^Văn học Ả Rập là ngôn ngữ chính thức duy nhất.Tiếng Ả Rập Ai Cập là ngôn ngữ nói quốc gia. Các phương ngữ khác và ngôn ngữ thiểu số được nói theo vùng.
"Trong số các dân tộc ở Cận Đông cổ đại, chỉ có người Ai Cập ở lại nơi họ vẫn ở, mặc dù họ đã thay đổi ngôn ngữ một lần và tôn giáo của họ hai lần.[8][9] Arthur Goldschmidt Jr.
Trong số các quốc gia hiện tại, Ai Cập có lịch sử vào hàng lâu đời nhất, là một trong các quốc gia đầu tiên trên thế giới vào thiên niên kỷ 10 TCN[10] và đã trải qua một số bước phát triển sớm nhất về chữ viết, nông nghiệp, đô thị hoá, tôn giáo có tổ chức và chính phủ trung ương. Di sản văn hoá phong phú của Ai Cập là bộ phận của bản sắc dân tộc, từng phải chịu ảnh hưởng mà đôi khi là đồng hoá từ bên ngoài nhưHy Lạp,Ba Tư,La Mã,Ả Rập,Ottoman, vàchâu Âu nhưAnh,Pháp. Ai Cập từng là một trong các trung tâm ban đầu của Kitô giáo, song trải qua Hồi giáo hoá trong thế kỷ 7 và từ đó duy trì là một quốc gia Hồi giáo, song Kitô giáo vẫn chiếm một phần đáng kể ở quốc gia này.
Ai Cập có trên 100 triệu dân, là quốc gia đông dân nhất tại Bắc Phi vàthế giới Ả Rập, là quốc gia đông dân thứ ba tại châu Phi và thứ 14 trên thế giới. Đại đa số cư dân sống gần bờsông Nin, trong một khu vực có diện tích khoảng 40.000 km², là nơi duy nhất có đất canh tác. Các khu vực rộng lớn thuộc sa mạcSahara chiếm hầu hết lãnh thổ Ai Cập, song có cư dân thưa thớt. Khoảng một nửa cư dân Ai Cập sống tại khu vực thành thị, các trung tâm dân cư đông đúc làvùng đô thị Cairo,Alexandria và các thành phố lớn khác tại đồng bằngchâu thổ sông Nin.
Tên gọi của Ai Cập trong tiếng Việt bắt nguồn từtiếng Trung. Trong tiếng Anh, quốc gia này được gọi "Egypt", bắt nguồn từ tên tiếng Hy Lạp cổ đại "Aígyptos" (IPA:[ˈe.ʝip.tos]). Bằng tiếng Trung, tên "Aígyptos" của tiếng Hy Lạp được phiên âm thành"Āi jí", và viết bằngchữ Hán là "埃及". Trong các tài liệu Kinh thánh bằng tiếng Việt thì Ai Cập được phiên âm làÊ-díp-tô (phiên âm thẳng từ phát âm tiếng Hy Lạp).
Miṣr là quốc hiệu chính thức theotiếng Ả Rập của Ai Cập hiện đại, nó có gốcngôn ngữ Semit, cùng gốc trực tiếp vớitiếng Hebrew מִצְרַיִם (Mitzráyim), có nghĩa là "hai đoạn thẳng" và cũng có thể có nghĩa là "một đất nước" hay "một quốc gia".
Tên cổ của nước này làkemet, hay "miền đất đen," xuất phát từ lớp đấtphù sa lắng đọng màu mỡ màu đen do những trận lụt củasông Nin đem đến, khác biệt so với 'miền đất đỏ' (deshret) của sa mạc. Ở giai đoạn sau, cái tên này trở thànhkeme trongtiếng Copt. TênEgypt theotiếng Anh bắt nguồn từ từAegyptus trongtiếng Latin và xuất phát từ Αίγυπτος (Aiguptos) trongtiếng Hy Lạp cổ. Từ này có thể lại có nguồn gốc từ câuḥwt-k3-ptḥ ("Hwt ka Ptah") trongtiếng Ai Cập cổ có nghĩa là "ngôi nhà Ka của Ptah," tên của một ngôi đền thánhPtah tạiMemphis (Ai Cập).
Tồn tại bằng chứng về thuật khắc đá dọc theo thềmsông Nin và tại các ốc đảo sa mạc. Trong thiên niên kỷ 10 TCN, nền văn hoá săn bắn-hái lượm và đánh cá bị thay thế bằng nền văn hoá xay hạt lương thực. Biến đổi khí hậu hoặc chăn thả quá độ vào khoảng năm 8.000 TCN bắt đầu làm khô hạn đất đồng cỏ chăn nuôi của Ai Cập, hình thành sa mạcSahara. Các bộ lạc ban đầu này di cư đến gần sông Nin, tại đó họ phát triển một nền kinh tế nông nghiệp định cư và xã hội tập trung hơn.[12]
Đến khoảng năm 6000 TCN, một nền văn hoáđồ đá mới bén rễ tại thung lũng sông Nin.[13] Trong thời kỳ đồ đá mới, một số nền văn hoá tiền triều đại phát triển độc lập tạiThượng và Hạ Ai Cập. Văn hoá Badari và kế thừa nó là văn hoá Naqada thường được cho là các tiền thân củaAi Cập thời các vương triều. Di chỉ Hạ Ai Cập có niên đại sớm nhất được biết đến là Merimda, có niên đại trước văn hoá Badari khoảng bảy trăm năm. Các cộng đồng Hạ Ai Cập đương thời cùng tồn tại với các đối tác ở phía nam trong hơn hai nghìn năm, duy trì khác biệt về văn hoá song vẫn thường xuyên giao lưu thông qua mậu dịch. Bằng chứng có niên đại sớm nhất được biết đến về các bản khắctượng hình Ai Cập xuất hiện trên các bình gốm Naqada III thuộc giai đoạn tiền triều đại, có niên đại khoảng 3200 TCN.[14]
Khu lăng mộ Giza là kỳ quan cổ đại có niên đại sớm nhất, và là kỳ quan cổ đại duy nhất còn tồn tại.
