tạo ra bởi nhiều thế kỷ trong sự phát triển của thành phố Budapest.Đô thị rộng lớn của Budapest thường được mô tả bằng cách sử dụng một bộ các tên quận. Đây là một trong hai chỉ định không chính thức, phản ánh tên của các làng đã được nhập vào các khu, hoặc được thay thế các đơn vị hành chính của các quận cũ.[77]Một số tên vẫn được sử dụng theo truyền thống, mỗi tên đề cập tới một vùng với đặc trưng riêng, nhưng không có ranh giới chính thức.[78]Ban đầu, Budapest có 10 quận sau khi thành lập bằng cách thống nhất ba thành phố năm 1873. Kể từ năm 1950, vùngĐại Budapest được chia thành 22khu (và 23 từ năm 1994). Vào thời điểm đó đã có những thay đổi cả về thứ tự của các quận và về kích cỡ của chúng. Thành phố hiện nay bao gồm 23 quận, 6 ở Buda, 16 ở Pest và 1 trên Đảo Csepel ở giữa chúng.Trung tâm thành phố theo nghĩa rộng hơn bao gồm QuậnV, VI, VII, VIII, IX[79] vàXIII ở phía Pest, vàI, II, XI vàXII ở phía Buda của thành phố.[80]
Quận I là một khu vực nhỏ ở trung tâm Buda, bao gồm lâu đài Buda. Quận II cũng ở Buda, ở phía tât bắc, và Quận III trải dài theo phía rìa bắc của Buda. Muốn tới Quận IV phải đi qua sông Danube để đến Pest (ở phía đông), và cũng ở phía bắc. Với Quận V, một vòng tròn khác bắt đầu, nó nằm ngay ở trung tâm của Pest. Quận VI, VII, VIII và IX là những quận nằm cạnh về phía đông, đi xuống phía nam, lần lượt nằm cạnh nhau.Quận X nằm ở một vòng tròn khác xa hơn cũng ở Pest, nhưng sang lại phía Buda nếu muốn đến Quận XI và XII, đi về phía bắc. Không còn quận nào khác ở vòng tròn này, phải quay lại về phía Pest để đến quận XIII, XIV, XV, XVI, XVII, XVIII, XIX và XX (phần xa nhất của thành phố), gần thành hình bán nguyệt, quay lại về phía nam.Quận XXI là mở rộng của tuyến đường trên về phía một nhánh của Danube, ở đầu phía bắc củađảo dài phía nam Budapest. Quận XXII vẫn ở trên tuyến đó về phía tây nam Buda, và cuối cùng là Quận XXIII ở rìa phía nam của Pest, không theo quy luật chỉ vì nó là một phần của Quận XX tới năm 1994.[81]
Budapest là "thành phố phát triển năng động" thứ tư theodân số tại châu Âu,[97] và Euromonitor dự đoán dân số sẽ tăng lên gần 10% giữa năm 2005 và 2030.[98]Mạng lưới Quan sát Châu Âu về Phát triển Lãnh thổ và Sự gắn kết nói rằng dân số Budapest sẽ tăng từ 10% đến 30% chỉ do nhập cư cho tới năm 2050.[99] Một dòng chảy liên tục của người nhập cư trong những năm gần đây đã thúc đẩy tăng trưởng dân số ở Budapest. Lợi ích về năng suất và tỷ trọng dân số hoạt động kinh tế tương đối lớn giải thích tại saothu nhập gia đình ở Budapest đã tăng đến một mức độ lớn hơn so với các khu vực khác của Hungary. Thu nhập cao hơn ở Budapest được phản ánh trong phần chi tiêu thấp hơn mà cư dân của thành phố phân bổ cho chi tiêu cần thiết như thức ăn và đồ uống không cồn.[94]
