| Borandukht | |
|---|---|
| Nữ hoàng của Ba Tư | |
 | |
| Cai trị lần đầu | |
| Tại vị | 17 tháng 6 năm 629 – 16 tháng 6 năm 630 |
| Tiền nhiệm | Shahrbaraz |
| Kế nhiệm | Shapur-i Shahrvaraz |
| Cai trị lần thứ hai | |
| Tại vị | 631–632 |
| Tiền nhiệm | Azarmidokht |
| Kế nhiệm | Yazdegerd III |
| Thông tin chung | |
| Sinh | 590 |
| Mất | 632 Ctesiphon |
| Hoàng tộc | Nhà Sasan |
| Thân phụ | Khosrau II |
| Tôn giáo | Hỏa giáo |
Borandukht, (còn được phát âm làBoran,Poran, vàPurandokht,tiếng Ba Tư: بوراندخت), là con gái của vua SassanidKhosrau II (từ năm 590-628). Bà là một trong hai người phụ nữ ngồi trên ngai vàng củađế chế Sassanid (người kia là em gái của bà và cũng là người kế vịAzarmidokht). Bà là nữ hoàng Sassanid đầu tiên của Ba Tư, trị vì từ 17 Tháng sáu năm 629-16 tháng 6 năm 630, và sau đó là vào giai đoạn 631-632 sau một lần soán ngôi ngắn ngủi.
Nhà thơ Ba TưFerdowsi đã nhắc đến Burandokht trong thiên sử thi của mình,Shahnameh. Bà đã thề rằng sẽ phục hồi sự tôn thờ và uy tín của cha mình, người đã đưa lãnh thổ của đế chế Sassanid vươn tới cực đại.
Borandukht là con gái của vua Khosrau II. Người cha của bà được cho là đã có mộtshabestan với hơn 3.000 phi tần,[1] chúng ta không biết liệu rằng một trong những phi tần đó là mẹ của bà hoặc có thể mẹ của bà là người vợ được Khosrau sủng ái nhất,Shirin. Borandukht cũng có nhiều anh chị em ruột cùng cha khác mẹ có tên làMardanshah,Juvansher,Farrukhzad Khosrau V,Kavadh II,Shahriyar, vàAzarmidokht. Năm 628, cha của bà bị lật đổ bởi các nhà quý tộc Sassanid vốn ủng hộ người anh traiKavadh II của bà, ông ta sau đó đã ra lệnh hành quyết tất cả các người anh em của mình, ngoại trừ Juvansher và Farrukhzad Khosrau V, những người đã cố gắng để trốn thoát. Vài tháng sau, Kavadh qua đời vì bệnh dịch, và ông ta đã được kế vị bởi người con trai mới 7 tuổi của mìnhArdashir III, vị vua trẻ này sớm bị viên tướngShahrbaraz sát hại một năm sau đó, rồi chiếm luôn ngai vàng Sassanid cho bản thân ông ta.
Bốn mươi ngày sau, Shahrbaraz đã bị ám sát bởi phe của nhà quý tộcIspahbudhanFarrukh Hormizd,[2] còn được biết đến như là phe Pahlav (Parthia). Chỉ một thời gian ngắn sau đó, Borandukht đã được phe Farrukh tuyên bố là nữ hoàng ởCtesiphon. Bản thân Borandukht lại có cùng huyết thống vớigia tộc Ispahbudhan thông qua bà ngoại của bà. Bà ngay lập tức bổ nhiệm Farrukh Hormizd là tể tướng của Đế quốc. Borandukht sau đó đã cố gắng để mang lại sự ổn định chođế quốc Sassanid bằng việc thực thi công lý, xây dựng lại cơ sở hạ tầng, giảm thuế, và ban hành tiền đúc. Tuy nhiên, sau một thời gian bà bị lật đổ vào năm 630, vàShapur-i Shahrvaraz, con trai của Shahrbaraz với một người em gái của Khosrau II, đã được tôn lên làm vua của đế quốc Sassanid. Dẫu vậy, ông ta đã không được phe của viên tướngPiruz Khosrow chấp nhận, thế lực này còn được biết đến với tên gọi là phe Parsig (Ba Tư). Do đó Shapur-i Shahrvaraz đã bị lật đổ bởiAzarmidokht,[3] em gái của Borandukht.
Nhằm thiết lập một liên minh với phe Parsig, và để đoạt lấy quyền lực, Farrukh Hormizd đã cầu hôn với Azarmidokht. Không dám từ chối, Azarmidokht đã sát hại ông ta với sự trợ giúp từ thành viêngia tộc MihranSiyavakhsh, người cháu trai củaBahram Chobin, mộtspahbed nổi tiếng và sau này trở thànhShahanshah trong một thời gian ngắn sau đó. Tuy nhiên, chẳng được bao lâu sau, bà ta đã bị sát hại bởi người con trai thứ hai của Hormizd,Rostam Farrokhzad, hiện là thủ lĩnh mới của phe Pahlav.
Sau khi Azarmidokht bị Rostam Farrokhzad sát hại, Borandukht đã được khôi phục lại ngôi báu. Borandukht đã nhanh chóng tiến hành một cuộc họp với cả phe Pahlav và Parsig, tại đây cả hai phe đã đồng ý hợp tác cùng nhau. Tuy nhiên, sau một năm trị vì, bà cuối cùng đã bị Piruz Khosrow bóp cổ tới chết, do đó kết thúc liên minh Parsig-Pahlav và nối lại sự thù địch giữa hai phe.[4] Nhưng cũng chỉ một thời gian ngắn sau, Rostam và Piruz dưới áp lực từ những người ở cả hai phe đã phải đồng ý hợp tác cùng nhau một lần nữa, và tônYazdegerd III, cháu nội củaKhosrau II, lên làm vị vua mới của đế quốc.
Borandukht | ||
| Tiền nhiệm Shahrbaraz | Nữ hoàng của Ba Tư 17 tháng 6 năm 629 – 16 tháng 6 năm 630 | Kế nhiệm Shapur-i Shahrvaraz |
| Tiền nhiệm Azarmidokht | Nữ hoàng của Ba Tư 631–632 | Kế nhiệm Yazdegerd III |