Một vương quốc thống nhất được Quốc vươngMenes thành lập vào khoảng năm 3150 TCN, khởi đầu cho một loạt triều đại cai trị Ai Cập trong ba thiên niên kỷ sau đó. Văn hoá Ai Cập phồn thịnh trong giai đoạn kéo dài này và duy trì đặc trưng Ai Cập trong tôn giáo, nghệ thuật, ngôn ngữ và phong tục. Sau hai triều đại đầu tiên của Ai Cập thống nhất là giai đoạnCổ vương quốc khoảng 2700–2200 TCN, trong giai đoạn này có nhiều kim tự tháp được xây dựng, đáng chú ý nhất làcác kim tự tháp Giza.
Giai đoạn Chuyển tiếp lần thứ nhất là một thời gian chấn động chính trị trong khoảng 150 năm.[15] Tuy nhiên, việc các trận lụt của sông Nin mạnh hơn và chính phủ ổn định hoá giúp đem lại phồn thịnh mới cho quốc gia trong giai đoạnTrung vương quốc từ khoảng 2040 TCN, đạt đến đỉnh cao dưới thời trị vì của PharaonAmenemhat III. Mộtgiai đoạn bất hoà thứ nhì báo hiệu xuất hiện triều đại gốc ngoại quốc đầu tiên của Ai Cập, đó là ngườiHyksos gốc Tây Á. Những kẻ xâm lược Hyksos chiếm phần lớn Hạ Ai Cập vào khoảng 1650 TCN và định đô tạiAvaris. Một đội quânThượng Ai Cập dưới quyềnAhmose I đẩy lui người Hyksos, và lập ravương triều thứ mười tám và dời đô từMemphis đếnThebes.
Giai đoạnTân vương quốc khoảng 1550–1070 TCN bắt đầu từ vương triều thứ mười tám, trong giai đoạn này Ai Cập vươn lên thành một cường quốc quốc tế, bành trướng đến cực độ thành một đế quốc có lãnh thổ xa về phía nam đến Tombos tạiNubia, và bao gồm bộ phận củaLevant tại phía đông. Giai đoạn này có một số vịPharaon nổi tiếng nhưHatshepsut,Thutmose III,Akhenaten cùng vợ làNefertiti,Tutankhamun vàRamesses II. Biểu hiện được chứng thực lịch sử đầu tiên vềthuyết độc thần là từ giai đoạn này, với cải cách Aten. Tiếp xúc thường xuyên với các quốc gia khác giúp đưa các tư tưởng mới đến Ai Cập. Sau đó, Ai Cập lần lượt bị người Libya,người Nubia, và ngườiAssyria xâm chiếm và chinh phục, song người Ai Cập bản địa cuối cùng đẩy lui được họ và giành lại quyền kiểm soát quốc gia.[16]
Năm 525 TCN, quânAchaemenes Ba Tư dưới quyền Quốc vươngCambyses II bắt đầu tiến hành chinh phục Ai Cập, cuối cùng bắt được PharaonPsamtik III. Cambyses II lấy tước hiệu làpharaoh, song cai trì Ai Cập từ quê hương mình tại Ba Tư, cho mộtsatrap (thống đốc) quản lý Ai Cập.Giai đoạn vương triều thứ 27 kéo dài từ năm 525 TCN đến năm 402 TCN do Ba Tư cai trị hoàn toàn. Một vài cuộc khởi nghĩa thành công tạm thời chống Ba Tư diễn ra trong thế kỷ V TCN, song chưa từng lật đổ lâu dài người Ba Tư.[17]Vương triều thứ 30 là vương triều bản địa cuối cùng trong kỷ nguyên pharaon. Họ thất thủ trước người Ba Tư vào năm 343 TCN sau khiNectanebo II chiến bại. Tuy nhiênvương triều thứ 31 không kéo dài do người Ba Tư bịAlexandros Đại đế lật đổ vài thập niên sau đó. Một tướng quân người Hy Lạp Macedonia của Alexandros làPtolemaios I Soter lập ravương triều Ptolemaios.
Vương hậuCleopatra VII cùng con trai của bà với Julius Caesar làCaesarion, trong Đền Dendera.
Vương quốc Ptolemaios là một nhà nướcHy Lạp hoá hùng mạnh, kéo dài đến miền namSyria ngày nay tại phía đông, đếnCyrene tại phía tây, và phía nam đến biên giới với Nubia.Alexandria trở thành thành phố thủ đô và một trung tâm của văn hoá và mậu dịch Hy Lạp. Để được dân chúng Ai Cập bản địa công nhận, các quân chủ gốc Hy Lạp nhìn nhận bản thân là người kế thừa của các pharaon. Các quân chủ Ptolemaios cuối cùng tuân theo truyền thống Ai Cập, phác hoạ bản thân trên các công trình kỷ niệm công cộng theo phong cách và trang phục Ai Cập, và tham gia sinh hoạt tôn giáo Ai Cập.[18][19]
Vị quân chủ cuối cùng của dòng Ptolemaios làCleopatra VII, bà tự tử cùng tình nhân của mình làMark Antony sau khiOctavianus chiếm được Alexandria và đội quân đánh thuê của bà chạy trốn. Vương triều Ptolemaios phải đối diện với các cuộc khởi nghĩa của người Ai Cập bản địa, nguyên nhân thường là vì chính thể này không được lòng dân và tham dự nhiều cuộc chiến bên ngoài lẫn bên trong khiến quốc lực suy thoái, kết quả bị La Mã sáp nhập. Tuy thế, văn hoá Hy Lạp hoá tiếp tục thịnh vượng tại Ai Cập ngay cả sau khingười Hồi giáo chinh phục nơi đây.
