 | |||
| Toʻliq nomi | Qoʻqon 1912 futbol klubi | ||
|---|---|---|---|
| Laqabi | Qoʻqonliklar Temiryoʻlchilar | ||
| Asos solingan | 1912(112 yil avval) (1912) | ||
| Stadioni | Qoʻqon „Markaziy“ stadioni | ||
| Sigʻimi | 10,500 | ||
| Prezidenti | Akramjon Mamadaliyev | ||
| Bosh murabbiy | Bahrom Haydarov | ||
| Liga | Pro liga | ||
| Vebsayti | Klub sayti | ||
 Amaldagi mavsum | |||
Qoʻqon 1912 futbol klubi (oʻzbekcha:Qoʻqon 1912 futbol klubi / Қўқон 1912 футбол клуби) —Fargʻona viloyatiQoʻqon shahri futbol klubi. U Oʻzbekiston va Oʻrta Osiyodagi eng birinchi tashkil etilgan futbol jamoasi hisoblanadi[1][2].
Oʻzbekiston hududiga futbol birinchi marta 20-asr boshlarida kirib kelgan edi.Rossiya imperiyasi askarlari boʻsh vaqtlarida futbol oʻynay boshladilar, ular Oʻrta Osiyoning turli shaharlarida joylashgan edi.
Rossiya imperiyasining harbiy istehkomlari, shaharlari va qishloqlari aholisi yangi sport turiga qiziqish bildirishdi. Askarlar oʻrtasidagi oʻyinlarga koʻplab tomoshabinlar qiziqdi. Mahalliy yoshlar orasida futbol oʻziga xos tarzda ommalasha boshladi. Oʻsha paytdagi haqiqiy jamoalar faqat askarlar uchun edi. Mahalliy aholi asta-sekin askarlarga taqlid qila boshladi va uy sharoitidafutbol toʻpini yasashga muvaffaq boʻlishdi. Ular uchun birinchi toʻpni mahalliy poyabzal ishlab chiqaruvchisi yaratgan edi. Material uchun teridan foydalanilgan va toʻpning ichi turli matolar bilan toʻldirilgan. Koʻp oʻtmay, bir nechta mahalliy aholi vakillari kerakli pulni yigʻib, rus askarlariga haqiqiy toʻpni sotib olishgan. Ular haqiqiy toʻpga ega boʻlishgach, futbolning mashhurligi yanada oshdi.
1912-yilda Qoʻqonda mahalliy aholidan iborat birinchi futbol jamoasi tuzildi. Bu Oʻrta Osiyo tarixidagi birinchi futbol jamoasi edi. Avvaliga, bu jamoa bir-biriga qarshi oʻyin oʻynadi, keyin esa rus askarlari jamoalari bilan oʻynashni boshladi. Bora-bora Qoʻqon jamoasi rus askarlarini, baʼzan esa yirik hisoblar bilan jamoaviy gʻalaba qozona boshladi. Muvaffaqiyatdan soʻng, raqib „Qoʻqon-Fargʻona harbiy garnizoni“ jamoasiga aylanadi. Skobelev (hozirgi Fargʻona)dagi oʻyin minimal farq bilan garnizon harbiylari jamoasi foydasiga qadar davom etadi. Magʻlubiyatdan soʻng qoʻqonliklar javob oʻyinini oʻtkazishni taklif qildi, bir oydan keyin esa jamoalar oʻrtasidagi oʻyin takrorlandi. Javob oʻyini Qoʻqonda boʻlib oʻtdi va qoʻqonliklarning minimal hisobdagi gʻalabasi bilan yakunlandi. Bu oʻyinga koʻplab tomoshabinlar qiziqish bildirdi.
