Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Mine sisu juurde
Vikipedii
Eci

Grekanma

Vikipedii-späi
Tarbhaine lehtpol'/levitadud
Anglijankel'ne tarbhaine lehtpol'
Grekanman Tazovaldkund
Ελληνική Δημοκρατία
(Ellīnikī́ Dīmokratía)
 Flag
 Valdkundznam
PälidnAfinad
Eläjiden lugu (2021)10,569,703[1] ristitud
Pind131,597 km²
Grekanman TazovaldkundΕλληνική Δημοκρατία(Ellīnikī́ Dīmokratía)
Kel'grekan
Valdkundan pämez'Katerina Sakellaropulu
PäministrKiriakos Micotakis
Religiihristanuskond
Valütevro (€) (EUR)
Internet-domen.gr[2]
Telefonkod+30
Aigvötal'velUTC+2,
kezalUTC+3

Grekanma (grek.: Ελλάδα [eˈlaða],Elláda, vaigrek.: Ελλάς [eˈlas], Ellás), täuz' oficialine nimi —Grekanman Tazovaldkund (grek.: Ελληνική Δημοκρατία [eliniˈci ðimokraˈti.a],Ellīnikī́ Dīmokratía), om valdkundEvropan i senBalkanan pol'saren suves,Adriatikan,Ionižen meren daKeskmeren randoil.Afinad oma sen pälidn, ned oma Grekanman kaikiš suremb lidn.

Valdkund omPAKO:n ühtnijaks vspäi 1952 (vozil 1974−1980 oli lähtnu sišpäi), vspäi 1981 omEÜ:n ühtnijan.

Istorii

[vajehta |vajehtada lähtetekst]

Grekanman territorii lugesePäivlaskmman civilizacijan auguks.Amuižen Grekanman iVizantijan imperijan kul'tur levini Keskmeren randoidme. Vn 1821 25. päiväl keväz'kud Grekanma tedištoiti ripmatomutOttomanan imperijaspäi i sai sidä vl 1830 voziden 1821−1829 Päzutandsodan jäl'ghe.

Valdkundan ezmäine Konstitucii (grek.: Σύνταγμα της Ελλάδας,Sintagma tis Elladas) oli olmas vspäi 1822. Jäl'gmäine 13nz' lugul Konstitucii[3][4] om väges vn 1975 kezakun 11. päiväspäi voziden 1986, 2001 da 2008 znamasižidenke vajehtusidenke.

Geografijan andmused

[vajehta |vajehtada lähtetekst]
Grekanman topografine kart (2006)

Grekanmal om mavaldkundröunoidAlbanijanke lodehes (röunan piduz — 212 km),Pohjoižmakedonijan Tazovaldkundanke (234 km) daBolgarijanke (472 km) pohjoižes,Turcijanke pohjoižpäivnouzmas (192 km). Ühthine röunoiden piduz om 1110 km. Valdkundan pind — 131 597 km², sidä kesken kahten tuhan saren pind — 25 100 km² (valdkundan territorijan läz videndest).Keskmeren mered lainištadas sen randoid: päivlaskmaižed mered —Adriatik iIonine, suvižed —Kritan iLivijan, päivnouzmaižed —Egeine iFrakine. Ühthine randanpird om 13 676 km.

Grekanma om mägikaz ma. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim omOlimp-mägen Mitikas-mägenpä (2917 m). Pened tazangištod oma elänzoittud tihedašti. Lujadmanrehkaidused oleldas valdkundan territorijal.

Klimatan koume toižendad oma levitadud tahoidme: Keskmeren, Al'piden iven. Kontinentaližen palan Pind-mägisel'g valatoitab sadegiden järgendust.

Londuseližed pävarad omakivivoi,bur hil',metallad (raudkivend,boksitad,cink,nikel',hahktin,magnii),gidroenergii; toižed varad omakeitandsol,mramor.

Politine sistem

[vajehta |vajehtada lähtetekst]
Grekanman parlamentan pert'Afiniš, uhoku 2007

Ohjandusen form om unitarine konstitucineparlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (grek.: Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας,Próedros ti̱s Elli̱nikí̱s Di̱mokratías). Parlamentan ühtnijad valitas händast videks vodeks, enamba kaht strokud jäl'geten ei sa. Prezident om armijan päkäsknikaks. Hän voib käta käskusid tagaze parlamentha toštmižkaclendan täht.

Parlament (grek.: Βουλή των Ελλήνων,Voulí ton Ellínon) om üks'kodine. Kaik rahvaz valičeb sen 300 ühtnijad kerdan nelläs vodes. Parlamentan tobmuden partijan lider kändase päministraks.

Käskuzkundaližen tobmuden pä om Areopag (grek.: Άρειος Πάγος,Arejos Pagos).

Parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2023 25. päiväl heinkud. Parlament valiči utKaterina Sakellaropulu-prezidentad vn 2020 22. päiväl vilukud (261 än't 300:späi), hän tuleb radho keväz'kun 13. päiväspäi. Edeline prezident omProkopis Pavlopulos (13. keväz'ku 2015 — 13. keväz'ku 2020).Kiriakos Micotakis radab päministran vn 2019 heinkun 8. päiväspäi. Edeline päministr omAleksis Tsipras (26. viluku 2015 — 8. heinku 2019).

Administrativiž-territorialine jagand

[vajehta |vajehtada lähtetekst]

   Kacu kirjutuz:Grekanman administrativiž-territorialine jagand.

Grekanma jagase koumetoštkümneks agjaks (üks'lugugrek.: περιφέρεια,periféreia). Agjad alajagasoiš 74 agjan ühtnikaks (üks'lugugrek.: περιφερειακή ενότητα,perifereiakí enótita), niiden kontinentröunoid enččikš nomoikš (54 nomad oliba Grekanman päühtnikoiš edel 2011. vot) jättihe vajehtuseta paksumba kaiked. Agjan ühtnikad jagasoiš 325 municipaližeks ühtnikaks (üks'lugugrek.: δήμος,dímos). Periferijad oma seičemen decentraliziruidud administracijan (äilugugrek.: αποκεντρωμένες διοικήσεις,apokentroménes dioikíseis) ohjandusen al. Üks'jäine avtonomii — pühäAfon-mägi grekižesMakedonijas. Kaik administrativižed ühtnikad oma ičeohjandusen al.

Eläjad

[vajehta |vajehtada lähtetekst]

Grekanmas elädasgrekalaižed. Vl 2014 valdkundan eläjiden lugu oli 10,775,557 ristitud, vn 2018 heinkus — 10,761,523 ristitud. Eläjiden 99 % kodikel' omgrekan kel'. Kaikiš suremb valdkundan ristitišt oli: rahvahanlugemižiden mödhe — 10,964,020 eläjad vl 2001; järghižen statistikan mödhe — enamba 11 mln eläjid vll 2006−2013 (11,123,400 eläjid vn 2011 augus).

Rahvahad (2011):grekalaižed — 91,6 %,albanijalaižed — 4,4 %, toižed rahvahad — 4,0 %.

Uskondan mödhe (2015):ortodoksižen jumalankodikundan (oficialine religii)hristanuskojad — 81..90 % (vl 2006 oli enamba 97 %),islamanuskojad — 2 %, toižed uskojad — 3 %, religijatomad — 4..15 %, märhapanendata — 1 %.

Afinad-pälidnas eläb 35 % valdkundan ristitištod. Toižed sured lidnad (enamba 100 tuh. ristituid vn 2011 rahvahanlugemižen mödhe, surembaspäi penembha):Salonikid,Patrad,Iraklion,Laris,Volos,Aharnes. Vl 2011 kaik oli 65 lidnad enamba mi 14 tuhad eläjidenke valdkundas. Lidnalaižiden pala om 79,7 % (2020).

Ižanduz

[vajehta |vajehtada lähtetekst]

Grekanma om šingotadud ma, baziruiše holitišiden sferal päpaloin, sen hüvä finansine olend rippub verhiš maišpäi znamasižes märas. Vl 2024 valdkundan nominalinekogosüdäiprodukt (KSP) oli 252,7 mlrd. US$ ekvivalentas (52. sija; US$24,342 ühtele hengele, 46. sija) vai 436,7 mlrd. US$ tazostadud ostmižmahtusen mödhe (54. sija; US$42,066 ühtele hengele, 48. sija). Vll 2010−2018 velgkrisis hilleni ižandusen kazvandad, vll 2009−2013 kogosüdäiprodukt poleni joga vodel. Tähäsai valdkundaline velg jäb sureks, hot' poleneb-ki, oli 369 mlrd evrod (KSP:n 164 % surtte) vl 2023, €365 mlrd (KSP:n 154 %) vl 2024. Industrijan päsarakod oma laivansauvomine, sömtegimišt i tabakon ümbriradmine, tekstiline, himižiden substancijoiden pästand, metallan ümbriradmine, kaivuztegimišt i kivivoin samine. Finansine voz' zavodiše 1. vilukud.

Kogosüdäiprodukt sektoroidme (2021): maižanduz — 4,5 %, tegimišt — 18,2 %, holitišiden sfer — 77,3 %. Radajiden järgenduz (vn 2021 andmused): maižanduz — 11,2 %, tegimišt — 15,6 %, holitišiden sfer — 73,2 %.