Đông La Mã giành lại quyền kiểm soát Ai Cập sau một cuộc xâm chiếm ngắn ngủi củaSassanid Ba Tư vào đầu thế kỷ 7, người Ba Tư đặt Ai Cập làm một tỉnh được 10 năm (619–629). Đến năm 639–42, Ai Cập bị người Ả Rập Hồi giáo xâm chiếm và chinh phục. Khi người Ả Rập đánh bại quân đội của Đông La Mã tại Ai Cập, họ mang theoHồi giáo Sunni đến đây. Vào lúc ban đầu trong giai đoạn này, người Ai Cập bắt đầu hoà trộn đức tin mới với các niềm tin và hành lễ bản địa, dẫn đến nhiều trật tựSufi phát triển cho đến nay.[20] Những lễ nghi này trước đó đã tồn tại qua thời kỳ Kitô giáo Copt.[22]
Cácđế quốc Hồi giáo bổ nhiệm những người Hồi giáo cai trị Ai Cập trong sáu trăm năm sau đó, Cairo từng là thủ đô củaĐế quốc Hồi giáo Fatima. Đến khiVương triều Ayyub củangười Kurd kết thúc, một tầng lớp quân sự ngườiTurk-Circassia gọi làMamluk nắm quyền kiểm soát Ai Cập vào khoảng năm 1250. Đến cuối thế kỷ XIII, Ai Cập có liên hệ với khu vực biển Đỏ, Ấn Độ, Mã Lai và Đông Ấn.[23]Cái chết Đen vào giữa thế kỷ XIV khiến cho khoảng 40% dân số Ai Cập thiệt mạng.[24]
Người Thổ Ottoman chinh phục Ai Cập vào năm 1517, lãnh thổ này sau đó trở thành một tỉnh củaĐế quốc Ottoman. Quân sự hoá mang tính phòng thủ đã tàn phá các thể chế xã hội dân sự và kinh tế của Ai Cập.[23] Hệ thống kinh tế suy yếu kết hợp với tác động của dịch bệnh khiến Ai Cập dễ bị ngoại bang xâm chiếm. Các thương nhân Bồ Đào Nha tiếp quản ngành mậu dịch.[23] Từ năm 1687 đến năm 1731, Ai Cập trải qua sáu nạn đói.[25] Nạn đói năm 1784 khiến cho khoảng một phần sáu dân số thiệt mạng.[26]
Ai Cập luôn là một tỉnh khó quản lý đối với Ottoman, một phần là do tầng lớp Mamluk duy trì được quyền lực và ảnh hưởng. Ai Cập duy trì là bộ phận bán tự trị dưới quyền tầng lớp Mamluk cho đến khi quânPháp củaNapoléon Bonaparte tiến hànhxâm chiếm vào năm 1798. Sau khi người Pháp bị người Anh đánh bại, khoảng trống quyền lực xuất hiện tại Ai Cập, và một cuộc đấu tranh quyền lực ba bên bùng phát giữa người Thổ Ottoman, người Mamluk Ai Cập, và các thương giaAlbania phục vụ cho Ottoman.
Đến năm 1805, một chỉ huy quân sựngười Albania của quân đội Ottoman tại Ai Cập làMuhammad Ali Pasha đoạt được quyền lực. Ông mang tước hiệu phó vương của Ai Cập, song chỉ lệ thuộc Ottoman trên danh nghĩa. Muhammad Ali tàn sát tầng lớp Mamluk và lập ramột triều đại cai trị Ai Cập cho đến cách mạng năm 1952.
Muhammad Ali sáp nhập miền bắc Sudan (1820–1824),Syria (1833), và bộ phận củabán đảo Ả Rập vàTiểu Á; tuy nhiên đến năm 1841 các cường quốc châu Âu vì lo sợ ông sẽ lật đổ chính Đế quốc Ottoman nên buộc ông trao trả hầu hết lãnh thổ chinh phục được cho Ottoman. Tham vọng quân sự của ông đòi hỏi ông phải hiện đại hoá quốc gia: Ông cho kiến thiết công nghiệp, một hệ thống kênh tưới tiêu và giao thông, cải cách dịch vụ công.[27] Ông dựng nên một nhà nước quân sự với khoảng bốn phần trăm dân chúng phục vụ quân đội, khiến Ai Cập có một vị thế mạnh mẽ trong Ottoman.[28]
Kế vị Muhammad Ali lần lượt làIbrahim (tháng 9 năm 1848), rồi đến cháu nộiAbbas I (tháng 11 năm 1848), rồi đếnSaid (năm 1854), vàIsma'il (năm 1863) là người khuyến khích khoa học và nông nghiệp cũng như cấm chế độ nô lệ tại Ai Cập.[28]
Ai Cập dưới thời Vương triều Muhammad Ali trên danh nghĩa là một tỉnh của Ottoman, rồi vị thế của một nhà nước chư hầu tự trị từ năm 1867 đến năm 1914. Ai Cập hợp tác với Pháp xây dựngKênh đào Suez, công trình hoàn thành vào năm 1869. Việc xây dựng công trình này dẫn đến khoản nợ khổng lồ từ các ngân hàng châu Âu, và khiến quần chúng bất mãn do đặt ra sưu thuế nặng nề. Năm 1875, Ismail buộc phải bán cổ phần của Ai Cập trong kênh đào cho chính phủ Anh. Trong vòng ba năm, điều này dẫn đến các người quản lý kênh đào người Anh và Pháp có vị trí trong nội các Ai Cập, và nắm được thực quyền trong chính phủ do sau lưng họ có quyền lực tài chính của những người giữ trái phiếu.[29] Các yếu tố khác như dịch bệnh, lũ lụt, và chiến tranh khiến kinh tế suy sụp và càng làm tăng độ phụ thuộc của Ai Cập vào nợ nước ngoài.[30]
Các nữ giới theo chủ nghĩa dân tộc tuần hành tạiCairo, 1919
