Anaximenes (tiếng Hy Lạp: Άναξιμένης, 585 TCN - 528 TCN) là một nhàtriết họcHy Lạp cổ đại thời kỳTiền Socrates. Là một trong ba triết gia của trường pháiMilesia, ông được xem là bạn hoặc học trò củaAnaximander.[1][2] Anaximenes, giống như những đồng môn khác của trường phái Milesia, nghiên cứuNhất nguyên luận vật chất.[3][2] Đây là một trong những đóng góp quan trọng của Anaximenes cho triết học.
Anaximenes tiếp tục tư tưởng của Thales khi cho rằngTrái Đất là trung tâm củavũ trụ và ông gọi làđịnh tinh. Trái Đất giống như một cáitrống.Mặt Trăng,Mặt Trời và các vìsao là nhữnghành tinh của Trái Đất, vềchất liệu cấu thành thì không khác gì Trái Đất vì chúng đều do Trái Đất sinh ra.[4]
Anaximenes theo đuổi tư tưởngvô thần. Ông nghiên cứuvũ trụ trên quan điểm này và giải thíchthế giới với quan điểmduy vật. Ông cho rằng, không thể lấytinh thần hoặc cáclực lượng siêu tự nhiên để giải thích vềnguồn gốc của vũ trụ, củatự nhiên. So vớiAnaximandros, tư tưởng triết học của Anaximenes không có gì vượt trội.[5]
Tiếp tục lối suy nghĩ của Thales, Anaximenes giải thích thế giới bằng những yếu tố có liên quan mật thiết đếncon người. Tuy nhiên, không giống như Thales xuất phát từ nước, Anaximene lại xuất phát từ không khí. Không khí sinh ra vạn vật muônloài bằng hai cách làmđặc vàloãng. Không khí không chỉ là nguồn gốc để tạo ra các vật vô cơ,sự sống mà còn là "bản nguyên củalinh hồn, củathần linh, củaThượng đế". Bởi vậy, cái bao trùm vụ trụ này là không khí. Ông có viết những đoạn như sau:
| “ | Thở và không khí bao trùm khắp vũ trụ, mọi thứ đều xuất hiện từ chúng và quay về với chúng. | ” |
| “ | Không khí sinh ra mọi vật, mọi sự tiếp nối của nó bằng con đường cô đặc và làm loãng, nhưng bản thân không khí là thực thể trong suốt, không nhìn thấy được. | ” |
Có thể nói, quan niệm này của Anaximenes là sự dung hòa giữa Thales và Anaximandros, giữa nước vàapeiron. Vì thế, nhiều người đã giải thích apeiron làtrạng thái giữa nước và không khí.
- ^Kirk, G.S., J.E. Raven, and M. Schofield. "Anaximenes of Miletus."The Presocratic Philosophers. Cambridge: Cambridge University Press, 1984. 143.
- ^abGuthrie, W.K.C. "The Milesians: Anaximenes."A History of Greek Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press, 1962. 115.
- ^Lindberg, David C. "The Greeks and the Cosmos."The Beginnings of Western Science. Chicago: University of Chicago Press, 2007. 29.
- ^abLịch sử triết học phương Tây,Nguyễn Tiến Dũng,Nhà xuất bản Khoa học xã hội, xuất bản năm2015, trang 22
- ^Lịch sử triết học phương Tây,Nguyễn Tiến Dũng,Nhà xuất bản Khoa học xã hội, xuất bản năm2015, trang 22, 23
Diogenes Laërtius,Life of Anaximenes,Robert Drew Hicks biên dịch (1925).
