Bobur (taxallusi; toʻliq ismiZahiriddin Muhammad ibn Umarshayx Mirzo; 14-fevral 1483 – 26-dekabr 1530) – oʻzbek mumtoz adabiyotining yirik vakili, buyuk shoir, tarixchi, geograf, davlat arbobi, isteʼdodli sarkarda,boburiylar sulolasi asoschisi, temuriy shahzoda.
- Ahbobo, yigʻilmoqni farogʻat tutingiz,
Jamiyatingiz borinidavlat tutingiz[1]. - Aytishlaricha, izzat va ulugʻlikning sabablari beshtadir, yaʼni mazkur beshta sifat kimda boʻlsa, u odam ulugʻlik va izzat otiga minadi. Ular quyidagilardir: toʻgʻri soʻzlik,sirini yashira bilish,vaʼdagavafo, nasihatni qabul qilish va omonatga xiyonat qilmaslik[1].
- Beqayd menu xarobi sim ermasmen,
Ham mol yigʻishturar laim ermasmen[1]. - Birovningkim birovdin koʻngli qolur,
Kishi yuz soʻz bila koʻngulni olur[1]. - Bulmadimumrimda bir dam xotiri xurram bila,
Gar iliqdin kelsa bir damni kechurmang gʻam bila[1].
- Davlatqa yetibmehnat elini unutma,
Bu besh kun uchun uzungni asru unutma[1]. - Davlat uchun koʻngilni zor etma,
Izzat uchun oʻzingi xor etma[1]. - Demang tarki ishqini qil ixtiyor,
Bu ishda mening ixtiyorim qani[1].
- Garchi zohirin toʻgʻridindur nafs,
Jaʼling uyida oʻgʻridindur nafs.
Nafs tavsanini rom qil oʻzingga,
Qodir ul har va soʻz desang soʻzingga.
- Har kimkivafo qilsa,vafo topqusidur,
Har kimki jafo qilsa, jafo topqusidur.
Yaxshi kishi koʻrmagayyomonligʻ hargiz,
Har kimki yomon boʻlsa, jazo topqusidur[1].
- Mardona boʻl, emdi yaxshidur ish kelishi,
Tangriga seni, elni senga topshirdum[1]. - Menota vaaka sifatida koʻrgan barcha yaxshi va yomon narsalar haqida xabar berdim va qarindosh va notanish odamning har birxatosi va qadr-qimmatining ahamiyati toʻgʻrisida gapirib berdim.
- Nafs dushmandurur yaqin bilgil,
Doʻstum bu soʻzumni chin bilgil[1]. - Nafs yogʻisin magʻlub etgil,
Ishlaringai borini xoʻb etgil[1]. - Neganafsingga boʻlursan tobeʼ,
Negaumringni qilursan zoe?![2]
- Ozor ila necha guftugu qilgʻaysiz,
Ozurda boʻlurni justuju qilgaysiz[1].
- Qolmadi hurmat ahli olamda,
Olamu olam ahlidin yuv ilik[1].
- Yod etmas emish kishini gʻurbatga kishi,
Shod etmas emish koʻngulnimehnatda kishi.
Koʻnglum bu gʻariblikda shod ulmadi, oh,
Gʻurbatda sevinmas emish albatta kishi[1]. - Yolgʻon soʻz ila itob etarsen,
Yuz qahr birla xitob etarsen.
Gar yalgʻoni boʻlsa zohir, ey doʻst,
Sharmanda boʻlursen oxir, ey doʻst[1]. - Yonmagʻil aytgon hadisingdin,
Tonmagal aytgʻon hadisingdin[1]. - Yoz fasli, yer vasli,doʻstlarningsuhbati,
Sheʼr bahsi, ishq dardi, bodaning kayfiyati.
Doʻstlarningsuhbatida nexush oʻlgʻay bahsi sheʼr,
To bilingay har kishining tabʼi birla holati[1]. - Yuz xayfki zoeʼ oʻtibdurumri aziz,
Afsuski botil boradurumri aziz[1].
- Bularning barchasini shikoyat qilish uchun yozmadim: men haqiqatni yozdim. Men oʻzimni maqtashni xohlamayman: men shunchaki nima boʻlganini aytdim. Ushbu hikoyada men har bir voqea haqida haqiqatni yozishni va har bir voqeaning haqiqatidan boshqa narsani aytmaslikni maqsad qilib qoʻyganman, natijada men ota va aka sifatida koʻrgan hamma yaxshi va yomon narsalar haqida gapirib berdim va qarindosh va notanishning har bir ayb va fazilati qanchalik muhimligini aytib oʻtdim.
- „Boburnoma“ da aytilganidek: Bobur, shahzoda va imperatorning xotiralari, Uiler M.Takston tomonidan tarjima qilingan (2002), p. xxvii
- Oʻz jonim – mening eng sodiq doʻstim. Mening yuragim, eng ishonchli sirim.
- ↑1,001,011,021,031,041,051,061,071,081,091,101,111,121,131,141,151,161,171,18Hamidjon Xomidiy; Mahmud Hasaniy. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997-yil — 251-bet.
- ↑Ahmad Muhammad. Sharq haqni topdi..., (Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari), Toshkent: „Sharq“ nashriyoti, 2006 — 124-bet.
|
|---|
| Olimlar | |
|---|
| Faylasuflar | |
|---|
| Islom ulamolari | |
|---|
| Shoir va sanʼatkorlar | |
|---|
Tarixchi va
siyosatchilar | |
|---|
Vikipediyadagi maqola
Vikiombordagi fayllar