Dân chúng địa phương bất mãn với Ismail và với việc châu Âu xâm phạm, kết quả là hình thành các tổ chức dân tộc chủ nghĩa đầu tiên vào năm 1879, trong đóAhmad Urabi là một nhân vật nổi bật. Lo ngại cho quyền kiểm soát của mình, Anh và Pháp can thiệp quân sự, oanh tạc Alexandria và đánh tan quân đội Ai Cập trongtrận Tel El Kebir năm 1882.[31] Họ đưa con trai củaIsmail làTewfik làm bù nhìn của một lãnh thổ do Anh bảo hộ trên thực tế.[32]
Ai Cập duy trì là bộ phận trên pháp lý của Ottoman cho đến năm 1914,[33] khi nơi đây trở thành một lãnh thổ thuộc Anh nhằm phản ứng trước quyết định của Thanh niên Thổ tại Ottoman về việc tham giaChiến tranh thế giới thứ nhất bên pháiLiên minh Trung tâm. Tước hiệu của nguyên thủ quốc gia từkhedive trở thànhsultan nhằm cự tuyệt vết tích bá chủ của sultan Ottoman.Abbas II bị phế truất, thay thế là người chúHussein Kamel.[34]
Sau Thế Chiến,Saad Zaghlul và Đảng Wafd lãnh đạo phong trào dân tộc chủ nghĩa Ai Cập giành đa số ghế trong cơ quan lập pháp địa phương. Người Anh cho lưu đày Zaghlul và các cộng sự sangMalta vào tháng 3 năm 1919, khiến bùng phát cuộckhởi nghĩa hiện đại đầu tiên tại Ai Cập. Cuộc khởi nghĩa khiến chính phủ Anh phải đơn phương ban bố tuyên ngôn độc lập Ai Cập vào ngày 22 tháng 2 năm 1922.[35]
Chính phủ mới soạn thảo và thi hành một hiến pháp vào năm 1923 trên cơ sở hệ thống nghị viện. Saad Zaghlul được bầu làm thủ tướng của Ai Cập vào năm 1924. Đến năm 1936, Hiệp định Anh-Ai Cập được ký kết. Ai Cập liên tục bất ổn do tàn dư ảnh hưởng của Anh và quốc vương gia tăng can thiệp chính trị, dẫn đến giải tán nghị viện trong một cuộc đảo chính quân sự mang tênCách mạng 1952. Quốc vươngFarouk buộc phải thoái vị để cho con làFuad đăng cơ. Anh hiện diện quân sự tại Ai Cập cho đến năm 1954.[36]
Sau Cách mạng 1952, quyền cai trị Ai Cập sang tay thế lực quân sự. Đến ngày 18 tháng 6 năm 1953, nước Cộng hoà Ai Cập được tuyên bố thành lập, Tướng quânMuhammad Naguib là tổng thống đầu tiên. Naguib bịGamal Abdel Nasser buộc phải từ chức vào năm 1954, Nasser là một nhân vật theo chủ nghĩa liên Ả Rập và là người gây dựng thực tế phong trào 1952. Nasser trở thành tổng thống vào tháng 6 năm 1956. Sau khi quân Anh hoàn thành rút lui khỏi Khu vực Kênh đào Suez, Nasser cho quốc hữu hoá kênh đào này vào ngày 26 tháng 7 năm 1956, thúc đẩyKhủng hoảng Kênh đào Suez. Năm 1958, Ai Cập và Syria hình thànhCộng hòa Ả Rập Thống nhất, liên minh này kết thúc vào năm 1961 khiSyria ly khai. Trong hầu hết thời gian tồn tại, Cộng hoà Ả Rập Thống nhất còn tham gia một bang liên lỏng lẻo vớiBắc Yemen trongHợp chúng quốc Ả Rập. Năm 1959, Chính phủ Toàn Palestine trên Dải Gaza, một nhà nước lệ thuộc Ai Cập, được sáp nhập vào Cộng hoà Ả Rập Thống nhất với lý do liên minh Ả Rập.
TrongChiến tranh Sáu ngày năm 1967, Israel tấn công Ai Cập, chiếm đóngbán đảo Sinai vàDải Gaza mà Ai Cập chiếm giữ từ năm 1948. Trong chiến tranh năm 1967, luật tình trạng khẩn cấp được ban hành và có hiệu lực cho đến năm 2012, ngoại trừ 18 tháng vào năm 1980/81.[37]
Trong thời kỳ Nasser nắm quyền diễn ra cải cách và phân phối ruộng đất, phát triển mạnh mẽ trong giáo dục đại học, và chính phủ ủng hộ các ngành công nghiệp quốc gia. Trong thập niên 1960, kinh tế Ai Cập đi từ chậm chạp đến bờ vực sụp đổ, xã hội trở nên ít tự do hơn, và uy tín của Nasser suy giảm đáng kể.[38]
Năm 1970, Tổng thống Nasser từ trần và người kế nhiệm làAnwar Sadat, ông chuyển Ai Cập từ thânLiên Xô sang thân Hoa Kỳ. Ông phát động chính sách cải cách kinh tếInfitah, trong khi kiềm chế thế lực phản đối từ tôn giáo và thế tục. Năm 1973, Ai Cập và Syria phát độngChiến tranh Tháng 10, bất ngờ tấn công Israel nhằm giành lại bán đảo Sinai. Sau đó, Ai Cập lấy lại Sinai để đổi lấy hoà bình với Israel vào năm 1979.[39] Sự kiện gây tranh luận rất lớn trongthế giới Ả Rập, khiến Ai Cập bị trục xuất khỏiLiên đoàn Ả Rập.[40] Năm 1975, Sadat thay đổi các chính sách kinh tế của Nasser và tìm cách giảm các quy định của chính phủ và khuyến khích đầu tư nước ngoài thông qua chương trình Infitah. Chính sách này có các khích lệ như giảm thuế và thuế quan nhập khẩu, giúp thu hút một số nhà đầu tư song chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực ít mạo hiểm và sinh lợi như du lịch và xây dựng, khiến ngành công nghiệp non trẻ của Ai Cập bị bỏ rơi.[41] Sadat bị một phần tử Hồi giáo cực đoan ám sát vào năm 1981.
