Lidnan kart (2021) Abakan (hak .:Ағбан ,ven .:Абака́н ) om lidnVenälaižes Federacijas ,Sibirin suves. Se omHakasijan Tazovaldkundan pälidn da kaikiš suremb lidn.
Endegunnoiden lidnuz oli olmas Samohval-mägenno. Sid' kalaidajad nimitihe ülütAh Tigei «vauged mägenpa» jurtiden äjüden tagut. Nügüd'aigaižen eländpunktan aluz om pandud vl 1675 kuti Abakanan lidnuz (ven .:Абаканский острог ). 1780-nziš vozišpäi nimitihe külädUst'-Abakanskoje:ks .
Vl 1925 saudihe raudtedMinusinskhasai i avaitiheAbakan -raudtestancijad. Panihe Hakasijan avtonomijan alust vn 1925 tal'vkus, siš aigaspäi eländpunkt kändihe Hakasijan administrativižeks keskuseks. Eländfartalad sünduiba žilon raudtestancijanno i külän keskes. Vl 1931 kaikile niile anttihe lidnan statusad da udesnimitihe nügüdläižikš. Vll 1934−1991 Abakan oli Hakasijan avtonomižen agjan keskuseks, kudamb oli Krasnojarskan randan palaks.
Abakanan ižandusen päsarakod oma jüžmak transportine mašinoidensauvomine, sauvondmaterialiden tegimed, sömtegimišt (oludentegim i lihan edheotandad), mugažo kengiden fabrik radab.
Abakan seižub ühtennimižen jogen lanktendan sijasJeniseiha (hura ližajogi), Hakasiž-Minusinskan katl'usen keskuses, 250 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Jenisein son' ümbärdab Samohval-mäged lidnas. MatkadMoskvhasai om 3390 km päivlaskmha orhal. Ezilidnad omaČernogorsk (lodeheze) iMinusinsk (päivnouzmha, Jeniseinjogen vastrandal). Lähembaižed järedad lidnad omaMeždurečensk ,Krasnojarsk ,Ačinsk ,Novokuzneck ,Kizil .
Klimat om terav kontinentaline kuivahk. Voden keskmäine lämuz om +1,4 C°, kezakun-elokun +16,8..+19,9 C°, tal'vkun-uhokun −15,6..−18,4 C°. Ekstremumad oma −42 C° (tal'vku) i +36 C° (kezaku). Kezaaigan minimum om −2 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +7 C° (uhoku). Ei voi panda halad heinkus-elokus (elokun minimum om +1 C°). Paneb sadegid 311 mm vodes, enamba kezakus-elokus (58..68 mm kus), vähemba kül'mkus-keväz'kus (4..10 mm kus).
Lidn om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks.
Edeline lidnan pämez' oli Nikolai Bulakin (semendku 1995 — reduku 2019), eli vll 1952−2019.
Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 165 214 ristitud, vn 2021 — 184 769 ristitud. Kaik 181 709 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 186 797 eläjad vl 2020.
Ortodoksižen hristanuskondan 13 pühäpertid[ 1] oma saudud lidnas: Spasan Toižetamižen kafedraline päjumalanpert', ph. Mikulai-čudonsädajan päjumalanpert', ühesa jumalanpertid, časoun', valataipühäpert'. Lidnan ezmäinekatoline pühäpert' om avaitud vl 2013.Islaman «Al-Kuddus»-pühäpert' om sauvomas vspäi 2011. Om registriruidudbuddizman iprotestantizman (lüteranižuz, baptizm, vižkümnenden päivän) kundoid lidnas.
Hakasijan valdkundaline universitet[ 2] (vspäi 1994, alusenpanend 1939 kut pedinstitut) om lidnan üläopendusen päaluzkundaks. Kaik üks'toštkümne fakul'tetad i nell' institutad mülüdas sihe, niiden ližaks koume kolledžad: maižandusen, medicine i muzikkolledž. Hakasijan tehnine institut — Sibirin federaližen universitetan (Krasnojarsk ) filial om lidnan toine üläopendusen aluzkund.
Avtobusad da trolleibusad oma kundaližeks transportaks lidnas.
Rahvahidenkeskeine civiline Abakan-lendimport Tihonov-jenaralan nimed[ 3] (АБН / ABA / UNAA , 318 tuh. passažiroid vl 2022) sijadase lidnan röunanno pohjoižhe keskusespäi. Tehtas reisid Venäman Sibirin järedoihe lidnoihe,Moskvha , Azijan lähižihe maihe.
Lidnan administracijan sauvuz (2020)
«Lora»-muštpacaz lidnan röunal
Spasan Toižetamižen kafedraline päjumalanpert', vn 2010 nägu
Südäiazjoiden ministrusen ohjanduz Abakan-lidnadme (2013)
«Hakasenergo»-kompanijan kontor vl 2008
Tazovaldkundan muzejiž-kul'turine keskuz (2017)
Abakanan kuvagalerei F. Pronskih nimed (2020)
«Abakan»-sportkompleks i muzikfontan senno vl 2016
Tu-214 -lendim
Abakan -lendimportan terminalanno vl 2016
Abakan -päraudtestancijan sauvused vl 2020
↑ Abakanan pühäpertidsobory.ru -saital. (ven.) ↑ Hakasijan valdkundaližen universitetan sait (khsu.ru ). (ven.) ↑ Abakan-lendimportan sait (abakan.aero ). (ven.) (angl.)