Koʻp oʻtmay, Qoʻqon jamoasi futboldagi qator muvaffaqiyatlardan soʻng nafaqat Qoʻqon, balki butun Fargʻona vodiysi ziyolilari va savdogarlar eʼtiborini qarata boshladi. Ularning saʼy-harakati bilan 1912-yilda Oʻrta Osiyo va Oʻzbekiston tarixida birinchi boʻlib „Muskomanda“ yaʼni musulmon jamoasi deb nomlangan futbol jamoasi tuzildi. Keyinchalik Fargʻona vodiysining boshqa shahar va qishloqlarida mahalliy jamoalar tuzildi. „Muskomanda“ bu jamoalar bilan oʻyinlar oʻtkazib, Fargʻona vodiysining shahar va qishloqlarida oʻziga xos turnir uyushtirdi.
Mahalliy ishqibozlar uchun oʻyin maydoni muammosiz tashkil etilgan va asosiy muammo — toʻp va mos poyabzal edi. Toʻp bilan bogʻliq muammoni „Muskomanda“ aʼzolari — aka-uka Roʻzimat va Ismoil Niyozovlar hal qilishdi. Ular uy sharoitida toʻplarini ishlab chiqarishni yoʻlga qoʻyishdi. Katta viloyat jamoalari oʻrtasida toʻpga boʻlgan talab yuqori boʻlgani sababli, aka-ukalar ishlab chiqarishni kengaytirishga va shu bilan birga oʻz ustaxonalarini kengaytirishga qaror qilishadi. Aka-uka oʻz ishchilari bilan birgalikda nafaqat toʻplar, balki futbol uchun qoʻlbola poyabzal ishlab chiqarishni yoʻlga qoʻydi. Qoʻqonda ishlab chiqarilgan toʻplar butun Oʻrta Osiyoda mashhur boʻladi. Aka-ukalarga Markaziy Rossiyadan buyurtma keladi va ular u yerga buyurtma qilingan toʻrt yuz dona toʻp yuboradilar.
1910-yillarda „Muskomanda“ning eng mashhur oʻyinchilari — aka-uka Roʻzimat va Ismoil Niyozovlar, Hasanjon Muhiddinov, aka-uka Oxunjon, Akbarjon, Moʻminjon Baymatovlar edi. 1920—1930-yillarda „Muskomanda“ning asosiy oʻyinchilariQoʻqon neft ishlab chiqarish zavodining ishchilari boʻlgan.
Sovet Ittifoqi tashkil eilib, mamlakatdaateistik mafkura qaror topgach, klub Muskomanda nomidan mahrum boʻlib, Qoʻqon deb atala boshlandi.1926-yilda futbol boʻyicha Oʻzbekiston SSR chempionati oʻtkazila boshlandi va1936-yilgacha turnir Oʻzbekiston SSR shaharlari chempionati deb nomlandi. Bu turnirda qoʻqonliklar katta muvaffaqiyatlarga erisha olmaydi va Chempionlar asosan Toshkent va Fargʻona shahri jamoalari boʻlgan.1937-yildan boshlab Oʻzbekiston SSR shaharlari chempionati Oʻzbekiston SSR chempionatiga aylantirildi va oʻsha mavsumda Qoʻqon vitse-chempioniga aylandi. Aynan oʻsha yillarda Oʻzbekiston SSR futbol jamoasi tuzilib, uning asosini Toshkent jamoalari oʻyinchilari bilan bir qatorda qoʻqonlik futbolchilar tashkil etishgan.
1950-yillarda Qoʻqon klubi kichik tanazzulga yuz tutdi. Klub „Mehnat“ nomini oldi va asosan Oʻzbekiston SSR chempionatida qatnashar edi.1958-yilda Qoʻqonda besh ming tomoshabinga moʻljallangan Komsomol stadioni qurilishi yakunlandi. Oʻsha yillarda shaharda yana bir nechta futbol jamoalari tuzildi, ularning har biri turli kompaniyalardan iborat. Bu klublar „Mehnat“ jamoasining oʻziga xos kichik klublariga aylanadi va bu jamoalarning eng iqtidorli oʻyinchilari shaharning asosiy jamoasi — „Mehnat“dan taklif olishadi.