Hosni Mubarak lên nắm quyền sau một cuộc trưng cầu dân ý, trong đó ông là ứng cử viên duy nhất.[42] Hosni Mubarak tái khẳng định quan hệ với Israel song xoa dịu căng thẳng với các láng giềng Ả Rập. Về đối nội, Mubarak đối diện với các vấn đề nghiêm trọng. Mặc dù sản lượng nông nghiệp và công nghiệp gia tăng, song kinh tế không giữ được nhịp độ phát triển do bùng nổ dân số, trong khi nghèo đói và thất nghiệp khiến các gia đình nông thôn đổ xô lên các thành thị như Cairo. Trong thời kỳ Mubarak cai trị, chính trường Ai Cập do Đảng Dân chủ Quốc gia chi phối. Pháp luật hạn chế quyền tự do lập hội và biểu đạt khi áp đặt các quy định mới và hình phạt khắc nghiệt. Do đó, đến cuối thập niên 1990, chính trị nghị viện gần như không còn ý nghĩa và lộ trình thay thế để biểu đạt chính trị cũng bị tước đi.[43] Trong các thập niên 1980, 1990 và 2000, có nhiều vụ tấn công khủng bố tại Ai Cập và có tính chất nghiêm trọng, bắt đầu nhắm đến mục tiêu là Kitô giáo Copt, du khách ngoại quốc và quan chức chính phủ.[44]
Cairo phát triển thành một khu vực đại đô thị có dân số trên 20 triệu người,
Đến năm 2005, Mubarak tuyên bố cải cách luật bầu cử tổng thống, mở đường cho bầu cử nhiều ứng cử viên lần đầu tiên kể từ năm 1952.[45] Tuy nhiên, luật mới áp đặt hạn chế đối với ứng cử viên, khiến Mubarak dễ dàng tái đắc cử.[46] Thay đổi hiến pháp năm 2007 cấm chỉ các chính đảng sử dụng tôn giáo làm cơ sở cho hoạt động chính trị, cho phép tổng thống quyền giải tán quốc hội và kết thúc giám sát bầu cử của tư pháp.[47]
Ngày 25 tháng 1 năm 2011,biểu tình đại quy mô bắt đầu nhằm chống lại chính phủ của Mubarak. Đến ngày 11 tháng 2 năm 2011, Mubarak từ chức vào rời Cairo.[48] Quân đội Ai Cập nắm quyền quản lý quốc gia.[49][50] Sau mộtcuộc trưng cầu dân ý về hiến pháp, Ai Cập tổ chức bầu cử nghị viện.[51]Mohamed Morsi trở thành tổng thống dân cử vào ngày 24 tháng 6 năm 2012.[52] Hiến pháp mới được phê chuẩn trong mộtcuộc trưng cầu ý dân vào tháng 12 năm 2012. Ngày 3 tháng 7 năm 2013, sau một làn sóng bất mãn của quần chúng với tính chuyên quyền quá độ của chính phủAnh em Hồi giáo dưới quyền Morsi,[53] quân đội phế truất Tổng thống Morsi thông qua đảo chính và lập chính phủ lâm thời.[54]
Chính phủ lâm thời Ai Cập do quân đội hậu thuẫn sau đó đàn áp Anh em Hồi giáo và các ủng hộ viên của họ, sát hại hàng trăm người biểu tình đường phố vào tháng 8 năm 2013.[55][56] Ngày 18 tháng 1 năm 2014, chính phủ lâm thời thiết lập hiến pháp mới sau một cuộc trưng cầu dân ý[57] Ngày 26 tháng 3 năm 2014, người lãnh đạo Các lực lượng vũ trang Ai Cập làAbdel Fattah el-Sisi từ chức trong quân đội và tuyên bố tranh cử tổng thống.[58] Abdel Fattah el-Sisi chiến thắng với cách biệt lớn,[59] và tuyên thệ nhậm chức tổng thống vào ngày 8 tháng 6 năm 2014. Anh em Hồi giáo và một số nhóm hoạt động tư do và thế tục tẩy chay bỏ phiếu.[60]
El-Sisi tái đắc cử vào năm 2018, không vấp phải sự phản đối nghiêm trọng nào. Năm 2019, một loạt sửa đổi hiến pháp đã được quốc hội thông qua, nâng cao hơn nữa quyền lực của Tổng thống và quân đội, tăng nhiệm kỳ tổng thống từ 4 năm lên 6 năm và cho phép El-Sisi tranh cử hai nhiệm kỳ khác. Các đề xuất đã được thông qua trong một cuộc trưng cầu dân ý.
Tranh chấp giữa Ai Cập vàEthiopia về Đập Đại Phục hưng Ethiopia leo thang vào năm 2020. Ai Cập coi con đập là một mối đe dọa hiện hữu, lo ngại rằng con đập sẽ làm giảm lượng nước mà nó nhận được từ sông Nile.
Ai Cập có biên giới vớiLi bi ở phía tây,Sudan ở phía nam, vớiIsrael ở đông bắc. Vai trò địa chính trị quan trọng của Ai Cập xuất phát từ vị trí chiến lược của Ai Cập: là mộtquốc gia liên lục địa ở cả châu Á và châu Phi, họ sở hữu một cầu nối lục địa (Eo đất Suez) giữaChâu Phi vàChâu Á, và một cầu nối đường thủy (Kênh Suez) nối giữa Biển Địa Trung Hải vàẤn Độ Dương thông quaBiển Đỏ.
Các sa mạc: Ai Cập chiếm một phầnSa mạc Sahara vàSa mạc Libya. Các sa mạc này được coi là "vùng đất đỏ" trong thời Ai Cập cổ đại, và nó bảo vệ Vương quốc của các Pharaohs tránh khỏi các mối đe dọa từ phía tây.
Năm 2017, theo thỏa thuận điều chỉnh biên giới trên biển được Ai Cập vàẢ Rập Saudi ký kết hồi tháng 4 năm 2016 nhân chuyến thămCairo của Quốc vươngSalman của Ả Rập Xê Út. Chính quyềnCairo nhất trí chuyển giao chủ quyền hai đảoTiran vàSanafir trênbiển Đỏ choẢ Rập Xê Út dù người dân không đồng tình. Ai Cập khẳng định hai hòn đảoTiran vàSanafir thuộc chủ quyền củaẢ Rập Xê Út và do Ai Cập kiểm soát khi trước đóẢ Rập Xê Út đã đề nghị Ai Cập bảo vệ những đảo này trong những năm 1950.[61]
Cuối tháng 2 năm 2005, Mubarak thông báo trên một chương trình truyền hình rằng ông đã ra lệnh cải tổ luật bầu cử tổng thống của đất nước, dọn đường cho những cuộc bầu cử đa ứng cử viên trong tương lai. Lần đầu tiên kể từ phong trào năm 1952, dân chúng Ai Cập có cơ hội thực sự để bầu ra một nhà lãnh đạo từ một danh sách ứng cử viên. Tổng thống nói rằng ý định này của ông xuất phát từ "nhận thức đầy đủ của tôi về sự cần thiết phải củng cố những nỗ lực để tăng cường hơn nữa tự do và dân chủ." Tuy nhiên, luật mới đặt ra những hạn chế khắc nghiệt đối với người muốn ra tranh cử, và đã được toan tính trước nhằm ngăn chặn các ứng cử viên đã rất nổi tiếng nhưAyman Nour không thể ra tranh cử chống lại Mubarak, và dọn đường để ông dễ dàng được tái tranh cử.
