Nemis orfografiyasinemis tilini yozishda ishlatiladiganimlo hisoblanadi.Bugungi kunda standart oliy nemis orfografiyasiRat für deutsche Rechtschreibung tomonidan tartibga solinadi.Rat für deutsche Rechtschreibung (Nemis orfografiyasi boʻyicha kengash) koʻpchilik nemis tilida soʻzlashuvchi mamlakatlar vakillaridan iborat.

Zamonaviy nemisalifbosi ISO asosiy lotin alifbosining yigirma oltitaharfidan va toʻrtta maxsus harfdan iborat.

Germaniyada¹

Avstriyada²

• ẞ harfi 2017-yil 29-iyunda nemis alifbosining rasmiy harfi deb eʼlon qilindi^[2]. Ilgari SS/SZ sifatida taqdim etilgan.
• Tarixan, ingliz va boshqa koʻplab Yevropa tillarida boʻlgani kabi uzun s (ſ) harfi ham ishlatilgan^[3].

Nemis tilida unli tovush uzunligifonematik boʻlsa ham, u doimiy ravishda ifodalanmaydi. Biroq, uzun unlilarni aniqlashning turli usullari mavjud:

• Ochiq bo‘g‘indagi unli (erkin unli) cho‘ziq bo‘ladi, masalan,ge -ben („bermoq“),sa -gen („aytmoq“). Qoida berilgan nomlarda ishonchsizdir, qarang. Oliver[ˈɔlivɐ] .
• Uzoq unlini/iː/ koʻrsatish uchun ishlatgani kamdan-kam uchraydi. Buning oʻrnigadigrafie ishlatiladi, masalan,Lie be ('sevgi'),hie r ('bu yerdaʼ). Bu qoʻllanish oʻrta oliy nemis/iə/ asosidagi tarixiy imlo boʻlib, u dastlabki yangi oliy nemis tilida monoftongizatsiya qilingan. U etimologik jihatdan hech qachon bunday diftongga ega boʻlmagan soʻzlarga umumlashtirildi, masalan,vie l ('koʻp'),Frie de ('tinchlik') (Oʻrta oliy nemisvi l,vri de). Baʼzan soʻzning yakuniy pozitsiyasida bu digrafKnie/kniː.ə/ ('tizlar') koʻplik/iː.ə/ kabi /iː.ə/ ni ifodalaydi (qarang.Knie/kniː/).Viertel (viertel)/ˈfɪrtəl/ ('chorak'),vierzehn/ˈfɪʁt͡seːn/ ('oʻn toʻrtʼ),vierzig/ˈfɪʁt͡sɪç/ ('qirq') soʻzlarida,yaʼni qisqa unlini ifodalaydi. Qarangvier/fiːɐ̯/ ('toʻrtʼ). FrakturdaI vaJ kapitali bir xil yoki deyarli bir xil${\displaystyle \mathfrak{J}}$,Ie vaJe kombinatsiyalarini chalkashtirib yuborish mumkin; shuning uchunIe birikmasi so‘z boshida ishlatilmaydi, masalan,I gel („kirpi“),I re („irlandiyalik“).
• Ovozsizh baʼzi hollarda unli tovush uzunligini bildiradi. Buh baʼzi soʻzlarda eski/x/ dan kelib chiqqan, masalan,seh en („koʻrish“)zeh n („oʻn“), lekin boshqa soʻzlar bilan aytganda, uning etimologik asoslanishi yoʻq, masalan,geh en (' ketmoq) yokimah len („tegirmonga“). Baʼzan digrafdan keyin ortiqcha oʻxshashlik tufaylih harfi ham kelishi mumkin, masalan,sieh t („koʻradi“,sehen dan) yoki etimologiyasi, masalan,Vieh („qoramol“, MHGvih e),rauh (' qoʻpol', 1996-yilgacha boʻlgan imlo, hozirrau yozilgan, MHGruh).
• a,e,o harflari uzun unlilarga ega boʻlgan bir necha soʻzda qoʻshlanadi.Masalan,Saa t ('urugʻ'),See ('dengiz'/'koʻl'),Moo r ('moor').
• Unlidan keyin qoʻshilgan qoʻsh undosh unlining qisqa ekanligini bildirsa, bir undosh esa koʻpincha unlining uzunligini bildiradi. Masalan,Kamm ('taroq') qisqa unliga ega/kam/,kam esa ('keldi') uzun unliga ega/kaːm/ . Ikki undosh qoʻshilmaydi:k, oʻrnigack (1996-yilgi imlo islohotiga qadar,ck qator oraligʻidakk deb boʻlingan) vaz oʻrnigatz qoʻyilgan. Olinma soʻzlardakk (asl imlodacc bilan mos kelishi mumkin) vazz kelishi mumkin.
  • Turli undoshlar va unlidan keyin bir nechta harf (ch vasch) bilan ifodalangan tovushlar uchun aniq qoidani aytib bo‘lmaydi, chunki ular cho‘ziq unlilardan keyin kelishi mumkin, lekin bir o‘zakga tegishli bo‘lsa, ikkilanmaydi. Masalan,Mond/moːnt/ 'oy',Qoʻl/hant/ 'qoʻl'. Poya chegarasida odatda reduplikatsiya sodir boʻladi, masalan,nimm-t 'oladi'; ammo, sobit, endi unumli boʻlmagan hosilalarda bu ham yoʻqolishi mumkin, masalan,Geschäft/ɡəˈʃɛft/ 'biznes'schaffen 'biror ishni bajarish'.
• ß oldingi unlining uzun ekanligini bildiradi. Masalan,Straße 'koʻchaʼ vaMasse 'mass' yoki 'hostʼ/'lotʼ qisqa unli. Bunga qoʻshimcha ravishda, 1996-yilgi imlo islohotidan oldin yozilgan matnlarda ham soʻz oxirida va undosh tovushlardan oldinß qoʻllanadi. Masalan,naß 'hoʻl' vamußte 'had toʻ (islohotdan keyinnass vamusste imlolari), shuning uchun bularda unli tovush uzunligi pozitsiyalariniß tomonidan aniqlab boʻlmadi. Qarang,Maß „oʻcham“ vafußte „asoslangan edi“ (islohotdan keyin hali hamMaß vafußte yozildi).