1968-yilda „Mehnat“ Sovet Ittifoqi chempionati ikkinchi ligasining „B“ guruhida debyut qildi va mavsum yakuniga koʻra Oʻrta Osiyo mintaqasida 22 jamoa orasida 19-oʻrinni egalladi.1969-yilda „Mehnat“ mavsum yakuniga koʻra, Ikkinchi liganing „B“ guruhidagi Markaziy Osiyo mintaqasida 24 ta jamoa orasida 14-oʻrinni egalladi. 1970—1987-yillarda „Mehnat“ viloyat birinchiligida, keyinroq Oʻzbekiston SSR chempionatida qatnashgan.1987-yilda „Mehnat“ oʻz tarixida birinchi va oxirgi marta Oʻzbekiston chempioni boʻldi. „Qoʻqon“ klubi bir vaqtning oʻzida Oʻzbekiston SSR kubogida ham ishtirok etadi, ammo gʻolib boʻlmaydi.
1988-yilda klub nomi „Avtomobilist“ deb oʻzgartirildi va shu yili Sovet Ittifoqi ikkinchi ligasi boshlanadi. Mavsum yakuniga koʻra, „Avtomobilist“ yettinchi zonadagi 19 jamoa orasida 13-oʻrinni egalladi.1989-yilda „Avtomobilist“ mavsum oxirida 21 jamoa orasida 5-oʻrinni egalladi. 1990 va1991-yilgi mavsumlarda „Avtomobilist“ Sovet Ittifoqi Ikkinchi ligasida ham ishtirok etadi va mavsum yakunlari boʻyicha mos ravishda 7 va 14-oʻrinlarni egallaydi.
Sovet Ittifoqi parchalanib, Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach,1991-yildan boshlab mamlakat milliy chempionati — Oʻzbekiston chempionati oʻtkazib kelinmoqda. Oʻsha yili klub oʻz nomini „Temiryoʻlchi“ deb oʻzgartirdi. „Temiryoʻlchi“ jamoasi Oʻzbekiston Oliy ligasiga qoʻshildi va shu tariqa Oʻzbekiston Oliy ligasining ilk qur’a tashlash marosimi ishtirokchilaridan biriga aylandi. Debyut mavsum yakunlariga koʻra, oʻn yetti jamoa orasida oltinchi oʻrinni egalladi. Oʻsha yili „Temiryoʻlchi“ ham Oʻzbekiston kubogining birinchi qur’asi finaliga qadar yetib borgan, Namanganning „Navbahor“ jamoasiga 6:5 hisobida imkoniyatni boy bergan. Oʻsha yili Qoʻqon klubi oʻz tarixida birinchi va oxirgi martaOʻzbekiston kubogi finaliga chiqqan edi. Bu klubning Oʻzbekiston mustaqilligi davrida erishgan eng yaxshi yutugʻi hisoblanadi.
„Temiryoʻlchi“1995-yilgacha OʻzbekistonOliy ligasida ishtirok etgan.1995-yilgi mavsumda soʻnggi 15-oʻrinni egallab, Oʻzbekiston birinchi ligasiga tushib ketdi. Birinchi liga ikki mavsumga kechiktirildi va1997-yilgi mavsumda ushbu liga gʻolibiga aylanib, Oliy ligaga qaytdi.2000-yilgacha Qoʻqon klubi Oliy ligada ishtirok etgan.2000-yilgi mavsumda oʻz tarixida ikkinchi marta soʻnggi 20-oʻrinni egallab, Birinchi ligaga tushib ketdi.
2001-yilda yana Oliy ligaga qaytdi.2002-yilda klub nomini „Qoʻqon“ deb oʻzgartirdi. 2002 va 2003-yilgi mavsumlarda Oliy ligada qatnashgan, 2004-yilda esaOliy ligada ishtirok etishiga ruxsat berilmagan. 2005 va2006-yillarda Birinchi ligada,2007-yilda esa hatto Ikkinchi ligada ham qatnashgan. Keyingi ikki mavsum yana Birinchi liga ishtirokchisi boʻldi. 2009-yilda klub nomini „Bunyodkor-Qoʻqon“ deb oʻzgartirdi. 2010-yilda klub oʻz faoliyatini vaqtincha toʻxtatdi.
