Kristalližen telluran pallišk kaks' santimetrad pitte Tellur (Te —tellurium latinan kelel) om 52nz' himine elementhimižiden elementoiden periodižes tabludes . Sen sijaduz om kudendestoštkümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — kudenden gruppan päalagruppas, VIA), tabluden videndes periodas.
Element om lujas harv Man kores, 0,01 grammad tonnas, no voib löuta sidä puhthas olendas (ičesündui tellur) i enamba mi sadas mineraloiden keskes. Vl 1798 avstrine Martin Genrih Klaprot-himik sai puhtast tellurad ezmäižen kerdan da avaiži sen ičendoid.
Tellur da kaik sen ühtnendad oma morijad!
Puhtaz tellur om räbed hobedaižvaugedmetalloid (pol'metall) lujanke metallhoštanke. Diamagnetik i pol'veim. Kristalline segluz om geksagonaline.
Atommass — 127,60. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 6,24 g/sm³. Suladandlämuz — 722,66 K (449,51 C°). Kehundlämuz — 1261 K (988 C°).
Londuseline tellur kogoneb kahesas izotopaspäi, niišpäi kuz' oma stabiližed, atommassoidenke: 120 (0,09 %), 122 (2,55 %), 123 (0,89 %), 124 (4,74 %), 125 (7,07 %), 126 (18,84 %), i kaks' oma vähäradioaktivižed:128 Te (31,74 %, T½ =2,2 × 1024 vot, kaikiš hätkemb löutud pord radionuklidoiden keskes, kändaseksenonaks ) i130 Te (34,08 %, T½ — 8,2 × 1020 vot, kändase ksenonaks). Tetas 30 ratud radioaktivišt izotopad 105..119, 121, 127, 129, 131..142 atommassanke, sen ližaks 17 izomärad om olmas. Niiden kesken kaikiš hätkembad oma koume izomärad:121m Te-izomär 154 päiväd pol'čihodamižen pordonke,123m Te (T½ =119 päiväd) i127m Te (T½ =109 päiväd). Kaikiš hätkembad ratud izotopad oma121 Te (T½ =19,16 päivest),118 Te (kuz' päivest) i132 Te (3,2 päivest). Radioaktivižed izotopad hajetas α-čihodamižen kal't täuzin (nomerad 104..106, kaikiš kebnemb mugoi element), α- i β- (nomer 107), α-, β- i protonižen (nomerad 108, 109), β- i protonižen (nomerad 110 i 111), β- i neitronižen (nomerad 136..141) vai muite β-čihodamižen (kaik toižed) kal't, kändasoišantimonijaks vaijodaks , izotopad 104..106 —tinaks , izotopad 107, 110 i 111 — tinaks i antimonijaks, izotopad 108 i 109 — tinaks, antimonijaks iindijaks .
Element om aktivine himižešti vaiše keskmäras. Muigotandmärad: +6, +4, +2, −2. Telluran tuhk muigotub il'mas honuzližel lämudel TeO2 -hapandusen sädandanke, huldutamižel il'mas palab i jätab sidä-žo hapandust. Reagiruibvedenke 100 C° lämudel.
Metalloid segoib muglihe, rik- i azotmuiktusihe. Reakcii koncentriruidud rikmuiktusenke:
4 T e + 4 H 2 S O 4 ( c o n c . ) ⟶ T e 4 S 3 O 10 + S O 2 ↑ + 4 H 2 O {\displaystyle {\mathsf {4Te+4H_{2}SO_{4}(conc.)\longrightarrow \ Te_{4}S_{3}O_{10}+SO_{2}\uparrow \ +4H_{2}O}}} Sädab vällid muiktusid: tellurvezinikmuiktuz (H2 Te), telluraižmuiktuz (H2 TeO3 ) i tellurmuiktuz (H6 TeO6 ). Tellural om reakcijoid galogenidenke i metalloidenke.
