Kyiv (in łéngua ucraina:Ки́їв?) ł’è ła cavedałe e ła sità pì popołà de ł’Ucràina. Ł’è in Ucràina sentral-orientałe, su el fiumeNipro (o Dniéper). A 1° xenaro 2022, i só abitanti i xera 2.952.301,[5] che fa de Kyiv ła setima sità pì popołà d’Eoropa. Kyiv el xé un inportante sentro industrial, scientifico, educativo e cultural de ł’Eoropa orientałe.[6] Ghe xe tante industrie ad alta tecnołoxia, istituti de istrusion superiore e monumenti storici. Ła sità ła gà un vasto sistema de trasporti pùbleghi e infrastruture, incłuxo łaMetropułitana de Kyiv.
Se dis che el nome de ła sità vien da el nome deKyj, un de i só quàtro fondadori lejendarìi. Durante ła só istòria, Kyiv, na de łe sità pì antìghe de ł’Eoropa orientałe, ła gà pasà da diverse faxi de prominensa e oscurità. Ła sità esisteva probabilmente cofà un sentro comèrciàłe xà da el 5º sècoło. Esendo un insediamiento slavo su ła gràn ròta comèrciàłe intra łaScandinàvia eCostantinòpułi, Kyiv xera na sità tributària de icaxari,[7] finchè no ła gavèa conquistà ivariaghi (vichinghi) a metà d’el 9º sècoło.
Soto el domìnio variago, ła sità ła xé diventà ła cavedałe de łaRus de Kyiv, el primo statoslavo orientałe.Desfà de tuto durante łeinvaxion mongòłe int’el 1240, ła sità persè gràn parte de ła só influensa inte i secołi da vèni. Pasando soto el domìnio d’elPrinsipato de Łituània, dapò d’elRegno de Połònia e finmente de łaRùsia inperiałe, ła sità se trasformò da un mercào de frontiera in un inportànte sentro de còlturaortodosa int’el 16º sècoło, e po, inte l’otosénto, in un sentro industriàłe, comèrciàłe e aministrativo.
Ła sità prosperò de novo inte el tènpo de łarevołusion indùstriałe a fin d’el 19º sècoło. Int' el 1918, quando łaRepùblega popołare ucràina dichiarò ł’indipendensa da łaRepùblega rusa dapò łaRevołusion d’otobre, Kyiv ghe deventò ła cavedałe. Dapò ła fin de łe guere ucràino-sovièteghe e połaco-sovièteghe int’el 1921, Kyiv el xé finìo inte łaRSS Ucràina, diventando ła só cavedałe int’el 1934. Ła sità ła gà sofrì dagni significanti durante łaSeconda guera mondiałe, ma se gà risconso presto inte i ani d’el dopoguera, restàndo ła tèrsa sità pì grànda de ł’Union Soviètega.
Co łacaxùa de ł’Union Soviètega e ł’indipendènsa de ł’Ucràina int’el 1991, Kyiv el xé restà ła cavedałe de ł’Ucràina e el gà avùo un inflùso continuo de migranti d’etnia ucraina, provenìenti da antre rejòn de el paexe.[8] Durante ła tranxision d’el paexe verso naeconomìa de mercà e na democrasìa eletorałe, Kyiv el gà continuà a èser ła sità pì grànda e rica de ł’Ucraina.
Ła só produsion indùstriàłe dipendènte da łe armi ł’è dimenuà dapò ła caxùa de ł’URSS, influensàndo negativamente ła siensa e ła tecnołoxìa, ma nòvi setori de ł’economìa cofà i sèrvisi e ła finànsa ła gà aumentà i sàłari e i investìmenti de Kyiv, deparando finansiamènti continui par ła ediłexia abitativa e el xviłupo urban. Kyiv ł’è diventà ła rejòn pì fiło-osidental de ł’Ucràina; ł’ełesion łe xé domìnade da i partìi che sostenise na maxor integrasion co ł’Union Eoropea.
Detàłio de Ła mapa de ła Połònia e l'Ongarìa de Sebastian Münster, 1552, che el mostre Kyiv etichetà cofà «Kyouia epatus» (inlatin:Kyovia episcopatus).
Prima de ła standardixasion de l’alfabeto a l’inisio d’el 20º sècoło, el nome xera scrìo anca cofà Кыѣвъ, Киѣвъ o Кіѣвъ, co ła létarajat (ѣ) oramài òbsołeta. Ł’ortografia ucràina antìga d’el 14º e 15º sècoło ła xé stà nominalmente *Києвъ, ma ghe xé stàe diverse ortografie atestade 'ntra cui кїєва (gen.), Кїєвь, e Киев (ac.), кїєво o кїєвом (strum.), києвє, Кіеве, Кїєвѣ, Києвѣ, o Киѣве (loc.).[14]
Łe cròniche de i antìghi slavi orientałi, cofà elCòdexe laurensiano e łaCrònica de Nóvgorod, łe doparava ł’ortografia Києвъ, Къıєвъ o Кїєвъ.[15] Ł’etimołoxia tradisional, derivando da łaCrònica de i ani pasai, indice che el nome sia na derivasion de el nome de Chij (in łéngua ucraina:Кий?,transliterà:Kyj), el fondador lejendario de ła sità. Segondo el disionàrio etimołoxico de Oleg Trubachyov, derive da el nomeslavo antìgo oriental*Kyjevŭ gordŭ (letaralmente, «castèło de Kyj»), da elproto-slavo*kyjevъ.[16] Sta etimołoxia xé stà mesa in dubio, par exènpio daMykhailo Hrushevsky, che ła gà denominà un «mito etimołoxico», e el intendéa che i nomi de i fondadori legendarìi i xé stài fondamentài sutopònemi. Segondo elłenguìsta ucràino-canadéxeJaroslav Rudnyckyj, el nome pol èser coneso co ła radice proto-slava*kyjь, ma el dovería èser interpretà inte el signifegà de «asta, pało», cofà ła corispondente paroła ucràina moderna кий (kyj). In sto caxo el nome deve èser interpretà cofà «insediamento pałificà».[17]
Kyiv el xé el nome ufisiałe ucràino romanizà de ła sità, che vien utiłixà par documenti lejislativi e ufisiałi.[18]Kiev el xera ła denomenasion tradisionàłe de ła sità che sołitamente se gà utiłixà in Itàłia, ma par via de ła só orìxene stòrica da ła łéngua rusa, sta variànsa ła gà perso el favor de tantimèdia osidentałi dapò l’inisio de łaguera ruso-ucràina int’el 2014 e soratuto co ła só continuasion int’el 2022.[19] Xà inte el 1995 el governo ucraìno el gà promoso na resołusion che sołicitava de uxar ła trasliterasionKyiv (o pì coretamenteKyïv), pì prexisa rispèto a el topònemo in łéngua ucràina. In Itàłia, storicamènte ła sità gera ciamàa ancaChiovia.
Ła sità xe stà conosia co vari nomi int’el corso de ł’istòria. Inte łe saghe nordiche ła ciamavaKænugarðr oKœnugarðr,[20] che vol dir «sità de i chioviani» (da l’antìgo slavo oriental: кияне,romanisà:kijane),[21] che se gà conservà inte ła moderna denomenasionislandéxeKænugarður. Forse el primo manoscrito originałe co el nome de ła sità fo łaŁétara chioviana scrita int’el 930 d.C. da rapresentanti de ła comunità ebraica de ła sità, in cui el nome el xé scrìo cofà קייוב׳ (Qiyōḇ).[22]
El storicoJulius Brutzkus, inte ła só òpara «Ł’orìxene caxara de l’antìgo Kyiv» (The Khazar Origin of Ancient Kiev), supone che sìpia Sambàt che Kyiv i sìpia de orìxenecaxara, che signifega rispetivamente «fortesa de cołìna» e «insediamento de basa». Brutzkus dise che Sambàt no el xé Kyiv, ma el xé pitòstoVyšhorod (Sità Alta), che ghe xé lì in visinansa.
Łe prime fontiingléxi el só nome se screveva cofàKiou,Kiow,Kiew,Kiovia. Su na de łe mape ingléxi pì antìghe de ła rejon,Russiae, Moscoviae et Tartariae, stàmpà deOrtełio (Łondra, 1570), el nome de ła sità el xé scrìo 'fàKiou. Su ła mapa d’el 1650 deGuillaume de Beauplan, el nome de ła sità xéKiiow, e ła rejon ła ghe xé scrìa 'fàKÿowia. Int’el łibroTravels de Joseph Marshall (Łondra, 1772) ła sità ła xé ciamàKiovia.[26] In ingléxe,Kiev el xé aparso in stànpa xà int' el 1804 inte ła «Nova mapa de ł’Eoropa, da łe ùlteme autorità» (New map of Europe, from the latest authorities) deJohn Cary e int’el diario de viàxo de Mary Holderness d’el 1823 «Nova Rùsia: Viàxo da Riga a ła Crimia, pasando par Kiev» (New Russia: Journey from Riga to the Crimea, by way of Kiev).[27] L’Oxford English Dictionary el gà inclusoKiev in na citasion publegà int’el 1883, eKyiv int’el 2018.[28]
Dapò ł’indipendensa de ł’Ucraina inte el 1991, el goerno ucràino gà introdoto łe regołe nasionałi par ła trasliterasion de i nomi xeografighi inte l’alfabeto latin par àti lejislativi e ufisiałi inte l’otobre 1995,[18] segondo łe quałi el nome ucràinosirìłego Київ el xé romanixà 'fàKyiv. Ste regołe se aplice a topònemi e indirisi, cuxì cofà a nomi de parsona su pasaporti, segnałi stradałi e cuxì via.
