Bosphorus hayBosporus (tiếng Hy Lạp: Βόσπορος), phiên âm tiếng Việt thường làBô-xpho hoặcBốt-xpho từ tiếng PhápBosphore, là mộteo biển chia cắt phần thuộcchâu Âu (Rumelia) củaThổ Nhĩ Kỳ với phần thuộcchâu Á (Anatolia) của nước này. Nó nốibiển Marmara (tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: Marmara Denizi, tiếng Hy Lạp: Θάλασσα του Μαρμαρά) vớibiển Đen (tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: Karadeniz, tiếng Hy Lạp: Μαύρη Θάλασσα). Eo Bosporus dài 30 km, vớichiều rộng lớn nhất 3,7 km ở lối vào phía bắc vàchiều rộng nhỏ nhất 0,75 km nằm giữa hai pháo đài Anadoluhisari và Rumelihisari. Độ sâu dao động trong khoảng từ 36 đến 124 mét tính theo giữa luồng.
Trên các bờ của eo biển này có khá đông dân cư sinh sống, do thành phốIstanbul (dân số ít nhất là 11 triệu người) nằm ở cả hai bờ của nó.
Marmaray- tuyếnđường sắt dài 13,7 km chạy theođường hầm đang được xây dựng và dự kiến hoàn thành vào tháng 10 năm2013. Khoảng 1.400 mét của đường hầm sẽ chạy dưới đáy eo biển này ở độ sâu khoảng 55 mét.
Tên gọi này gắn liền vớithần thoại Hy Lạp về chuyến đi củaIo sau khi thầnZeus biến nữ thần này thành một conbò để bảo vệ nàng.
Trong thần thoại, người ta cũng kể rằng các tảng đá di động đã từng nghiền nát bất cứ tàu thuyền nào có ý định vượt qua eo biển Bosphore cho đến khi người anh hùngJason tìm được lối đi nhờ các mưu kế tinh khôn làm cho các tảng đá bị cố định lại và lối đi của người Hy Lạp vào biển Đen đã được thông suốt.
Eo biển Bosphore đã hình thành vào khoảng năm5600 TCN khi mực nước biển củaĐịa Trung Hải/biển Marmara lên cao đã tràn qua nó vào biển Đen - vào thời kỳ đó là một khu vực chứa nước ngọt rất nông.
Một số người cho rằng các trận ngập lụt diện rộng diễn ra ở các khu vực bờ phía bắc của biển Đen khi đó có người sinh sống và cày cấy là nền tảng lịch sử của các câu chuyện về ngập lụt trongsử thi Gilgamesh vàKinh Thánh. (Xemthuyết đại hồng thủy biển Đen.)
Như là điểm hẹp nhất trong hành lang nối biển Đen với Địa Trung Hải, vịnh Bosphore luôn có tầm quan trọng chiến lược và thương mại lớn. Nhà nướcAthena cổ đại của người Hy Lạp vàothế kỷ 5 TCN đã rất phụ thuộc vào ngũ cốc nhập khẩu từScythia, vì thế sự liên minh với các thành phố kiểm soát eo biển này, chẳng hạn như thuộc địaMegara củaByzantine là cần phải được duy trì và bảo vệ.
Tầm ảnh hưởng chiến lược của eo biển này đã là một trong các yếu tố quan trọng trong quyết định của hoàng đế La Mã làĐại Đế Constantine khi ông thiết lập thủ đô mới của mình vào năm330 ởConstantinopolis. Thành phố này vào năm1453 đã trở thành thủ đô củaĐế quốc Ottoman và những pháo đài trên cả hai bờ của eo biển gần với thành phố củaĐế quốc Byzantine mà người Ottoman đã xây dựng làAnadoluhisari (1393) vàRumelihisari (1451).
