Ruscha (ru)а
а Iсоюз
1противит.qiyoslash,qarama-qarshiqoʻyishmaʼnosidagigaplarniyokigapboʻlaklarinibogʻlashuchunxizmatqiladi;maʼnovaqoʻllanilishjihatidan:esa,boʻlsa;biroq,ammo,lekinkabibogʻlovchilargamoskeladi;baʼzan,oʻzbektiligatarjimaqilingandatushiribqoldiriladi;мы ушли, а он осталсяbiz ketdik, u (esa) qoldi;Он шутил, а я злобствовал(Pushkin) u hazil qilar, men esa achchiqlanardim;
2противит.неinkoryuklamasibilankelganzidmaʼnoliyokibiriikkinchisiniinkoretadigangaplarnibogʻlaydi,buholda:emas,balki;esa-da,boʻlsa-da, ...gaqaramasdan;biroq,ammo,lekinkabisoʻzlargamoskeladi;не на словах, а на делеogʻizda emas, (balki) amalda;всё готово, а ты ещё не собралсяhamma narsa tayyor-u, sen esa tayyorlanib (otlanib) boʻlmabsan;
3присоед.boshgapgabirornarsaqoʻshadiganergashgapniyokigapboʻlaklarinibogʻlashuchunxizmatqiladi;esa,boʻlsa,boʻlmasa;-чи, uchun kabi soʻz va qoʻshimchalarga mos keladi;на горе дом, а под горой ручейtepalikda uy, pastda esa jilgʻa;что ты сегодня делаешь? А завтра?bugun sen nima ish qilasan? Ertagachi?;он не виноват. - А кто же виноват, если не он?u aybdor emas. - U aybdor boʻlmasa, kim aybdor?;
4soʻroqvaundovgaplarningboshida,shuningdeknutqningboshlanishidakelib,fikrniifodali,ishonarliqilishuchunxizmatetadi;buholdakoʻpinchaolmoshlar,ravishlaryokiboshqabogʻlovchilarbilanbirgaishlatiladi;а как нам было бы хорошо!bizga (biz uchun) qanday yaxshi boʻlar edi, a!;а всё-таки я правmen bari bir haq(li)man; bari bir, meniki toʻgʻri; а именноchunonchi, jumladan, masalan; yaʼni;а потомуshuning uchun, shu sababli;а следовательноbinobarin, demak;а то1) aks holda, boʻlmasa;спеши, а то(iliа не то)опоздаешьtezroqboʻl,aksholdaulguraolmaysan; 2)haqiqatdaesa;если бы было так, а то всё наоборотqani endi, shunday boʻlsa, haqiqatda esa hammasi aksincha.
а IIчастица разг.
1вопросит.a;nima;что, что? не слышу, а?nima deyapsan, a, eshitmayapman?;что там написано, а?u yerda nima deb yozilgan; a?;
2побудит.birovniqayta-qaytachaqirish,diqqatnitortishuchunishlatiladi;ey,hoy,hoʻ;ребята, а ребята! Идите сюдаbolalar, hoy bolalar! Bu yoqqa kelinglar.
а IIIмежд.
1taajjub,tasdiq,shodlikkabimaʼnovahis-tuygʻularniifodalaydi;а, это вы!e, bu sizmisiz!; sizmidingiz!;а, понял!e, boʻldi, tushundim;
2qatʼiyatniifodalaydi;a,e;а, пойду, будь что будетe, ketdim, nima boʻlsa, boʻlar;а, была не былаe, tavakkal, boʻlgancha boʻlar;
3taassuf,doʻq-poʻpisa,gʻazabvash.k.maʼnolarniifodalaydi;a;а-а! струсили!a-a! qoʻrqdingizmi!;
4dahshat,achinish,ogʻriq,vash.k.maʼnolarniifodalaydi;voy,voy-voy,voydod;а-а! помогитеvoydod! yordam bering!
