a-ka
AKA 'oldin tugʻilgan oʻtil farzand’. A k a m goʻ— dakligidayoq dunyodan oʻtgan. Bu ot qadimgi turkiy tildagi yoshi katta boʻl—’ maʼnosini anglatgan aq-feʼlidan -a qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 122; DS, 48); oʻzbek tilida q undoshi k undoshiga, a unlilari ä unlilariga almashgan: aq + a = aqa > äkä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
- Bir ota-onadan tugʻilgan katta oʻgʻil (oʻzidan kichiklariga, ukalariga nisbatan). ◆ Kattaaka. Oʻrtanchaaka. Kichikaka.
- Oʻzidan katga er kishiga murojaatda yoki unga hurmat yuzasidan ishlatiladi (bunda yakka holda yoki nutq qaratilgan shaxsni bildiruvchi soʻz bilan qoʻllanadi). ◆ Aka, eski shaharga qaysi avtobus qatnaydi? m -Dehqonaka, ehtiyot boʻling, aravangiz nobop, — boshini chayqab gapirdi Yoʻlchi.Oybek, „Tanlangan asarlar“. ◆ Birinchi masayu yuzasidan Boʻtaboyakagasoʻz 6epwidu.A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqpari“.
- Akasi Er kishining oʻzidan kichiklarga erkalatish yoki hurmat bilan murojaat etish shakli. ◆ Yoʻq,akasi, men bugun ishga chiqa olmaydiganga oʻxshayman. Kuch, majolim yoʻq.Oydin, „Bechora“.