2012-yilda klub „Qoʻqon-1912“ nomi bilan qayta tiklandi va2014-yilgachaBirinchi ligada ishtirok etdi.2014-yilda Birinchi ligada ikkinchi oʻrinni qoʻlga kiritib, yanaOliy ligada qatnashish imkoniyatiga ega boʻldi. Hozirgacha ushbu Liga ishtirokchisi.
| Yillar | Nom |
|---|---|
| 1912—1925 | Muskomanda |
| 1925—1950 | Qoʻqon |
| 1950—1987 | Mehnat |
| 1988—1991 | Avtomobilist |
| 1992—2001 | Temiryoʻlchi |
| 2002—2008 | Qoʻqon |
| 2009—2011 | Bunyodkor-Qoʻqon |
| 2012— h.v. | Qoʻqon 1912 |
Klub uy oʻyinlarin Qoʻqon Markaziy stadionda oʻtkazadi. Qoʻqon Markaziy stadioni 10,550 tomoshabinga moʻljallangan.
Eslatma: BayroqlarFIFA muvofiqlik qoidalariga koʻra belgilangan milliy terma jamoalarni ifodalaydi. OʻyinchilarFIFAga aʼzo boʻlmagan bir nechta fuqarolikka ega boʻlishlari mumkin.
Eslatma: BayroqlarFIFA muvofiqlik qoidalariga koʻra belgilangan milliy terma jamoalarni ifodalaydi. OʻyinchilarFIFAga aʼzo boʻlmagan bir nechta fuqarolikka ega boʻlishlari mumkin.
|
|
Eslatma: BayroqlarFIFA muvofiqlik qoidalariga koʻra belgilangan milliy terma jamoalarni ifodalaydi. OʻyinchilarFIFAga aʼzo boʻlmagan bir nechta fuqarolikka ega boʻlishlari mumkin.
|
|
Ushbu roʻyxat toʻliq emas, yillar davomida kichik xatolar boʻlishi mumkin (futbolfacts.ru maʼlumotlari)
| Period | Glavniy trener |
|---|---|
| 1988 — 1990 |  Elvidin Eyupov |
| 1989 — 1990 | Genndiy Motlax |
| 1991 | Nerd Ayriyev |
| 1992—1993 |  Bahrom Hakimov |
| 1994—1995 | Elvidin Eyupov |
| 1995—1997 | Genndiy Motlax |
| 1998—1999 | Bahrom Hakimov |
| 1999 | Elvidin Eyupov |
| 2000 | Muhammadali Qoʻldoshev |
| 2001—2003 | Avxat Abdulin |
| 2003 | Yuriy Gazyukin |
| 2003 | Rustam Abdullaev |
| 2004—2005 | Elvidin Eyupov |
| 2009 | Tohir Kapadze |
| 2010—2011 | Klub faoliyati toʻxtatilgan edi |
| 2012—2014 | Tohir Kapadze |
| Muhiddin Abdullayev | |
| 2014—2015 | Rustam Abdullaev |
| 2015 | Vadim Shodmatov |
| 2015—2016 | Murod Ismoilov |
| 2016 | Sergey Kovshov |
| 2016 — 2019 | Noʻmon Hasanov |
| 2019 | Aziz Toʻxtaboev |
| 2020—2022 | Baxtiyor Ashurmatov[6] |
| 2022—2023 | Davron Fayziyev[7] |
| 2023—2024 | Muhsin Nizomiddinov[8] |
| 2024— | Bahrom Haydarov |
| Mavsumlar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Klublar |
| ||||
| Musobaqa | |||||
| Statistika va sovrinlar | |||||
| Moliya |
| ||||
| Bogʻlangan musobaqalar | |||||