• ⟨a⟩:[a] as inWasser „suv“
• ⟨ä⟩:[ɛ] as inMänner „odamlar“
• ⟨e⟩:[ɛ] as inBett „yotoq“; titroqsiz[ə]Ochse „ox“
• ⟨i⟩:[ɪ] as inMittel „usul“
• ⟨o⟩:[ɔ] as inkommen „kelmoq“
• ⟨ö⟩:[œ] as inGöttin „iloha“
• ⟨u⟩:[ʊ] as inMutter „ona“
• ⟨ü⟩:[ʏ] as inMüller „miller“
• ⟨y⟩:[ʏ] as inDystrophie „dystrophy“

Agar koʻrib chiqilayotgan unli tovush paydo boʻlsa, unli tovush odatda uzun tovushni ifodalaydi:

• ⟨a, ah, aa⟩:[aː]
• ⟨ä, äh⟩:[ɛː] yoki[eː]
• ⟨e, eh, ee⟩:[eː]
• ⟨i, ie, ih, ieh⟩:[iː]
• ⟨o, oh, oo⟩:[oː]
• ⟨ö, öh⟩:[øː]
• ⟨u, uh⟩:[uː]
• ⟨ü, üh⟩:[yː]
• ⟨y⟩:[yː]

• ⟨au⟩:[aʊ]
• ⟨eu, äu⟩:[ɔʏ]
• ⟨ei, ai, ey, ay⟩:[aɪ]

Qisqartirilgan uzun unlilar

• ⟨i⟩:[i]
• ⟨y⟩:[y]
• ⟨u⟩:[u]
• ⟨e⟩:[e]
• ⟨ö⟩:[ø]
• ⟨o⟩:[o]

Boshqa unlilar

• /ər/,[ɐ]
• ⟨e ⟩ [ə]
• [ɪ] (soʻzlarda:Viertel/viertel, vierzehn, vierzig)

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nemis_alifbosi&oldid=5188485" dan olindi

• Nemis tili
• Alifbo