I primi èseri omani conosiùi inte ła rejon de Kyiv i gh’abità int’eltardo pałeołitego (età de ła pièra).[30] Ła popołasion datórno a Kyiv inte ł’età d’el brónxo ła faxeva parte de ła cusì ciamàcultura tripiłiana, cofà se vede dai manufati de st’ùltema catà int’area.[31] Durante ła primaetà d’el fèr calcheduni tribù i se xera stabiłì rente a Kyiv, indóve i praticava ła coltivasion de ła tèra, l'arlevamento e el tràfego co isciti e i antìghi stati de ła còsta setentrionałe d’elMar Negro.[30] I ricatamenti de monete romane d’el 2º-4º sècoło i sugerise rełasion comersałi co łe provinse orientałi de l’Inpero Roman.[30] Notevołi archeołoxi de ła area intórno a Kyiv i include el resercatorVikentiy Khvoyka.
I studioxi i contine a rajonar có ła sità ła xé stà fondà: ła data de fondasion tradisional ła xé el 482 d.C., cusì ła sità ła gà sełebrà el só1500° aniversario int’el 1982. I dati archeołoxeghi i indice na fondasion int’el sèsto o sètimo sècoło,[32][33] co calchedùni resercatori che i date ła fondasion insìn a ła fin d’el 9° sècoło.[34]
Ghe xé arcuanti rexicónti lejendarìi su ł’orìxene de ła sità. Cofà conte łaCrònica de i ani pasai, dei membri de na tribù slava (połani orientałi), fradèłi Kyj (el maxór, da cui ła ciape el nome ła sità), Šček, Khoryv e ła só sorèła Lybid, che i gavéa fondà ła sità.[30] N'antra lejenda aferme cheSan Andrea el pasò inte ła xona int’el 1º secoło. Andóve dèso ła se cate ła sità el gà fato inpiantar na cróxe, indóve en sèguito fu fabricà na céxa. Fin da elMedioevo na imàxene deSan Michièl ła gà raprexentà ła sità óltra che elprinsipato.
I ongaréxi a Kyiv int’el 830 durante i tènpi d’elKhanà de Rus'
Ghe xé póche testimonianse istoreghe rełative a el periodo in cui fu fondà ła sità. Insediamenti slavi sparsi existeva inte ł’area da el 6° secoło, ma no'l xé ciàro se calchedùn de łóri i se sìpia drioman xviłupà inte ła sità. Su elplanisfero de Tołomeo i ghe xé deversi insediamenti indicài lóngo el pasàr mèdio d’el Boristene, intra cui Azagarium, che calcheduni istoreghi retene èser el predecesor de Kyiv.[35]
Anpò, segondo elDictionary of Ancient Geography de Alexander MacBean d’el 1773, cuel insediamento coresponde a ła moderna sità deČornobyľ. Domè a sud de Azagarium, ghe xé n’antro insediamento, Amadoca, retenú ła cavedałe d’el popoło de i amadoghi che viveva in n’area conprexa intra łe pałù de Amadoca a ovest e łe montagne de Amadoca a est.[36]
N’altro nome de Kyiv mensonà inte ła istòria, ła cui orìxene no ła xé d’el tuto ciara, el xé Sambat, che aparentemente el gà calcòsa a che far co l’Inpero caxar. Ła crònica de i ani pasai ła dise che i rexidenti de Kyiv i gà deto ad Askold«gh’era trè fradèłi Kyj, Šček e Khoryv. I gavéa fondà sta sità e i xé mòrti, e dèso restemo e paghemo łe tanse a i só parenti, i caxari». InDe administrando imperio, Costantino Porfiroxenito el mensone na carovana de pìcołe inbarcasion da carga che i se radunava ògni ano, e el scrive:«I desende el fiume Dniéper e i se sune a el caosaldo de Kyiv (Kioava), ciamà anca Sambatas».[37]
Almànco trè xeografi d’el 10° secoło de łéngua araba che i gavéa viaxà inte ł’area i mensonava ła sità de Zānbat cofà ła sità prinsipałe de iruteni. Intra łori i ghe xé ibn Rusta,Abu Saʿīd Gardēzī e un autor d’el łibro xeografegoHudūd al-ʿĀlam. I testi de cuełi autori furono descoverxài da l’orientałista ruso Aleksandr Tumanskij. Ł'etimołoxia de Sambat ła xé stà rajonà da pluxor istòreghi, intra cui Grigorij Ilinskij,Nikolaj Karamzin,Jan Potocki, Nikolaj Lambin,Joachim Lelewel eGuðbrandur Vigfússon.