Valdkundan päeksport omsöndtavarad (nižu,tabak,kala,sagud,puvoi,fruktad damaplodud,vin davinmarj — kaik läz 25 %),kivivoi (9 %), erazvuiččedsobad (läz 8 %),zelläd (6 %); toine eksport —polimerad (läz 5 %),likkuimed (lendimed,treilerad — 2 %),vanuimed dakabeläd (2 %),cement (1 %). Sen ližaks,turizm, rahvahidenkeskeižed jüguvendad lendimil da laivoil todas äi rahoid büdžetha. Importan tavarad oma toreh kivivoi, mašiništ (elektrotehnine ezikät), elektronik, zelläd, laivad da astjad, plastmassad, avtod da motociklad. Vll 2023−2024 import ületi eksportad 1,6 kerdha. Irdpol'žen torguindan päižed partnörad (2023) omaItalii (Grekanman eksportan 11,7 % i importan 7,9 %),Saksanma (eksportan 5,7 % i importan 10,3 %),Kitai (importan 9,8 %),Bolgarii (eksportan 4,5 % i importan 3,5 %),Turkanma (eksportan 3,3 % i importan 3,5 %),Ispanii (eksportan 3,2 % i importan 3,6 %),Irak (importan 6,5 %),Alamad (importan 5,9 %),Kipr (eksportan 5,7 %).

Galerei

[vajehta |vajehtada lähtetekst]
  • Prezidentan pärezidencii (Προεδρικό Μέγαρο, edel 1974. vot Grekanman kunigahan), Afinad, sügüz'ku 2012
    Prezidentan pärezidencii (Προεδρικό Μέγαρο, edel 1974. vot Grekanman kunigahan), Afinad, sügüz'ku 2012
  • Päministran ofis (Μέγαρο Μαξίμου) Afiniden keskuzpalas, sügüz'ku 2024
    Päministran ofis (Μέγαρο Μαξίμου) Afiniden keskuzpalas, sügüz'ku 2024
  • Grekanman Rahaazjoiden ministruz (Afinad, sügüz'ku 2019)
    Grekanman Rahaazjoiden ministruz (Afinad, sügüz'ku 2019)
  • Valdkundaline Nevondkund (Συμβούλιο της Επικρατείας) Afiniden Αρσάκειο-sauvuses, heinku 2015. Se om Grekanman Ülembaižeks Administrativižeks Käskuzkundaks
    Valdkundaline Nevondkund (Συμβούλιο της Επικρατείας) Afiniden Αρσάκειο-sauvuses, heinku 2015. Se om Grekanman Ülembaižeks Administrativižeks Käskuzkundaks
  • Grekanman bank (nacionaline keskuzbank, Τράπεζα της Ελλάδος), Afinad, sulaku 2019
    Grekanman bank (nacionaline keskuzbank, Τράπεζα της Ελλάδος), Afinad, sulaku 2019
  • Grekanman Nacionaline kirjišt (Afinad, keväz'ku 2024)
    Grekanman Nacionaline kirjišt (Afinad, keväz'ku 2024)

Grekižed pühänikad (praznikad)

[vajehta |vajehtada lähtetekst]

Homaičendad

[vajehta |vajehtada lähtetekst]
  1. ↑Grekanman ristitišton endustuz vn 2021 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. —Cia.gov.(angl.)
  2. ↑Mugažo.eu kutEÜ:n ühtnii.
  3. ↑Vn 2001 Grekanman Konstitucii Vikipurtkiš.(angl.)
  4. ↑Grekanman Konstitucijan tekst (2008)constituteproject.org-saital.(angl.)

Irdkosketused

[vajehta |vajehtada lähtetekst]
Grekanma Vikiaitas


Evropan valdkundad
Evropan valdkundad
Evropan valdkundad
Alamad |Albanii |Andorr |Armenii1 |Azerbaidžan1 |Avstrii |Bel'gii |Bolgarii |Bosnii da Gercegovin |Čehanma |Danii |Estinma |Francii |Grekanma |Gruzii1 |Horvatii |Irlandii |Islandii |Ispanii |Italii |Kazahstan1 |Kipr1 |Latvii |Lihtenštein |Litvanma |Lüksemburg |Mad'jaranma |Mal't |Moldov |Monako |Mustmägi |Norvegii |Pohjoižmakedonii |Pol'šanma |Portugalii |Ročinma |Romanii |San Marino |Saksanma |Serbii |Slovakii |Slovenii |Suomenma |Sur' Britanii |Šveicarii |Turkanma1 |Ukrain |Vatikan |Vaugedvenäma |Venäma1

1 OmAzijas mugažo.

Om sadud "https://vep.wikipedia.org/w/index.php?title=Grekanma&oldid=180923"
Kategorijad:
Peittud kategorijad:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp