Oʻzbekcha (uz)hay-da-moq
1 Biror tomonga qarab yurishga qistamoq; borishga majbur qilmoq; yoʻllamoq. ◆ Oʻn bir kishini bandi qilib, qoʻl-larini chilvir bilan bogʻlatdi-da, oldiga solibhaydab ketdi.K. Yashin, „Hamza“.Yi-gitali podani oʻtgan hafta oʻtlagan yeriga — ◆ soy boʻyigahaydadi.T. Malik, „Ajab dunyo“. ◆ Uzoqda chiroq miltillab koʻrindi.. Otni toʻgʻri oʻsha tomongahaydadi.M. Hazratqu-lov, „Jurʼat“.
2koʻchma Biror tomonga yuritmoq, yoʻ-naltirmoq, yoʻnalishini burmoq (jonsiz narsalar haqida). ◆ Koʻtarmalik bilan ishing boʻlmasin! Suvni Soyariqqahaydab, Oqso-qolning qulogʻidan xabar ol.N. Safarov, „Uygʻonish“. ◆ Kattalarxoʻp desa, togʻni teshib, Tojiksoynihaydab kelamiz.M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“.
3 Mavjud joyidan, maʼlum makondan ketkazmoq, ketishga majbur qilmoq. ◆ Oʻsha, Muqaddamhaydab yuborganidan beri bu uyga qadam bosishga haqi yoʻqligini bilardi.Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloqsol“. ◆ Yoʻq.. qaysi diyonatli ota.. qoʻy ogʻzidan choʻp olmagan oʻgʻlini "oq" qilib, dargohidanhaydar ekan ?!K. Yashin, „Hamza“. ◆ Oʻrtoqlari oldida yalinib borgan ekan,haydashibdi-ku..H. Nazir, „Yonar daryo“. ^
4koʻchma Yoʻq qilmoq; ketkazmoq. ◆ Dilin-gizdagi vasvasalarnihaydang.K. Yashin, „Hamza“. ◆ Ekinzorlarda boʻladigan tonggi bir tarovat.. muzdek shabada.. — barchasi Avaz-ning koʻnglidan mujmagʻil, ogʻir tush aso-ratinihaydagandek boʻldi.S. Siyoyev, „Avaz“. ◆ Kek saqlamas, dilxiraliginihaydab, oʻzini idora eta olar edi.S. Siyoyev, „Avaz“.
5 Ish, mansab va shu kabilardan chetlatmoq, mahrum qilmoq; quvmoq, ketkazmoq. ◆ ..oʻsha-larning yordami bilan qamalmay qolibdi-lar-u, faqat ishdanhaydalibdilar.E. Rai-mov, „Ajab qishloq“.Nikolay taxtdan hay-dajiu6, inqilob boʻlgan kun olti yashar goʻdak ekanman. N. Safarov, Olovli izlar. ◆ Bilsa, institutdanhaydaydi."Guldasta".
6 Transport vositasini minib, yur-gizib, boshqarib bormoq. ◆ Otam arava hay-dar edi. Akam mashinahaydaydi. yat U doʻ-konlarga gazlama tashidi, izvoshhaydadi.Oybek, „Tanlangan asarlar“. ◆ Biron kor-hol boʻlmasin, deb motorga oʻt berib, jadalhaydab ketdi.S. Ahmad, „Yulduz“.
7 Yerni maxsus asbob (plug, omoch, soʻqa kabi) tishi bilan tilib, yorib, oʻyib yum-shatmoq. ◆ Yerni traktor bilanhaydamoq. Yerhaydasang, kuzhayda, kuzhaydamasang, yuzhayda.Maqol.tt Tushdan keyin uyga kelib, bugʻdoy oʻraman.. arpadan boʻshagan yerni hay-dab, mola bosaman. S. Siyoyev, Yorugʻlik.
8kim. Isitish yoki qaynatish yoʻli bilan tarkibiy qismlarga ajratmoq; shu yoʻl bilan biror narsa ajratib olmoq. ◆ Spirthaydamoq.
ҲАЙДАМОҚ.Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
haydamoq
1гнать,гонять,погонять;изгонять,выгонять;mol haydashпрогон скота;mushukni uydan haydab chiqarmoqвыгнать кошку из комнаты;podani dalaga haydab bormoqвыгонять стадо в поле;otlarni otxonaga haydab keltirmoq (илиkelmoq)пригонятьлошадейвконюшню;
2водить,управлять; ◆ avtomashina ~ водить автомашину; ◆ izvosh ~ 1) править лошадьми; 2) быть извозчиком; ◆ juvoz ~ сбивать масло на маслобойке (водя лошадь по кругу);
3пахать; ◆ yer ~ пахать землю; ◆ traktor bilan yer ~ пахать землю трактором; ◆ qoʻsh ~ пахать землю тягловой силой (парой волов, лошадей и т. п.);yer haydasang - kuz hayda, kuz haydamasang - yuz haydaпосл. если пахать, так паши осенью, упустил - паши сто раз;
4хим.гнать,перегонять,возгонять; ◆ spirt ~ гнать спирт.