Trong cuộc thống kê dân số năm 2011, có 1.729.040 người với 906.782 hộ gia đình sống tại Budapest.[100] Khoảng 1,6 triệu người từ vùng đô thị này có thể ở trong Budapest vào giờ làm việc, cà trung những sự kiện đặc biệt. Sự biến động số lượng người này là do hàng trăm ngàn cư dân ngoại thành đến thành phố với mục đích làm việc, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và các sự kiện đặc biệt.Theo sắc tộc có 1.397.851 (80,8%)người Hungary, 19.530 (1,1%)người Di-gan, 18.278 (1,0%) người Đức, 6.189 (0,4%)người Romania, 4.692 (0,3%)người Trung Quốc và 2.581 (0,1%)người Slovakia. 301.943 người (17,5%) không tuyên bố sắc tộc của họ. Tại Hungary mọi người có thể tuyên bố nhiều hơn một sắc tộc, nên tổng số người theo các sắc tộc nhiều hơn tổng dân số.[89][101] Thành phố này là nơi ở một trong những cộng đồngngười Do Thái lớn nhất tại châu Âu.[102]
Cũng theo thống kê đó, 1.600.585 người (92,6%) sinh ra tại Hungary, 126.036 người (7,3%) sinh ra bên ngoài Hungary trong khi có 2.419 người (0,1%) không rõ nơi sinh.[89]Mặc dù chỉ 1,7% dân số Hungary năm 2009 là người nước ngoài, 43% trong số họ sống tại Budapest, chiếm 4,4% dân số thành phố (tăng lên từ 2% năm 2001).[90] Gần hai phần ba người nước ngoài sống ở Hungary dưới 40 tuổi. Động lực chính cho nhóm tuổi này sống ở Hungary là việc làm.[90]Theo thống kê dân số năm 2011, 1.712.153 người (99,0%) nóitiếng Hungary, trong đó 1.692.815 người (97,9%) coi nó làngôn ngữ đầu tiên, trong khi 19.338 người (1,1%) coi nó làngôn ngữ thứ hai. Các tiếng (nước ngoài) được nói khác là:tiếng Anh (536.855 người nói, 31,0%),tiếng Đức (266.249 người nói, 15.4%),tiếng Pháp (56.208 người nói, 3,3%) vàtiếng Nga (54.613 người nói, 3,2%).[89]
Budapest là nơi ở củacộng đồng Công giáo đông dân nhất tạiTrung Âu, gồm có 698.521 người (40,4%) năm 2011.[89] Theo cuộc thống kê năm 2011, có 501.117 (29,0%) người theoCông giáo Rôma, 146.756 (8,5%) người theoThần học Calvin, 30.293 (1,8%) người theoGiáo hội Luther, 16.192 (0,9%) người theoCông giáo Hy Lạp, 7.925 (0,5%) người theoDo Thái giáo và 3.710 (0,2%) người theoChính thống giáo tại Budapest. 395.964 người (22,9%)không tôn giáo trong khi 585.475 người (33,9%) không công bố tôn giáo.[89] Một báo cáo của Cơ quan Thống kê Trung Hungary cho thấy rằng số lượng người Di-gan tại Budapest tăng từ 2% năm 1990 đến 4,6% năm 2009.[90][103]
Đồi Lâu đài vàQuận Lâu đài; có 3 nhà thờ ở đây, sáu bảo tàng, và một nhóm nhà, đường, quảng trường thú vị. Cung điện hoàng gia trước đây là một trong những biểu tượng của Hungary – và đã là nơi nhiều trận chiến xảy ra kể từ thế kỷ 13. Ngày nay nó chứa hai bảo tàng ấn tượng vàBảo tàng Széchenyi Quốc gia. Cung điện Sándor gần đó gồm có các văn phòng và nơi ở chính thức củaTổng thống Hungary. Nhà thờ Matthias bảy trăm tuổi là một trong những báu vật của Budapest, nó có phong cách neo-Gothic, được trang trí với đá cuội màu sắc và những đỉnh nhọn tinh tế. Cạnh đó là tượng cưỡi ngựa của vị vua đầu tiên của Hungary, Vua Saint Stephen, và đằng sau đó làFisherman's Bastion, được xây năm 1905 bởi kiến trúc sưFrigyes Schulek, Fishermen's Bastions được đặt tên theo liên đoàn cùng tên mà trong thờiTrung Cổ có nhiệm vụ bảo vệ phần này của thành lũy, từ đây có thể nhìn toàn cảnh thành phố. Tượng củaTurul, con chim bảo hộ thần thoại của Hungary, có thể được tìm thấy ở cả Quận Lâu đài vàQuận 12.
