Bộ trưởng (tiếng Anh: Minister) là mộtchính trị gia, giữ một công vụ quan trọng trong chính quyền cấp quốc gia, xây dựng và triển khai các quyết định về chính sách một cách phối hợp cùng các bộ trưởng khác. Bộ trưởng có quyền cấp cao hơn thứ trưởng, giám đốc sở, và thường là thành viên của nội các chính phủ, nội các thường do một thủ tướng đứng đầu.
Ở một số quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồmHoa Kỳ,Anh,Hồng Kông vàPhilipinies, những người giữ công vụ ngang cấp bộ được gọi là Quốc vụ khanh (Secretary of state), hay được gọi tắt là Tổng thư (secretary).
Từbộ trưởng (部長) có nguồn gốc Hán-Việt, có nghĩa là "người đứng đầu một bộ", xuất phát từlục bộ trong thời phong kiến.Việt Nam Cộng hòa xưa gọi chức vụ này làtổng trưởng.
Từminister xuất hiện trongtiếng Anh thờitrung cổ, xuất phát từministre trongtiếng Pháp cổ và nguyên gốc là từminister trongtiếng Latin, có nghĩa là "đầy tớ".[1] Phần lớn các ngôn ngữ Tây phương đều dùng một từ có gốc từminister của tiếng Latin.
Ở vài nước như:Hoa Kỳ,Philippines,Hong Kong... bộ trưởng được gọi làsecretary (nguyên nghĩa là "bí thư" hay "thư ký"). (Từsecretary còn được sử dụng để chỉ đến phó đại sứ (những người đứng đầu mộtcông sứ quán.)
- Trong các quốc gia theochế độ nghị viện, đặc biệt các nước sử dụngHệ thống Westmister nhưVương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland,Canada,Úc..., bộ trưởng phải đượcQuốc hội chọn.
- Trong các quốc gia theochế độ tổng thống, nhưHoa Kỳ,México,Philippines,... bộ trưởng do tổng thống chọn và trình quốc hội thông qua.
- ỞViệt Nam hiện nay, theo thủ tục chính thức, bộ trưởng dothủ tướng chọn và trìnhQuốc hội thông qua. Thực sự thì danh sách chính phủ đã được lựa chọn từ trước, doBộ Chính trịBan Chấp hành trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, vì vậy tuyệt đại đa số Bộ trưởng đều đượcQuốc hội thông qua. Ngoại lệ hiếm hoi là ôngCao Sĩ Kiêm, lúc đương làThống đốcNgân hàng Nhà nước, đã không được thông qua.[2]
- Mỗi quốc gia có các kiểu bộ trưởng riêng, và sẽ có danh xưng riêng, tùy theo số lượng các bộ.
- Kiểu bộ trưởng đặc trưng mà hầu như quốc gia nào cũng có:
- Thành viên Nội các Chính phủ thời Quốc gia Việt Nam (1948-55) và Việt Nam Cộng Hòa (1955-75) có hơi khác đôi chút so với thành phần Chính phủ Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay
Thời trước 1975, dưới quyền Thủ tướng và Phó thủ tướng thường đặt ra bốn chức danh là: Quốc vụ khanh, Tổng trưởng, Bộ trưởng và Thứ trưởng (theo vị trí quan trọng từ cao xuống thấp. Riêng Quốc vụ khanh thường là một vị trí cố vấn đặc biệt và quan trọng đối với Thủ tướng)