Những lo ngại một lần nữa lại dấy lên sau cuộc bầu cử năm 2005 về sự can thiệp của chính phủ vào quá trình bầu cử thông qua việc gian lận và lừa gạt. Hơn nữa, bạo lực do những người ủng hộ Mubarak tiến hành chống lại những người đối lập và sự tàn bạo của cảnh sát đã xảy ra trong quá trình bầu cử. Điều này đặt ra nghi vấn về cam kết mà chính phủ đã loan báo về một quá trình dân chủ.
Vì vậy, đa số người dân Ai Cập vẫn còn hoài nghi về quá trình dân chủ hóa và vai trò của các cuộc bầu cử. Một tỷ lệ rất nhỏ những người đủ tư cách bầu cử trên thực tế đã bị gạt ra khỏi danh sách cuộc bầu cử năm 2005. Tuy nhiên, báo chí đã cho thấy họ ngày càng tự do hơn trong việc chỉ trích tổng thống, và những kết quả của cuộc bầu cử nghị viện gần đây cho thấy những đảng Hồi giáo như đảng hiện bị cấmAnh Em Hồi giáo đã thắng nhiều ghế, việc này chứng tỏ một sự thay đổi thật sự đang diễn ra.
Trụ sở thường trực củaLiên đoàn Ả rập đóng tại Cairo. Tổng thư ký Liên đoàn từ lâu theo truyền thống đều là người Ai Cập. Cựu Bộ trưởng ngoại giao Ai CậpAmr Moussa hiện là Tổng thư ký Liên đoàn Ả rập. Liên đoàn Ả rập đã rời khỏi Ai Cập sang Siry trong một giai đoạn ngắn năm 1978 để phản đối hiệp ước hòa bình của Ai Cập với Israel nhưng đã quay trở lại năm 1989.
Hoa Kỳ là một đối tác quan trọng của Ai Cập, cung cấp 1,3 tỷ đô la Mỹ viện trợ quân sự mỗi năm cho Ai Cập tính đến năm 2015.[62] Năm 1989, Ai Cập được Hoa Kỳ công nhận là mộtđồng minh không thuộc NATO. Saucuộc đảo chính năm 2013, quan hệ giữa Hoa Kỳ và Ai Cập xấu đi sau khi chính quyền bắt đầu đàn ápAnh em Hồi giáo vàchính quyền Obama đình chỉ tập trận chung.[63] Quan hệ trở nên tốt lại dưới thờiDonald Trump; năm 2017, Tổng thống Ai CậpAbdel Fattah el-Sisi thăm Hoa Kỳ, chuyến thăm đầu tiên của một tổng thống Ai Cập trong tám năm.[64]
Ai Cập là nước Ả rập đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Israel, sau khi ký kếtHiệp ước hòa bình Ai Cập-Israel theoThỏa thuận trại David. Ai Cập có ảnh hưởng lớn đối với các quốc gia Ả rập, và từ lâu đã đóng một vai trò quan trọng làm người hòa giải các tranh chấp giữa các nước Ả Rập, và tranh chấp Israel-Palestine. Đa số các quốc gia Ả rập vẫn tin tưởng Ai Cập trong vai trò này, dù ảnh hưởng của nó thường bị hạn chế.
Một tranh chấp lãnh thổ với Sudan về vùng được gọi làTam giác Hala'ib, khiến quan hệ ngoại giao giữa hai nước vẫn còn nhiều trở ngại.
Lực lượng Vũ trang Ai Cập làlực lượng vũ trang chính quy của Ai Cập, gồm các quân chủng Lục quân, Hải quân, Không quân và Lực lượng Phòng không dưới sự quản lý của tổng tham mưu trưởng.[65] Tổng hành dinh của Lực lượng Vũ trang AI Cập là Trung tâm chỉ huy chiến lược nhà nước, thường được gọi là Lầu Tám Góc, tạiThủ đô hành chính mới. Lực lượng Vũ trang chủ yếu phụ trách các nhiệm vụ quốc phòng nhưng cũng có vai trò đối nội trong việc hỗ trợ cảnh sát bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng trong trường hợp khẩn cấp và chống khủng bố.[66] Ngoài ra, Lực lượng Vũ trang tham gia vào các phái bộ gìn giữ hòa bình ở nước ngoài và các hoạt động tập trận đa quốc gia.[67]
Nghĩa vụ quân sự là bắt buộc đối với đàn ông trong độ tuổi 18–30. Thời hạn thực hiện nghĩa vụ quân sự là từ 14 đến 36 tháng tùy theo trình độ học vấn. Người hoàn thành nghĩa vụ quân sự được đăng ký vào ngạch dự bị trong thời hạn chín năm. Đàn ông đủ 16 tuổi trở lên và phụ nữ đủ 17 tuổi trở lên có thể tình nguyện nhập ngũ.[67]
Về mặt hành chính, Ai Cập được chia thành 27 tỉnh. Mỗi tỉnh được chia thành các vùng, mỗi vùng được chia thành các thị trấn, làng. Tỉnh lỵ của mỗi tỉnh đôi khi có cùng tên với tỉnh.[68]
Nền kinh tế của Ai Cập là nền kinh tế lớn thứ hai tại châu Phi và có GDP lớn thứ 42 trên thế giới tính đến năm 2025.[4] Ai Cập là một nền kinh tế đang nổi lên và tham gia vào các tổ chức quốc tế nhưLiên minh châu Phi,Liên đoàn Ả Rập,BRICS vàKhu vực tự do thương mại châu Phi.[69] Từ đầu thập niên 2000, Ai Cập đã tiến hành cải cách tài chính, tiền tệ, tư nhân hóa và khuyến khích đầu tư nước ngoài, góp phần làm ổn định kinh tế vĩ mô và giảm tỷ lệ thất nghiệp, đói nghèo.[70][71]
Đập Aswan được hoàn thành năm 1971 vàHồ Nasser được hình thành từ đó đã thay đổi vị trí của dòng sông Nile lâu đời đối vớinông nghiệp và sinh thái Ai Cập. Với một dân số tăng trưởng nhanh chóng (đông nhất thế giới Ả rập), hạn chế về đất canh tác, và sự phụ thuộc vào sông Nile khiến các nguồn tài nguyên và kinh tế nước này phải chịu nhiều sức ép lớn.
Chính phủ đã gắng sức đẩy mạnh phát triển kinh tế trong thiên niên kỷ mới thông qua cải cách kinh tế và đầu tư ồ ạt vào viễn thông và hạ tầng cơ sở, đa số nguồn tài chính có được từviện trợ nước ngoài của Hoa Kỳ (từ 1979, khoảng $2.2 tỷ mỗi năm). Ai Cập là nước nhận viện trợ lớn thứ ba của Hoa Kỳ từ sau chiến tranhIraq. Các điều kiện kinh tế đang bắt đầu được cải thiện nhiều sau một giai đoạn trì trệ nhờ việc tự do hóa các chính sách kinh tế của chính phủ, cũng như tăng nguồn thu từ du lịch và sự bùng nổ của thị trường chứng khoán. Trong bản báo cáo hàng năm của mình,IMF đã xếp hạng Ai Cập là một trong những nước dẫn đầu thế giới về thực hiện cải cách kinh tế.
Du lịch là một trong những ngành quan trọng nhất trong nền kinh tế Ai Cập. Năm 2024, số lượng du khách tại Ai Cập đạt mức kỷ lục 15,7 triệu người, vượt mức 14,9 triệu du khách vào năm 2023, và ngành du lịch đóng góp tổng cộng 14,1 tỷ đô la Mỹ vào nền kinh tế.[72]
Ai Cập là quốc gia đông dân nhất trong thế giới Ả Rập và quốc gia đông dân thứ ba tại châu Phi với dân số khoảng 95 triệu người tính đến năm 2017[cập nhật].[73] Dân số của Ai Cập tăng trưởng nhanh chóng từ năm 1970 đến năm 2010 nhờ tiến bộ y học và tăng năng suất nông nghiệp[74] doCách mạng xanh.[75] KhiNapoléon Bonaparte xâm lược Ai Cập vào năm 1798, dân số của Ai Cập ước tính là 3 triệu người.[76] Hầu hết dân số tập trung tại hai bờsông Nin, một khu vực với diện tích khoảng 40.000 kilômét vuông (15.000 dặm vuông Anh) và là nơi duy nhất có đất canh tác.Sa mạc Sahara chiếm phần lớn diện tích của Ai Cập và có ít dân cư. 43% dân số sinh sống tại các khu vực thành thị,[77] chủ yếu tạivùng đô thị Cairo,Alexandria và những thành phố lớn khác ởchâu thổ sông Nin.
Từ thời cổ đại, đặc biệt trước khiThượng và Hạ Ai Cập thống nhất, những ảnh hưởng từBắc Phi vàĐịa Trung Hải đã trở thành thống trị ở phía bắc, trong khi người Ai Cập ở phía Nam vẫn giữ quan hệ với ngườiNubians vàEthiopians. Dù có những khác biệt đó, người Ai Cập hiện đại đang ngày càng có quan hệ gần gũi hơn với nhau và đều là con cháu của xã hội Ai Cập cổ, luôn gắn với nông nghiệp và đông đúc so với các vùng xung quanh.[78][79]
99,7% dân số của Ai Cập làngười Ai Cập.[36] Các nhóm dân tộc thiểu số ở Ai Cập gồm một lượng nhỏ bộ tộc Ả rậpBedouin sống ở phía đông và phía tây sa mạc vàBán đảo Sinai, ngườiSiwis ởỐc đảo Siwa nóingôn ngữ Berber và các cộng đồngNubian cổ tụ tập dọc theo sông Nile vùng cực nam Ai Cập. Ai Cập cũng có khoảng 90.000 người tị nạn, đa số là 70.000người tị nạn Palestine và 20.000người tị nạn Sudan. Một cộng đồngDo Thái từng rất mạnh mẽ đã hoàn toàn biến mất, hiện chỉ còn một số lượng nhỏ ở lại Ai Cập và những người chỉ tới đó vào các dịp lễ hội tôn giáo. Nhiều địa điểm khảo cổ học và lịch sử quan trọng của Do Thái hiện vẫn còn tại đó.
Hồi giáo làquốc giáo của Ai Cập. Ai Cập có dân số Hồi giáo lớn nhất trong thế giới Ả Rập và dân số Hồi giáo lớn thứ sáu trên thế giới, chiếm 5% tổng dân số Hồi giáo toàn cầu.[82] Ai Cập cũng có dân số Kitô giáo lớn nhất tạiTrung Đông và Bắc Phi.[83] Không có số liệu chính thức về thành phần tôn giáo của Ai Cập vì tôn giáo là một vấn đề nhạy cảm chính trị xã hội tại Ai Cập.[84] Ước tính 85–90% dân số theo Hồi giáo, 10–15% theoGiáo hội Chính thống giáo Copt và 1% theo những hệ phái Kitô giáo khác; những nguồn khác ước tính 15–20% dân số theo Kitô giáo.[a]
Không có số liệu chính xác về tỷ lệ ngườivô thần và theo thuyếtbất khả tri tại Ai Cập vì việc công khai điều này đồng nghĩa với việc bị trừng phạt. Năm 2000, một nhà văn Ai Cập vô thần công khai, kêu gọi thành lập một hiệp hội những người vô thần ở Ai Cập, bị kết tội lăng mạ Hồi giáo và những ngôn sứ của Hồi giáo trong bốn cuốn sách của ông.[91]
Trường pháiHanafi của Hồi giáoSunni được nhà nước tổ chức rộng rãi thông qua Bộ Tài sản tôn giáo. Bộ Tài sản tôn giáo kiểm soát mọi thánh đường và quản lý mọi tu sĩ Hồi giáo. CácImam được đào tạo trong những trường hướng nghiệp Imam và tạiĐại học Al Azhar. Ủy ban này ủng hộ Hồi giáo Sunni và có nhiệm vụ đưa ra những lời phán quyết fatwa về các vấn đề. Ai Cập có hai thể chế tôn giáo chính.Đại học Al Azhar là thể chếHồi giáo cổ nhất và là viện nghiên cứu cấp cao nhất, được thành lập vào khoảng năm 970). Ai Cập cũng có nhiều di sản Kitô giáo với sự hiện diện củaGiáo hội Chính thống giáo Copt doThượng phụ thành Alexandria lãnh đạo, với khoảng từ 12 tới 20 triệu tín đồ trên khắp thế giới (Một trong những Nhà thờ Chính thống giáo Copt là Nhà thờ Thánh Takla Haimanot tại Alexandria).
Bahá'í giáo ở Ai Cập với số người theo khoảng vài trăm nghìn, nhưng các thể chế và hoạt động cộng đồng của họ bị cấm ngặt; họ cũng không được phép có chứng minh thư. Tháng 4 năm 2006, một tòa án đã công nhận Bahá'í giáo nhưng chính phủ đã quyết định tái thẩm lại trường hợp đó. Một thành viên nghị viện, Gamal Akl của tổ chứcAnh em Hồi giáo, đã nói Bahá'ís là những người vô đạo và phải bị giết trên mảnh đất mà họ đã quyết định thay đổi tôn giáo của mình.[92]
Năm 2024, tuổi thọ trung bình của Ai Cập là 75 tuổi, 73,8 tuổi đối với nam và 76,2 tuổi đối với nữ.[95] Tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh đã giảm mạnh từ 101–132/1.000 trẻ đẻ sống vào thập niên in 1970s 1980s xuống 16–18/1.000 trẻ đẻ sống vào năm 2024.[96][95]
Năm 2008,Tổ chức Y tế Thế giới ước tính 91,1% phụ nữ Ai Cập từ 15 đến 49 tuổi đã bịcắt âm vật. Năm 2014, tỷ lệ phụ nữ cắt âm vật trong độ tuổi 1–14 giảm xuống 10,4% tại các khu vực thành thị và 15,9% tại các vùng nông thôn so với 87,2% phụ nữ trong độ tuổi 15–49 nhờ các biện pháp chính phủ, luật mới, các chiến dịch vận động truyên truyền và tăng cường thi hành pháp luật. Từ năm 2016, người thực hiện cắt âm vật có thể bị phạt tù đến 15 năm và ngườigiám hộ cho phép cắt âm vật có thể bị phạt tù đến 3 năm.[97][98]
Thủ đô Cairo của Ai Cập là thành phố lớn nhất châu Phi và từ nhiều thế kỷ đã là một trung tâm học thuật, văn hóa và thương mại.Viện hàn lâm ngôn ngữ Ả rập của Ai Cập chịu trách nhiệm chỉnh lý tiếng Ả Rập trên khắp thế giới.
Ai Cập có một nền công nghiệp truyền thông và nghệ thuật phát triển từ cuốithế kỷ 19, hiện nay có hơn 30 kênh truyền hình vệ tinh và 100 phim truyện sản xuất hàng năm. Trên thực tế Cairo từ lâu đã được gọi là "Hollywood của phương Đông." Để phát triển hơn nữa ngành truyền thông của mình, đặc biệt với sự cạnh tranh mạnh mẽ từCác quốc gia Ả rập Vùng Vịnh vàLiban, một thành phố điện ảnh lớn đã được xây dựng. Ai Cập là nướcẢ rập duy nhất có nhà hátopera.
Một số người Ai Cập nổi tiếng:
Saad Zaghlul (lãnh đạo cuộc cách mạng hiện đại Ai Cập đầu tiên)
^The population of Egypt is estimated as being 90% Muslim, 9% Coptic Christian and 1% other Christian, though estimates vary.[85][86][87] Microsoft Encarta Online similarly estimates the Sunni population at 90% of the total.[88] ThePew Forum on Religion and Public Life gave a higher estimate of the Muslim population, at 94.6%.[89] In 2017, the government-owned newspaperAl Ahram estimated the percentage of Christians at 10 to 15%.[90]
^Theo trưng cầu hiến pháp Ai Cập 2019, Hội đồng Shura bị bãi bỏ vào năm 2014 sẽ trở thành thượng viện Cộng hòa Ả Rập Ai Cập
^Pierre Crabitès (1935).Ibrahim of Egypt. Routledge. tr. 1.ISBN978-0-415-81121-7. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2013.... on ngày 9 tháng 7 năm 1805, Constantinople conferred upon Muhammad Ali the pashalik of Cairo ...
^"Lessons from/for BRICSAM about South-North Relations at the Start of the 21st Century: Economic Size Trumps All Else?".International Studies Review. Quyển 9.
^Midant-Reynes, Béatrix.The Prehistory of Egypt: From the First Egyptians to the First Kings. Oxford: Blackwell Publishers.
^Baten, Jörg (2016).A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. tr. 217, p.224 Figure 7.6: "Height development in the Middle East and the world (male)" and p.225.ISBN9781107507180.
^Anglo French motivation: Derek Hopwood,Egypt: Politics and Society 1945–1981. Luân Đôn, 1982, George Allen & Unwin. p 11.
^De facto protectorate: Joan Wucher King,Historical Dictionary of Egypt. Metuchen, New Jersey, USA; 1984; Scarecrow. p 17.
^Vatikiotis, P.J. (1991).The history of modern Egypt: from Muhammad Ali to Mubarak (ấn bản thứ 4.). Luân Đôn: Weidenfeld and Nicolson. tr. 443.ISBN978-0-297-82034-5.
^Amin, Galal. Egypt's economic predicament: a study in the interaction of external pressure, political folly, and social tension in Egypt, 1960–1990, 1995
^Analysis (ngày 19 tháng 12 năm 2011)."Global Christianity". Pew Research Center.Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 17 tháng 8 năm 2012.
^"Background Note: Egypt". US Department of State. ngày 10 tháng 11 năm 2010.Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 7 năm 2019. Truy cập ngày 5 tháng 3 năm 2011.
^"Egypt". CIA. ngày 4 tháng 9 năm 2008.Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm 2007.
^"Egypt". UK Foreign and Commonwealth Office. ngày 27 tháng 1 năm 2008.Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 16 tháng 2 năm 2016.
^Egypt. Microsoft Encarta Online. ngày 30 tháng 9 năm 2008.Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 10 năm 2009.
.svg)
.jpg)
.jpg)
.svg)