Hội đường Do Thái giáo Đường Dohány làHội đường Do Thái giáo lớn nhất châu âu, và là Hội đường Do Thái giáo lớn thứ hai còn hoạt động trên thế giới.[104] Hội đường Do Thái giáo này nằm ở quận Do Thái và gồm một số khu đất tại trung tâm Budapest được tiếp giáp bởi đường Király utca, Wesselényi utca,Grand Boulevard và Bajcsy Zsilinszky. Nó được xây theo phong cách Marốc phục hưng năm 1859 và cósức chứa chỗ ngồi là 3.000 chỗ. Cạnh đó là một bức điêu khắc mô phỏng một cây liễu rủ bằng thép để tưởng nhớ tạn nhân người Hungary củaHolocaust.
Một trong những lý do người La Mã quyết định định cư ở khu vực ngay phía tây sông Danube và thành lập thủ đô vùng miền tại Aquincum (bây giờ là một phần của Óbuda, ở phía bắc Budapest) là để họ có thể sử dụng và tận hưởng suối nước nóng. Cũng có những tàn tích có thể thấy ngày nay của rất nhiều nhà tắm được xây trong khoảng thời gian này. Những nhà tắm mới được tây trong thời kỳ Thổ Nhĩ Kỳ (1541–1686) có mục đích để tắm và cũng dùng để chữa bệnh, và một số trong đó vẫn được sử dụng tới ngày nay.[105][106]
Budapest đã có được danh tiếng là một thành phố củasuối khoáng trong những năm 1920, sau khi lần đầu nhận ra tiềm năng kinh tế nước nóng trong việc thu hút du khách. Thật vậy, năm 1934, Budapest được chính thức xếp hạng là "Thành phố của suối khoáng". Ngày nay, các phòng tắm chủ yếu được sử dụng thường xuyên bởi thế hệ lớn tuổi, như, với ngoại lệ là vũ trường nước "Magic Bath" và "Cinetrip", những người trẻ tuổi có xu hướng thích bể bơi ngoài trời được mở trong mùa hè.
Việc xây dựng các phòng tắm Király bắt đầu vào năm 1565, và hầu hết các tòa nhà ngày nay có niên đại từ thời kỳ Thổ Nhĩ Kỳ, đáng chú ý nhất là hồ bơi có mái vòm đẹp.
Là một phần của kế hoạch phát triển chiến lược, 561 triệu euro đã được sử dụng vào việc mở rộng và hiện đại hóacơ sở hạ tầng sân bay cho tới tháng 12 năm 2012. Hầu hết những sự phát triển ngày đã được hoàn thiện,[109] những phần được hoãn lại là khu vực hàng hóa mới và cảng mới cho ga 2A và 2B, nhưng những sự phát triển này hiện chỉ để dự phòng, và sẽ được bắt đầu ngay khi lưu lượng của sân bay đạt mức độ thích hợp.SkyCourt, tòa nhà mới nhất có kiến trúc nghệ thuật giữa ga 2A và 2B gồm có 5 tầng. Kiểm tra an toàn của hành khách được chuyển tới đây cùng với khu phân loại hàng hóa mới, khuphòng chờ thương gia mới của Malév và SkyTeam, cũng là phòng chờ thẻ Master đầu tiên tại châu Âu.[110]
Sự phát triển của complexhệ thống giao thông thông minh phức tạp trong thành phố tiến triển nhanh chóng; việc áp dụngđèn giao thông thông minh rất phổ biến, chúng được quản lý bằng GPS và máy tính và tự động ưu tiên các phương tiện giao thông được kết nối GPS, cũng như giao thông được đo và phân tích trên đường và người lái xe được thông báo về thời gian di chuyển và giao thông dự kiến bởi màn hình thông minh (dự án EasyWay).[113] Người sử dụng phương tiện giao thông công cộng ngay lập tức được thông báo về bất cứ thay đổi nào về giao thông công cộng trực tuyến, trên màn hìnhđiện thoại thông minh vàhệ thống thông tin hành khách (PIDS), người lái xe cũng nhận biết được thay đổi về giao thông và quản lý đường sá trong thời gian thựctrực tuyến và trênđiện thoại thông minh quaBKK Info.[114][115] Tất cả các phương tiện cũng có thể được theo dõi trực tuyến và trên điện thoại thông minh với hệ thống PIDSFutár,[116] cùng với đó việc đưa ra hệ thốngvé tích hợp trực tuyến sẽ hỗ trợ việc đo số lượng hành khách trên mỗi tuyến và quản lý thông minh tần suất dịch vụ.
Budapest là nơi trung chuyển đường sá quan trọng nhất, với tất cả cácxa lộ vàđường sắt chính kết thúc tại phạm vi thành phố. Hệ thống đường trong thành phố được thiết kế theo cách tương tự như của Paris, với một số đường vành đai và các con đường tỏa ra từ trung tâm.Đường vành đaiM0 xung quanh Budapest sắp hoàn thành, chỉ có một phần bị thiếu ở phía tây do các tranh chấp địa phương. Hiện tại đường vành đai dài 80 kilômét (50 dặm), và sau khi hoàn thành, nó sẽ cóchiều dài là 107 kilômét (66 mi).
Thành phố là một trung tâm giao thông quan trọng vì tất cả các tuyến đường chính của châu Âu và các tuyến đường sắt châu Âu đều dẫn đến Budapest.[117] Sông Danube đã và vẫn là một tuyến đường thủy quan trọng và khu vực này ở trung tâm lưu vực Karpat nằm ở đường giao nhau của các tuyến đường thương mại.[118]Đường sắt chính của Hungary được điều hành bởi Đường sắt Nhà nước Hungary. Có ba ga đường sắt chính ở Budapest,ga Đông Budapest,ga Tây Budapest vàga Nam Budapest, vận hành cả cácdịch vụ đường sắt trong nước và quốc tế. Budapest là một trong những điểm dừng chính của tuyến đường Trung và Đông Âu.[119] Ngoài ra còn có dịch vụđường sắt đi ngoại ô trong và xung quanh Budapest, ba tuyến được vận hành với tên HÉV.
Sông Danube chảy qua Budapest trên đường từĐức đếnBiển Đen. Con sông có thể dễ dàng điều hướng và vì vậy Budapest trong lịch sử cócảng thương mại lớn tạiCsepel vàÚjpest. Phía Pest cũng là một cảng nổi tiếng với các cảnghàng hải quốc tế cho hàng hóa[120] và cho tàu khách.[121] Trong những tháng mùa hè, một dịch vụtàu cánh ngầm hoạt động trên sông Danube kết nối thành phố với Viên.
BKK (qua nhà vận hànhBKV) cũng cung cấp phương tiện giao thông công cộng với dịch vụ thuyền trong phạm vi của thành phố. Bốn tuyến, được đánh dấu D11-14, kết nối hai bờ với Đảo Margaret và đảo Hajógyári, từ Római fürdő (phía Bắc Buda, đến đảo Óbudai) hoặc Cầu Árpád (phía Pest) đến Cầu Rákóczi, với tổng cộng 15 điểm dừng. Ngoài ra, một số công ty cung cấp các chuyến đi thuyền tham quan và cũng là một phương tiện vừa ở dưới nước vừa ở trên cạn (xe buýt và thuyền) hoạt động liên tục.
Chất lượng nước ở các bến cảng Budapest được cải thiện đáng kể trong những năm gần đây, các cơ sở xử lý xử lý 100% lượng nước thải được tạo ra vào năm 2010. Người Budapest thường xuyênđi kayak,xuồng,mô tô nước vàthuyền buồm trên sông Danube, nơi đã liên tục trở thành một địa điểm giải trí lớn cho thành phố.