Łe Cròniche de i ani pasai łe dise che ad un cèrto pónto durante ła fin d’el 9° o l’inisio d’el 10° secoło Askold e Dir, che poría èser stài de proveniensa vichinga o variaga, i gavéa goernà a Kyiv. Furono sasinài daOleg de Nóvgorod int’el 882, ma calchedùni istòreghi, cofàOmeljan Pritsak eConstantine Zuckerman, i contestava, sostegnindo che el domìnio caxaro continuò fin a i ani 1920, lasando documenti istòreghi cofà łaŁétara chioviana e łaŁétara de Schechter.
Antri istòreghi i sujerise che łe tribù magiare (ongare) gavéa goernà ła sità intra el 840 e el 878, prima de migrar co calchedùne tribù caxare int’elbaxìn carpatico. Łe Cròniche de i ani pasai mensone i ongaréxi che i pasava rénte a Kyiv. Łatónba de Askold xera presedentemente conosú cofàUhorske uročyšče (in łéngua ucraina:Уго́рське уро́чище?, «lógo ongaréxe»).[38]
Durante ła ùltemaera jasal łe tère de ła Ucraina setentrionałe łe xera covèrte de un strato de jasałi. Daspò che i jasałi i se xera desfantà, ła suparfise d’el teren, indóve el xé situà el moderno Kyiv, ła gà ciapà ła forma asè sìmiłe a un vólto omano co ła sima revoltà vèrso sud (efèto depareidołia), soranomenà «el vólto de Kyiv» (Лик Києва,Lyk Kyieva).[39]
↑Rudnyc'kyj, Jaroslav Bohdan (1962-1982). An etymological dictionary of the Ukrainian language. 2., rev. ed. Winnipeg: Ukrainian free acad. of sciences, pp. 660–663.
↑23,023,1(EN) Jaroslav B. Rudnycʹkyj,Kyiv, inAn Etymological Dictionary of the Ukrainian Language, Ottawa, ON, Ukrainian Mohyla Mazepian Academy of Sciences, and Ukrainian Language Association, 1982, pp. 660–666.
↑(EN) Constantine Porphyrogenitus,De Administrando Imperio, Washington, D.C., Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies, and Trustees for Harvard University, 1967, pp. 56–59.
↑(EN) Joseph, fl.1770 Marshall,Travels through Germany, Russia, and Poland in the years 1769 and 1770, New York, Arno Press, 1971. Originally published: London, J. Almon, 1773,Errore script: nessun modulo "LCCN"..
↑(EN) Mary Holderness,Journey from Riga to the Crimea, with some account of the manners and customs of the colonists of new Russia., London, Sherwood, Jones and co., 1823.
↑(EN)I, n.1, Oxford University Press, Setenbre 2019. «2017Thai News Service (Nexis) 21 Apr. Kyiv filed a lawsuit against Russia at the ICJ for intervening militarily.».
↑KievArchivià il 24 novenbre 2016Data inte l'URL no conbazante: 24 de novenbre 2016 inInternet Archive. in theUkrainian Soviet Encyclopedia: "Населення періоду мідного віку на тер. К. було носієм т. з. трипільської культури; відомі й знахідки окремих предметів бронзового віку."
↑Petro Tolochko, Glib Ivakin, Yaroslava Vermenych.KyivArchivià il 26 febraro 2022Data inte l'URL no conbazante: 26 de febraro 2022 inInternet Archive.. Encyclopedia of History of Ukraine.
↑Rabinovich GA From the history of urban settlements in the eastern Slavs. In the book.: History, culture, folklore and ethnography of the Slavic peoples. M. 1968. 134.
.jpeg)
.jpg)
_painter_The_Hungarian_at_Kiev_(1896-99).jpg)
.svg)
.svg)