Các phương tiện giao thông đặc biệt ở Budapest, bên cạnh các tàu điện ngầm, bao gồm đường sắt ngoại ô, xe điện và thuyền. Có một vài loại phương tiện ít phổ biến hơn ở Budapest, giống như xe điện bánh hơi trên một số tuyến trongPest,Đường sắt leo núi Đồi Lâu đài giữacầu Dây xích và lâu đài Buda, xe ô tô nhỏ cho thuê ở đảo Margaret,cáp treo ghế,đường sắt răng cưa Budapest vàđường sắt trẻ em. Ba loại sau cùng chạy giữa những ngọn đồi Buda.
Budapest là nơi có hơn 35 cơ sởgiáo dục bậc cao, nhiều trong số đó là trường đại học. TheoQuy trình Bologna, nhiều bằng cấp được cung cấp được công nhận ở các quốc gia trên khắp châu Âu. Y học, nha khoa, dược phẩm, thú y, và kỹ thuật là một số trong những lĩnh vực phổ biến nhất cho người nước ngoài học tại Budapest. Hầu hết các trường đại học ở Budapest cung cấp các khóa học bằng tiếng Anh, cũng như trong các ngôn ngữ khác như tiếng Đức, tiếng Pháp và tiếng Hà Lan, nhằm vào người nước ngoài. Nhiều sinh viên từ các quốc gia châu Âu khác dành một hoặc hai học kỳ tại Budapest thông quaChương trình Erasmus.[122]
Budapest có khá nhiềuthành phố kết nghĩa và cộng tác trên thế giới.[123]Giống như Budapest, nhiều trong số đó là thành phố có tầm ảnh hưởng nhất của các quốc gia, đa số là thủ đô văn hóa, kinh tế, chính trị của quốc gia đó.Thị trưởng của Budapest nói rằng mục đích của việc cải thiện quan hệ với thành phố kết nghĩa là cho phép và thúc đẩy sự trao đổi thông tin và kinh nghiệm, cũng như phối hợp trong việc quản lý thành phố, giáo dục, văn hóa, du lịch, truyền thông, thương mại và kinh doanh.[124]
Một số quận của thành phố cũng kết nghĩa với các thành phố nhỏ và quận của các thành phố lớn khác; xem bàiDanh sách quận tại Budapest để biết thêm thông tin.
^abBachmann, Helena (ngày 18 tháng 3 năm 2002)."Beauty and the Feast".Time.Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2008.
^"telep lista"(PDF).Bản gốc(PDF) lưu trữ ngày 25 tháng 11 năm 2006. Truy cập ngày 1 tháng 6 năm 2016."telep lista"(PDF).Bản gốc(PDF) lưu trữ ngày 25 tháng 11 năm 2006. Truy cập ngày 1 tháng 6 năm 2016.
^Mátyás Jangel (tháng 9 năm 2010)."Közszolgáltatási szerződés, utasjogok, a szolgáltatástervezés és ellenőrzés folyamata a kötöttpályás helyi- és elővárosi közforgalmú közlekedésben" [Public service contract, passenger rights, service planning and monitoring process of local and suburban public transport rail] (bằng tiếng Hungary). BKV Zrt. Közlekedési Igazgatóság [Directorate of Public Office. Transport]. tr. 10 (and 3).Bản gốc(pdf) lưu trữ ngày 28 tháng 1 năm 2015. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2015. Metro usage per day – Line 1: 120,000; Line 2: 405,000; Line 3: 630,000. (Line 4 began operations in 2014, with a 110,000 ridership estimated by Centre for Budapest Transport (BKK) based on the latest year.)
^Sugar, Peter F. (1990). "Hungary before the Hungarian Conquest".A History of Hungary. Indiana University Press. tr. 5.ISBN978-0-253-20867-5. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2008.
^Mona, Ilona (1974). "Hungarian Music Publication 1774–1867".Studia Musicologica Academiae Scientiarum Hungaricae. Quyển 16 số 1/4. Akadémiai Kiadó. tr. 261–275.doi:10.2307/901850.JSTOR901850.
^abSoutheastern Europe under Ottoman rule, 1354–1804, Peter F. Sugar, page 88
^ab"Hungarian Census 2011"(PDF). Hungarian Statistical Office. 2013. tr. 17, table 1.4.1.Bản gốc(PDF) lưu trữ ngày 14 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2014.
^abcdef"Népszámlálás 2011: Területi adatok – Budapest" [Hungarian census 2011: Spatial Data – Budapest] (bằng tiếng Hungary). Central Statistical Office.Table 1.1.1.1. A népesség számának alakulása, népsűrűség, népszaporodás (Total number of population, population density, natural growth), 1.1.4.2 A népesség nyelvismeret és nemek szerint (population by spoken language), 1.1.6.1 A népesség anyanyelv, nemzetiség és nemek szerint (population by mother tongue and ethnicity), 1.1.7.1 A népesség vallás, felekezet és nemek szerint (population by religion), 2.1.2.2 A népesség születési hely, korcsoport és nemek szerint (population by place of birth)
^Dezső Danyi-Zoltán Dávid: Az első magyarországi népszámlálás (1784–1787) / The first census in Hungary (1784–1787), Hungarian Central Statistical Office, Budapest, 1960, pp. 30
^ab"Budapest City Review". Euromonitor International. tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2014.
^"Members of EMTA". European Metropolitan Transport Authorities (EMTA). tháng 8 năm 2013.Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 5 năm 2014. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2014.
^Lỗi chú thích: Thẻ<ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênbudapest.com
^Lỗi chú thích: Thẻ<ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênbudpocketguide.com
^[http: //www.belmond.com/venice-simplon -orient-express / search_results? station = Budapest "Venice Simplon-Orient-Express Điểm đến"]. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2014.{{Chú thích web}}:Kiểm tra giá trị|url= (trợ giúp)[liên kết hỏng]
^"Budapest Freeport". danubeports.info. ngày 6 tháng 5 năm 2011.Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 5 năm 2014. Truy cập ngày 20 tháng 5 năm 2014.
^"Budapest – Testvérvárosok" [Budapest – Twin Cities].Budapest Főváros Önkormányzatának hivatalos oldala [Official site of the Municipality of Budapest] (bằng tiếng Hungary).Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2013.
^"Lisboa – Geminações de Cidades e Vilas" [Lisbon – Twinning of Cities and Towns].Associação Nacional de Municípios Portugueses [National Association of Portuguese Municipalities] (bằng tiếng Bồ Đào Nha).Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2013.
^"Maharashtra Tourism". Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2018.Budapest and Nashik to be sister cities as collaboration between Hungary and Maharashtra to have a roadmap ahead for mutual synergies!Shri Jaykumar Rawal, Hon Minister Tourism, Shri Vijay Gautam IAS PS,Shri Aashutosh Rathod JtMD,interacting with the Hungary delegation at Sahyadri
^"Tel Aviv sister cities" (bằng tiếng Do Thái). Tel Aviv-Yafo Municipality.Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 1 tháng 7 năm 2009.
^"Partnerská města HMP" [Prague – Twin Cities HMP].Portál "Zahraniční vztahy" [Portal "Foreign Affairs"] (bằng tiếng Séc). ngày 18 tháng 7 năm 2013.Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 6 năm 2013. Truy cập ngày 5 tháng 8 năm 2013.
^"Kraków – Miasta Partnerskie" [Kraków -Partnership Cities].Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków (bằng tiếng Ba Lan).Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2013.
^Vacca, Maria Luisa."Comune di Napoli-Gemellaggi" [Naples – Twin Towns].Comune di Napoli (bằng tiếng Ý).Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2013.
.jpg)
.jpg)
_-_panoramio_(49).jpg)
.svg)
%2c_K%25C3%25A1lvin_t%25C3%25A9r.jpg)
_6.jpg)
.jpg)
.png){kind=link}